علی خامنهای در سخنانی گفته فضای مجازی «امنیت روانی مردم را از بین میبرد» و خواستار محدود ساختن بیشتر فضای مجازی شده و به مقامات حکومتی دستور داده که «اگر قانون ندارید، سریع تهیه کنید!»
علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی که در تمامی سخنرانیهای اخیرش هراس از اعتراضات مردم و فروپاشی جمهوری اسلامی به روشنی دیده میشود، در دیدار با رئیس قوه قضاییه و جمعی از مسئولان و کارکنان دستگاه قضایی گفت که «پیروزی حیرتآور ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی در برابر حوادث بزرگ و تلخ سال ۱۳۶۰، ایستادگی و تلاش و نهراسیدن از دشمنان بود و این سنت الهی در همه دورانها قابل تکرار است و باید بدانیم خداوند سال ۱۴۰۱ همان خداوند سال ۱۳۶۰ است!»
علی خامنهای در ادامه گفته که «هم در سال ۱۳۶۰ و هم بعد از آن در چهار دهه گذشته، دشمن در مواردی ذوقزده و امیدوار شده و تصور کرده است بساط انقلاب و نظام در حال جمع شدن است اما این امیدواری تبدیل به ناامیدی شده و مشکل آنها این است که راز این ناامیدی را متوجه نمیشوند… ملت ایران در سال ۱۳۶۰ با قرار گرفتن در مدار یکی از سنتهای الهی یعنی جهاد و ایستادگی توانست دشمن را ناامید کند.»
او همچنین مدعی شده که «امروز نیز همان قاعده و قانون جاری است و خداوند سال ۱۴۰۱ همان خداوند سال ۱۳۶۰ است و باید تلاش کنیم خود را مصداق سنتهای الهی قرار دهیم تا نتیجه آن پیشرفت و پیروزی باشد.»
او همچنین به فضای مجازی اشاره کرده و گفته که «امنیت روانی از جمله حقوق عمومی است و دستگاه قضایی باید از نگران کردن و تخریب ذهن مردم بهوسیله شایعات و اظهارات دروغ و هراسافکنِ افراد مشخص یا نامشخص در رسانهها و فضای مجازی جلوگیری کند.»
رهبر جمهوری اسلامی گفت که «تا دیروز فقط روزنامهها بودند که این کارها را میکردند، حالا فضای مجازی هم اضافه شده است». وی خواستار محدود ساختن بیشتر فضای مجازی شد و دستور داد که «اگر قانون ندارید، سریع تهیه کنید!»
شبکههای اجتماعی طی سالهای گذشته فضای انتشار اخبار سازمانیافته، سانسور و جلوگیری از گردش آزاد اطلاعات را در هم شکسته است. این موضوع همزمان با اعتراضات سراسری و عمومی مردم ایران علیه جمهوری اسلامی که از پاییز ۹۶ آغاز شده و با اوج گرفتن در دی ۹۶ همچنان ادامه یافته، سبب هراس علی خامنهای و دیگر مقامات جمهوری اسلامی شده است.
بر اساس نتایج تازهترین نظرسنجی «ایسپا» که یک مؤسسه نظرسنجی داخل ایران و با محدودیتهای موجود در کشور است، مردم بیشتر از سه پیامرسان یا شبکه اجتماعی خارجی «واتساپ»، «اینستاگرام» و «تلگرام» استفاده میکنند.
بر اساس این نظرسنجی که نتایج آن خرداد امسال منتشر شد، بیش از ۷۸ درصد مردم ایران حداقل از یک پیامرسان یا شبکه اجتماعی استفاده میکنند؛ ۷۱ درصد واتساپ، نزدیک به ۵۰ درصد اینستاگرام و حدود ۳۲ درصد تلگرام.
علی خامنهای سالهاست خواستار کنترل و محدود ساختن بیشتر دسترسی مردم ایران به اینترنت شده است. او در فروردین ۱۴۰۰ نیز گفته بود «متأسفانه با همه تأکیدی که من کردم فضای مجازی در کشور ما وِل است!» ولی مطلقه فقیه به مسئولان هشدار داد «حواسشان باشد» و توصیه کرد «نباید این وسیله را در اختیار دشمن گذاشت که بتواند علیه کشور و علیه ملّت توطئه کند.»
او تأکید کرده بود که «دشمن از فضای مجازی استفاده میکند و هدفشان هم این است که با شیوههای روانی، مشارکت مردم را در انتخابات کاهش بدهند.»
سر دادن شعارهای قاطعانه و آگاهانهای مانند «فتنه۵۷ باعث فقر ملت» که مستقیم نظام جمهوری اسلامی را هدف قرار میدهد از سوی مردم و همچنین شعارهایی چون «رضاشاه روحت شاه» و «ای شاه ایران برگرد به ایران» که نشان از اقبال عمومی به خاندان پهلوی و نظام پادشاهی نزد بخش قابل توجهی از معترضان دارد، بیش از گذشته بر هراس جمهوری اسلامی و شخص علی خامنهای افزوده است.
اکنون تأکید دوباره رهبر جمهوری اسلامی بر تهیه قانون برای برخورد با فضای مجازی در حالیست که طرح موسوم به «صیانت» همچنان در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است؛ طرحی که در پی انتقادهای صریح علی خامنهای از فضای مجازی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و با اعتراض افکار عمومی نخست اعلام شد که از دستور خارج شده ولی بعد مجلس اسلامی بطور خزنده به بررسی آن پرداخت.
غلامرضا نوری نماینده مجلس شورای اسلامی روز دوشنبه ششم تیرماه درباره طرح صیانت گفت که با مصوبه اخیر مجلس مبنی بر منع رسیدگی به شکایتها علیه شورای عالی فضای مجازی توسط دیوان عدالت اداری، «عملاً موضوع فیلترینگ تمام ابزارهای پرکاربرد فضای مجازی مانند واتساپ، اینستاگرام و بقیه موارد قابلیت اجرایی خواهد داشت».
با اینهمه سرنوشت طرح صیانت از فضای مجازی ماههاست که نامشخص است چرا که ایرادی جدی از سوی بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به آن وارد شد و نام این طرح بارها تغییر کرد. یک دلیل مهم این است که هم خود نظام و هم اقتصاد کشور به فعالیت فضای مجازی نیاز دارد. برای نمونه علی نقیب رییس کانون کارآفرینی استان تهران پیشتر از اثرات منفی اجرای این طرح بر فعالیت استارتآپها گفته بود: «ما و دوستانمان در حال لابیگری و مطالبهگری با مجلس و دولت هستیم. چرا که اگر این طرح در کشور به مرجله اجرا برسد، بسیاری از افرادی که کسب و کارهای اینترنتی دارند، بیکار میشوند. از طرفی هم خدماترسانی ممکن است مختل شود. متاسفانه تا کنون در برابر طرح صیانت مقاومت کردیم، اما نتیجه مشخص نیست. به نظر میرسد مسئولان در برابر ایراداتی که ما به طرح میگیریم و مخالفتمان، مقاومت دارند.»
جمهوری اسلامی برای کنترل فضای مجازی حتی به یاری خواستن از «برادران چین کمونیست» نیز پرداخته است؛ محمود نبویان نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی فروردین سال گذشته با اشاره به جزئیات سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین گفته است با توجه به اینکه حاکمیت فضای مجازی «از دست ما خارج شده»، «برای ما بسیار حائز اهمیت است که با همکاری با چینیها بتوانیم بر فضای مجازی خود حاکمیت داشته باشیم».
محمود نبویان به «حاکمیت بر فضای مجازی» و «موتورهای جستجوگر، پیامرسانهای اجتماعی و پست الکترونیک» اشاره و تأکید کرده: «در حال حاضر متأسفانه ما حاکمیتی بر فضای مجازی، موتورهای جستجوگر، پیامرسانهای اجتماعی و پست الکترونیک نداریم و حاکمیت آن از دست ما خارج شده است و برای ما بسیار حائز اهمیت است که با همکاری با چینیها بتوانیم بر فضای مجازی خود حاکمیت داشته باشیم و همچنین تبلت، لپ تاپ و موبایل تولید کنیم و با چین همکاریهایی در زمینه هوش مصنوعی داشته باشیم.»
در سالهای گذشته نیز گزارشهایی درباره برنامههای مشترکی از جمله همکاری شرکتهای مخابراتی چینی چون «هواوی» و «زد تی آی» با بخشهای امنیتی و جاسوسی جمهوری اسلامی منتشر شده بود. با اینهمه مشکل اصلی جمهوری اسلامی و رهبرش نه فضای مجازی که فقط بازتابی از فضای واقعی است بلکه حقیقت جنبشهای اجتماعی علیه نظام است که در متن و بطن جامعه جریان دارد و با هیچ قانون و ابزار سرکوبی نمیتوان آن را از حرکت باز داشت.