کارشناسان و فعالان محیط زیست این‌روزها بطور جدی در مورد آفات گیاهی گسترده‌ای که جنگل‌های زاگرس را فرا گرفته هشدار می‌دهند. زاگرس و درختانش که نقشی کاملا حیاتی مانند «ریه» در زندگی مردم نواحی غرب و جنوب ایران دارد اکنون دچار بلایی شده که دلیل‌اش بیش از آنکه طبیعی باشد به بی‌تدبیری و سوء مدیریت مسئولان برمی‌گردد.
در سال‌های گذشته علاوه بر نقش تغییرات اقلیمی و خشکسالی در خسارت به محیط زیست، ساخت‌وسازها و تخریب‌های انسانی از سوی نهادهای قدرت و زیرمجموعه آنها همزمان با بی‌توجهی مسئولان امر به مقابله با آفات گیاهی و رسیدگی به سلامت طبیعت نیز به شدت به زیستگاه انسان و حیوان و گیاه در کشور آسیب وارد آورده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد، جنگل‌های زاگرس به‌خصوص در استان کهگیلویه و بویراحمد، دچار بیماری و آفت جوانه‌خوار و پروانه سفید برگ‌خوار بلوط شده‌اند. این آفت‌ها در کنار فعالیت گسترده و مخرب معدنکاران، کشاورزان، سدسازان، دامداران، کوره‌های زغال، گردشگران و شهرسازان به جنگل‌های زاگرس هجوم برده‌اند.
عیسی حسنی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد در نامه‌ای به وزیر جهاد کشاورزی نسبت به وضعیت جنگل‌های این استان هشدار داده و رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در اظهاراتی عجیب به ناکارآمدی خود اعتراف کرده است.
محمدباقر قالیباف در سفر اخیرش به استان کهگیلویه و بویراحمد گفت که «در دهه‌های گذشته مجموعه پوشش سبز زاگرس ضعیف شده است، همچنین هوای گرم، آتش‌سوزی‌ها و نبود امکانات اطفای حریق مشکلاتی را برای پوشش سبز گیاهی این منطقه ایجاد کرده است و ما در مجموع در نگهداری از محیط‌زیست زاگرس کارنامه قابل قبولی نداریم!»
وی همچنین با اشاره به معضل آفات جنگل‌های بلوط زاگرس، آن را از دغدغه‌هایی دانست که نیازمند توجه است.
علی احمدزاده استاندار کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرده که سطح وسیعی از درختان به ویژه جنگل‌های بلوط استان مورد هجوم این آفات قرار گرفته و در شهرستان باشت به حد بحران رسیده است.
فاجعه افتادن آفت به جان درختان زاگرس با این یادآوری مهیب‌تر می‌شود که استان کهگیلویه و بویراحمد با سرانه ۱/۴ هکتار دارای بیشترین سرانه جنگل و مرتع کشور و تأمین‌کننده ۴۰درصد آب ایران است. روال تخریب‌ها اما به گونه‌ای است که اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ نقی شعبانیان معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری هشدار داد: «با تداوم روند موجود زاگرس حداکثر نیم قرن دیگر می‌تواند تداوم یابد و اگر فکری نکنیم تا نیم قرن دیگر زاگرس را از دست می‌دهیم.»
طبق اعلام امروز چهارشنبه ۱۵ تیرماه، عباسعلی نوبخت سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری اعلام کرده است که از بیش از ۷۸۴ هزار و ۱۶ هکتار از سطح جنگل‌های بلوط استان کهگیلویه و بویراحمد، تا کنون ۲۶ هزار هکتار آن دچار آفت پروانه برگ‌خوار سفید شده است.
علاوه بر این، میزان ابتلا به این آفت در جنگل‌های مناطق سردسیری استان شامل دنا و بویراحمد به بیش از ۳۵هزار هکتار رسیده است.
به گفته‌ی او، با شناسایی کانون‌ها و مناطق دچار آفت پروانه برگ‌خوار سفید، «عملیات مبارزه» شروع شده و «نجات جنگل‌های زاگرس از آفت یکی از اولویت‌های دولت بوده!» وی گفته «تمام تلاش خود را رفع این بحران انجام می‌دهیم.»
طبق برآورد صورت گرفته، برای مبارزه با هر هکتار سطح آفت پروانه برگ‌خوار سفید بیش از ۴ میلیون تومان بودجه نیاز است.
جنگل‌های زاگرس در حالی گرفتار آفت شده که علاوه بر تولید و ذخیره‌سازی آب، سپر محکمی در برابر هجوم ریزگردها به عنوان یک بحران جدی زیست محیطی در شهرها و روستاهای ایران به شمار می‌رود. بنابراین از بین رفتن درختان توسط آفات نه فقط به محیط زیست که مشکل هجوم ریزگردها را نیز به زندگی مردم منطقه اضافه می‌کند. پدیده‌ای که امسال بیش از هر زمان دیگری اکثر نقاط ایران با آن درگیر بوده و سلامتی و معیشت بسیاری از شهروندان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
اگرچه بخش‌هایی از زاگرس که در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته شرایط بحرانی‌تری دارد اما سعید جاویدبخت مدیرکل منابع طبیعی استان معتقد است که جنگل‌های زاگرس در ۱۰ استان دچار این آفت هستند و حل این معضل نیاز به یک عزم جدی و ملی دارد.
وی با تأیید اینکه کانون اصلی این دو آفت شهرستان باشت است، مناطق تنگ هیگون، دشمن زیاری و بخش چاروسا و بخشی از شهرستان لنده را هم از کانون‌های اصلی این آفات اعلام کرده است.
به گفته مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد با اینکه سال گذشته حدود چهار میلیارد تومان اعتبار برای مبارزه بیولوژیک با آفت برگ‌خوار بلوط اختصاص داده شد اما امسال حتی یک ریال هم به این مهم تعلق نگرفته و نابودی اکوسیستم در این منطقه هر لحظه در شرایط نگران‌کننده‌تری قرار می‌گیرد.
همانطور که جاویدبخت اشاره کرده به نظر می‌رسد این معضل فراتر از حیطه کهگیلویه و بویراحمد بوده و جنگل‌های زاگرس در استان فارس هم چندان احوال خوشی ندارند. گسترش آفت بلوط در محدوده شهرستان رستم و نقاط هم‌مرز با کهگیلویه موجب شده تا کارشناسان نگران هجوم هرچه بیشتر پروانه سفید برگ‌خوار به سایر نقاط استان خصوصا مناطق متراکم جنگلی در محدوده‌های غرب، جنوب غربی، مرکز و شرق فارس باشند که درختان کهنسال این مناطق را با خطر خشکیدن روبرو می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس می‌گوید: «حدود ۴۰۰ هکتار از جنگل‌های استان به این آفت آلوده شده و این اداره از سوم فروردین ماه پایش و محلول‌پاشی را در سطح ۸۰۰ هکتار در دو مرحله آغاز و با این آفت مقابله کرده است اما به دلیل هم‌جوار بودن با استان‌های کهگیلویه و بویراحمد که سطح آلودگی‌ها در آن مناطق بالا بوده و امکان مهار مناسب آفت برگ‌خوارسفید بلوط در آنجام مهیا نشده، تلاش‌های ما در فارس هم دچار آسیب شده و نتیجه مطلوبی ندارد.»
به نظر می‌رسد چرخه معیوب ناکارآمدی و سوء مدیریت از یکسو و تخصیص اعتبار و بودجه و مصرف نادرست از سوی دیگر، علاوه بر هزینه‌های بی‌بازگشت و غیرقابل جبران، هیچ بازدهی و نتیجه مطلوبی هم در دفع آفات گیاهی نداشته است!
