گفتگوهای اتمی غیرمستقیم میان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در دوحه که با فشار اتحادیه اروپا پس از سه و ماه نیم توقف «مذاکرات وین» صورت گرفت، طی دو روز، «بی‌نتیجه» تمام شد. مقامات جمهوری اسلامی و رسانه‌های حکومتی مدعی شدند مقصر بی‌نتیجه ماندن این گفتگوها «سنگ‌اندازی» آمریکا و عدم ارائه تضمین از سوی واشنگتن برای عدم خروج مجدد از برجام و همچنین اعمال هرگونه تحریم جدید «با عناوین دیگر» است!
مجید تخت روانچی سفیر جمهوری اسلامی در سازمان ملل در نشست شورای امنیت که پنجشنبه ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲ برگزار شد گفت که ایران از آمریکا خواستار تضمین‌های قابل راستی‌آزمایی و مشخص شده است که آمریکا دوباره تعهدات خود را نقض نخواهد کرد و از برجام خارج نخواهد شد و تحریم‌هایی را دوباره «با عناوین دیگر» اعمال نخواهد کرد!
مقامات آمریکایی اما می‌گویند جمهوری اسلامی برای ادامه مذاکرات «بی‌انگیزه» است و نماینده آنها بدون درک از «شرایط اضطراری» بار دیگر بعضی مسائل قدیمی را که ماه‌هاست حل و فصل شده مطرح کردند و حتا مسائل جدیدی را پیش کشیدند که ارتباطی با توافق اتمی ندارد.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته در سفرش به تهران گفته بود «اگر ایران در فرصت دو هفته‌ای، موفق به راه‌اندازی مجدد دوربین‌های آژانس در ایران نشود، نشستن پشت میز مذاکره و گفتگو در مورد حل مسئله توافق هسته‌ای بی‌معنا خواهد بود و بازی تمام می‌شود.»
در این میان، مقامات جمهوری اسلامی اصرار دارند «مذاکرات دوحه» شکست نخورده و به بن‌بست نرسیده است. هرچند تأیید بی‌نتیجه ماندن آن در رسانه‌های داخلی سبب شد نرخ ارز در مسیر روند افزایشی قرار بگیرد.
هشدار در شورای امنیت به جمهوری اسلامی
دو روز پس از اعلام بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دوحه، شورای امنیت سازمان ملل متحد روز پنجشنبه ۳۰ ژوئن (نهم تیرماه ۱۴۰۱) نشستی با موضوع «منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی» برگزار کرد و در آن وضعیت مذاکرات «احیای برجام» و قطعنامه ٢٢٣١ که مربوط به لغو تحریم‌های بین‌المللی پس از توافق اتمی ۲۰۱۵ می‌شود، به بررسی گذاشته شد.
در این نشست روزمری دی کارلو معاون دبیرکل سازمان ملل خواستار لغو تحریم‌های جمهوری اسلامی و تمدید معافیت‌های نفتی و تجارتی جمهوری اسلامی شد. او همچنین افزایش غنی‌سازی اورانیوم در ایران و رسیدن آن از ۲۰ درصد به ۶۰ درصد را «شدیداً نگران‌کننده» خواند.
ریچارد میلز نماینده آمریکا در این نشست با اشاره به «طرح مطالبات اضافی خارج از برجام توسط جمهوری اسلامی» حملات پهپادی به عربستان و امارات را محکوم کرد و از رژیم ایران خواست ارسال سلاح میان گروه‌های نیابتی خود در خاورمیانه را متوقف کند.
باربارا وودوارد نماینده بریتانیا در نشست سازمان ملل گفت برنامه هسته‌ای ایران هرگز به اندازه کنونی پیشرفت نکرده و تشدید اقدامات هسته‌ای جمهوری اسلامی تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است.
او با اشاره به افزایش سریع ذخایر اورانیوم ٢٠ درصدی و ۶۰ درصدی در ایران گفت، اگر تهران با سرعت به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد، احتمالا تا پایان سال جاری مواد کافی غنی‌شده برای تولید سریع اورانیوم ٩٠ درصدی جهت تولید «چند بمب» خواهد داشت.
نماینده بریتانیا در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تولید موشک‌های بالستیک توسط جمهوری اسلامی هشدار داد تداوم اقدامات تشدیدکننده بی‌ثباتی از سوی رژیم ایران سبب فروپاشی برجام می‌شود.
اولاف اسکوگ نماینده دائم اتحادیه اروپا در سازمان ملل نیز با ابراز نگرانی از «عدم توافق اتمی» هشدار داد «ممکن است از خط پایان برای احیای برجام عبور نکنیم.»
تکرار ملال‌آور یک توهم
پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۷ مقامات ارشد نظام این توهم را داشتند که با تحریم نفت جمهوری اسلامی، بهای نفت در بازار جهانی به بشکه‌ای ۲۰۰ دلار برسد. اسحاق جهانگیری معاون دولت روحانی می‌گفت نفت به بالای ۸۰ دلار می‌رسد و اگر نصف گذشته هم نفت صادر کنیم، درآمد نفتی ما به اندازه پیش از تحریم‌ها خواهد بود! اما هیچکدام از این اتفاقات نیفتاد و در نهایت جمهوری اسلامی مجبور شد در دولت بایدن که چشم‌انتظار روی کار آمدن آن بود نیز تن به «مذاکرات وین» بدهد و با همان شروط سختی روبرو شود که در دولت ترامپ مطرح شده بود.
اکنون نیز در جمهوری اسلامی این توهم و محاسبه خطا وجود دارد که نیاز اروپایی‌ها به نفت و گاز سبب خواهد شد آنها دست از فشار بردارند.
مواضع کنونی قدرت‌های اروپایی و هشدار دائمی آنها نسبت به پیامدهای عدم احیای برجام نشان از تغییر جدّی فضای بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی دارد. به نظر می‌رسد آنها بجای عبور از «خط پایان» مذاکرات اتمی و رسیدن به پیروزی «احیای برجام» مجبورند به خط پایان مماشات با رژیم اسلامی در ایران برسند. هرچند اروپایی‌ها بعد از تحریم روسیه به خاطر حمله به اوکراین با بحران نفت و گاز روبرو هستند و برای از سر گرفتن مذاکرات میان جمهوری اسلامی و واشنگتن تلاش می‌کنند اما بعید است آنها همچنان معطل «گربه‌رقصانی» آیت‌الله‌ها بمانند.
اعتراف فرمانده سپاه پاسداران به موفقیت سرویس‌های اطلاعاتی «دشمن»
این روزها جمهوری اسلامی بیش از همیشه در تنگنا قرار گرفته است. در ایران جریان‌های نزدیک به قدرت عدم توافق را حاصل «لابیگری صهیونیست‌ها» می‌دانند. البته تهدید از سوی اسرائیل علیه رژیم فقط محدود به استفاده از اهرم‌های دیپلماتیک نیست. بخش قابل توجهی از فشارهایی که جمهوری اسلامی با آن روبروست ابعاد امنیتی و نظامی دارد که به قول مقامات اسرائیلی بخشی از کارزار فشار چندوجهی علیه آن در همه ابعاد است.
ترور و مرگ مشکوک زنجیره‌ای شماری از فرماندهان و عوامل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در برنامه‌های اتمی و موشکی و پس از آن تغییر پیاپی چند مقام ارشد اطلاعاتی سپاه پاسداران از جمله حسین طائب فرمانده سازمان اطلاعات ضربات سخت و عمیقی بر ساختار امنیتی نظام به شمار می‌رود. در همین ارتباط حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که می‌گفت «امنیت اسرائیل با شکستی بی‌پایان مواجه شده» حالا می‌گوید «بخش اطلاعاتی عمل دشمن کاملاً جدی و قابل اتکاست و بیشترین تجربیات موفق دشمن در عمل سرویس‌های اطلاعاتی اوست.»
وی همچنین از «رویارویی مستقیم» سازمان حفاظت اطلاعات سپاه با «سرویس‌های مجرب و کارآزموده اطلاعاتی و امنیتی» خبر داد که به گفته او «فروپاشی رژیم‌های بسیاری» را در کارنامه خود دارند.
در بالاترین رده‌های نظام بر سر معامله با آمریکا اختلافات جدی وجود دارد و ضربات امنیتی که جمهوری اسلامی دریافت می‌کند به این اختلافات دامن می‌زند. سه هفته پیش نیز علی خامنه‌ای و شمار دیگری از مقامات نظام نسبت به تهدیداتی که جمهوری اسلامی با آن روبروست هشدار داده بودند اما نوع ترس آنها با نگرانی حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متفاوت است. رهبر جمهوری اسلامی و اطرافیانش از تهدیدات درونی نگران هستند و مرتب نسبت به «بازگشت سلطنت» و «پهلوی» و شعارهای مردم از جمله «رضاشاه روحت شاد» هشدار می‌دهند. تلاش برای رفع نگرانی از سوی غرب و بیش از پیش غلتیدن در دامان «شرق» و چوب حراج زدن بر منابع کشور نیز در نهایت برای مقابله با اعتراضات مردم است. مردمی که سال‌هاست به شکل‌های مختلف و حتی با گذشتن از جان خود اعلام می‌کنند این نظام را نمی‌خواهند و خواهان ادامه روند رشد و ترقی و پیشرفتی هستند که با انقلاب ارتجاعی ۵۷ نه تنها متوقف شد بلکه با حکومت اسلامی، کشور به مسیر نابودی همه‌جانبه هدایت شد.
حامد محمدی
