جریان انقلابی در جمهوری اسلامی مدعی بود تیم حسین امیرعبداللهیان و علی باقری کنی در مذاکرات «دست بالا» را دارد و آنها از «موضع اقتدار» آمریکا را مجبور به لغو تحریمها میکنند! اما یک سال و نیم از آغاز مجدد مذاکرات اتمی گذشته و نه تنها تحریمها ادامه دارد بلکه مقامات جمهوری اسلامی به صراحت میگویند «آمریکا سرسختانه حتی حاضر به دادن امتیاز حداقلی هم در مذاکرات نیست.»
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی مشهور به «حاج قاسم دیپلماسی» که هشت ماه پیش میگفت «مذاکره فقط قهوه خوردن نیست» و ۱۰میلیارد دلار باج خواسته بود تا جمهوری اسلامی به مذاکرات بازگردد، حالا دوشنبه ۱۳ تیرماه در گفتگوی تلفنی با کاترین کولونا وزیر خارجه فرانسه گفت ما به دنبال توافقیم اما طرف آمریکایی بدون ابتکار و پیشرفت در مذاکرات دوحه حاضر شد و همان مواضع قبلی را تکرار کرد.
پس از سه ماه و نیم توقف مذاکرات اتمی در وین با فشار اتحادیه اروپا مذاکرات دوحه هفتم و هشتم تیرماه به صورت غیرمستقیم بین علی باقری کنی و رابرت مالی فرستاده آمریکا برگزار شد اما بینتیجه ماند. مقامات جمهوری اسلامی میگویند آمریکا حاضر نیست برای عدم خروج از برجام تضمین بدهد و مقامات آمریکایی میگویند تهران مطالبات فرابرجامی مطرح میکند و خواستههایی را مطرح کرده که در گذشته حل و فصل شده بود.
مقامات جمهوری اسلامی بر اساس محاسبات متوهمانه و خطا که گویی غرب بیش از آنها محتاج توافق است، میگفتند «آمریکا راهی بجز توافق ندارد»! اما بعد از شکست مذاکرات دوحه زمزمههایی در مورد احتمال ارجاع پرونده اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل به گوش میرسد.
در بالاترین ردههای نظام بر سر اینکه آیا عقبنشینی در برابر آمریکا به مصلحت نظام است یا سود نظام در این است که مقاومت را ادامه داد، اختلاف جدی وجود دارد اما مسئله در حال حاضر این است که با وجود عقبنشینیهای جمهوری اسلامی نیز دولت بایدن همچنان حاضر به دادن امتیاز جهت رسیدن به توافق با جمهوری اسلامی نیست.
محمد مرندی پسر پزشک مخصوص علی خامنهای و مشاور تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی در مصاحبه با روزنامه دولتی «ایران» گفت جمهوری اسلامی قبول کرد واشنگتن در مورد تصمیم دولتهای بعدی تضمین ندهد، اما آمریکا حتا ارائه تضمین فقط برای دوره بایدن را هم نپذیرفت.
فراتر از این، مسئولان جمهوری اسلامی ادعا کردند که برای توافق «باید سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای ترویستی آمریکا خارج شود» و «تحریمهای سپاه لغو» شود اما دولت بایدن از جمله به دلیل فشارهایی که در داخل آمریکا وجود داشت زیر بار نرفت و در نهایت با فشار اروپاییها به ویژه جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «راه میانه» در پیش گرفته شد تا «آخرین تیر ترکش» نیز پرتاب شود. بر همین اساس اروپا به تهران اعلام کرد فعلاً تا نهایی شدن توافق، قید خروج سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی را بزند.
در همین ارتباط حتا علی مطهری نایب رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی در نامه به ابراهیم رئیسی توصیه کرد «از شرط خروج سپاه از سازمانهای تروریستی چشمپوشی شود.» پس از آن بود که برخی مقامات و رسانههای حکومتی بحث خارج شدن «قرارگاه خاتمالانبیاء» وابسته به سپاه پاسداران را از فهرست تحریمها مطرح کردند که آمریکا آن را هم نپذیرفت.
بعضی موافقان «احیای برجام» در ایران به ویژه جریان اصلاحطلب مدتهاست که به حکومت فشار میآورند تا به نفع توافق قید گرفتن تضمین از آمریکا را بزند. روزنامه دولتی «ایران» در واکنش به این فشارها در مورد لزوم گرفتن تضمین مینویسد که «مسئله «اخذ تضمین» برای مذاکرهکنندگان کشورمان، مسئلهای کاملاً «فنی و اقتصادی» است که میتوان آن را در ساز و کار بازگشت لحاظ نمود. این ملاحظه، با احصای شاخصهای عینی فنی همچون سهولت در افتتاح حساب، دسترسی به بنادر، گشایش ال سی، جابجایی پول، تأسیس شرکت، نفی اعمال هرگونه ریسک در معاملات توسط «فینسن- FinCen» (شبکه جرائم مالی وزارت دارایی امریکا) و «اُفک- OFAC» (دفتر کنترل داراییهای خارجی از دفاتر زیرمجموعههای وزارت خزانهداری امریکا) و شاخصهای عینی دیگر برای انتفاع اقتصادی ایران، مسأله نظارت بر تعهد طرف مقابل توسط ایران انجام شود.»
تداوم بنبست مذاکرات وین در دوحه امیدها را به یأس تبدیل کرد
اینهمه در حالیست که «خودی»ها همچنان به نظام در مورد پیامدهای عدم معامله با آمریکا هشدار میدهند. قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه درباره دورنمای دستیابی به توافق احیای برجام با هشدار نسبت به ارجاع پرونده اتمی جمهوری اسلامی به شورای امنیت میگوید «پیش از آنکه این دور از مذاکرات دوحه شروع شود و امیدواریهایی به وجود بیاورد، ظواهر امر نشان میداد که مذاکرات به بنبست رسیده بود و چند ماه هم مذاکرات تعطیل شده بود. این امیدواریها هرچند که اندک بود اما با اتفاقاتی که در دوحه افتاد، ظاهرا دیگر به یأس تبدیل شده است؛ هم برای طرفهای اروپایی و هم شاید برای سایر ناظران داخلی ایران. حال بنا بر ادعای طرف مقابل، ایران خواستههای خارج از برجام را مطرح کرده است و به این ترتیب مذاکرات به شکست برخورده.»
با اینهمه علی باقری کنی مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ابراز امیدواری کرده «زمان و مکان مذاکرات بعدی در تبادلات ما و انریکه مورا وجود دارد و در حال نهاییسازی است!»