در آستانه سفر جو بایدن به خاورمیانه بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که رویترز شنبه ۹ ژوئیه (۱۸ تیرماه) بخش‌هایی از آن را منتشر کرد، جمهوری اسلامی غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 را در تأسیسات زیرزمینی فردو آغاز کرده است.
آژانس اعلام کرد این سانتریفیوژها با هدف افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم از ۵ درصد به ۲۰ درصد به کار افتادند.
سه هفته پیش از این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی اعلام کرد که ایران آماده تزریق اورانیوم به سانتریفیوژهای پیشرفته در تأسیسات غنی‌سازی فردو است.
در گزارش قبلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته شد «ما هیچ توضیحی از ایران در مورد اینکه آماده‌سازی این کشور راه را برای غنی‌سازی اورانیوم بین ۵ تا ۲۰ درصد هموار می‌کند یا خیر، دریافت نکرده‌ایم.»
این سانتریفیوژها قابلیت حرکت بین سطوح متفاوت غنی‌سازی را تسهیل می‌کنند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این گزارش محرمانه تأیید کرد که ایران تزریق گاز هکسافلورید اورانیوم با ۵ درصد غنی‌سازی را به آبشاری متشکل از ۱۶۶ سانتریفیوژ «IR6» در فردو آغاز کرده و به آن سرعت بخشیده است.
بر اساس توافق برجام هرگونه غنی‌سازی در تأسیسات اتمی فردو ممنوع است.
جمهوری اسلامی به آژانس اطلاع داده است که در نظر دارد با این سانتریفیوژها، غنی‌سازی را به سطح ۲۰ درصد برساند که پایین‌تر از میزان ۶۰ درصدی است که در برخی دیگر از تاسیسات هسته‌ای ایران انجام می‌شود.
کارشناسان می‌گویند برای دستیابی به بمب اتم سطح غنی‌سازی باید به ۹۰ درصد برسد. با این توضیح که هر اندازه روند ۱ تا ۲۰ و ۶۰ درصد در غنی‌سازی مشکل و زمان‌بر است، به همان اندازه رساندن درجه‌ی غنی‌سازی از ۶۰ به ۹۰ درصد ساده و سریع است.
بعد از صدور قطعنامه در شورای حکام به خاطر عدم پاسخگویی جمهوری اسلامی در مورد آثار اورانیوم کشف شده در سه سایت اعلام نشده، علی شمخانی دبیر «شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی» در دیدار با جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا تهدید کرد در صورت ادامه «بی‌عملی» آمریکا و اروپا فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه می‌یابد.
جمهوری اسلامی در واکنش به صدور قطعنامه در آژانس دست‌کم ۲۷ دوربین نظارتی آژانس را خاموش کرد. مشخص نیست دسترسی بازرسان آژانس به آنچه در تأسیسات اتمی فردو می‌گذرد چقدر است. رافائل گروسی مدیرکل آژانس هشدار داده بود ادامه این روند ضربه‌ای مرگبار علیه برجام است.
روزنامه «اورشلیم پست» در همین ارتباط می‌نویسد اگرچه از نظر فنی اقدام جمهوری اسلامی در فردو به اندازه برخی از اقدامات قبلی غنی‌سازی چندان جدّی نیست، اما در شرایطی که مذاکرات به بن‌بست رسیده، پیام روشنی به غرب دارد.
