تازه‌ترین گزارش مجمع جهانی فولاد نشان می‌دهد اگرچه تولید فولاد ایران در ابتدای سال جاری میلادی با رشد ۱۲ درصدی همراه بود، اما در هفته‌های گذشته به شدت کاهش یافته است. با وجود همه امتیازهایی که جمهوری اسلامی به روسیه می‌دهد، اما تخفیف‌های چشمگیر روسیه و ارزانفروشی به متقاضیان، بازارهای صادراتی نفت و گاز و فلزات ایران را مختل کرده است.
گزارش مجمع جهانی فولاد که جمعه ۳۱ تیرماه ۱۴۰۱ منتشر شد نشان می‌دهد اگرچه تولید فولاد ایران در ابتدای سال جاری میلادی با رشد ۱۲ درصدی همراه بود، اما بعد از تحریم‌های غرب علیه روسیه، به شدت کاهش یافته است.
بر اساس این گزارش کل تولید فولاد ایران در ماه‌های ژانویه تا ژوئن امسال بالغ بر ۱۳.۶ میلیون تن بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰.۸ درصد کاهش داشته است.
ایران با تولید ۱۳/۶ میلیون تن، دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا در نیمه نخست ۲۰۲۲ بوده است.
چین با تولید ۵۲۶ میلیون تن، به عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد دنیا در این دوره شناخته شده است. با این حال، تولید فولاد چین در این دوره ۶/۵ درصد کاهش داشته است.
هند نیز با تولید ۶۳/۲ میلیون تن و ژاپن با تولید ۴۶ میلیون تن به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار داشته‌اند.
تولید فولاد آمریکا به عنوان چهارمین تولید کننده فولاد دنیا نیز ۲/۲ درصد کاهش یافته و به ۴۱/۱ میلیون تن رسیده است. روسیه، کره جنوبی، آلمان، ترکیه و برزیل به ترتیب رتبه‌های پنجم تا نهم را از این نظر به خود اختصاص داده‌اند.
بر اساس گزارش مجمع جهانی فولاد، ایران در دو ماه ابتدایی سال ۲۰۲۲ حدود ۱۲ درصد رشد تولید فولاد داشت، اما بعد از ماه مارس، تولید ایران کاسته شده و در مجموع در نیمه ابتدایی امسال ایران ۱۳/۶ میلیون تن تولید فولاد داشته که حدود ۱۱ درصد کمتر از دور مشابه پارسال است.
در شرایطی که برخی تحلیلگران جمهوری اسلامی معتقد بودند جنگ روسیه و اوکراین و تحریم روسیه توسط غرب، برای اقتصاد ایران فرصت‌های صادراتی ایجاد می‌کند اما بازارهای فعال صادراتی ایران در شرایط تحریم مانندنفت و گاز و فلزات نیز با تخفیف‌های عجیب روسیه بیش از پیش از دست رفته است.
در ماه‌های گذشته فعالان صنعت نفت از تخفیف ۳۰ دلاری نفت روسیه و اختلاف ۱۰ درصدی آن با قیمت نفت ایران خبر دادند و گفتند که روس‌ها مشتریان بزرگ نفت ایران مانند چین و هند را به سوی بازار خود کشانده‌اند.
خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت گزارش داد که تخفیف چشمگیر روسیه به مشتریان نفتی نیز، صادرات نفت ایران را به شدت کاهش داده و نفتکش‌های ایرانی با ۴۰ میلیون بشکه محموله نفت، در جستجوی یافتن مشتری در شرق آسیا هستند.
جمهوری اسلامی نفت ایران را برای رقابت با روسیه در بازار چین هر بشکه ۱۰ دلار زیر قیمت می‌فروشد!
در پی کاهش فروش نفت ایران به چین به دلیل تخفیف بالای نفت صادراتی روسیه، روزنامه شرق نیز اول خرداد گزارش داد که نفت ارزان‌تر ونزوئلا هم رقیب ایران در بازار چین شده است. بر اساس این گزارش، ونزوئلا ۲۵ دلار به نفت صادراتی‌اش تخفیف می‌دهد و صادرات نفت آن با کمک ایران به بیش از دو برابر رسیده است.
پس از آن خبرهایی درباره تسخیر بازار صادراتی فولاد ایران توسط روسیه منتشر شد. روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان فولاد جهان است و ذخایر عظیمی از سنگ آهن را در اختیار دارد.
آمارها نشان می‌دهد تا زمان تحریم‌های غرب علیه روسیه، تولید فولاد ایران روند صعودی داشت، اما از ماه آوریل به شدت سقوط کرده است؛ به‌طوری که در مجموع تولید ۵ ماهه فولاد ایران با افتی نزدیک ۱۱ درصدی به ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسیده است.
احمد دنیانور عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد اردیبهشت امسال گفته بود که در سال ۱۴۰۰، صادرات فولاد شش میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرد، اما اکنون روسیه بازارهای ایران را یکی‌یکی تصاحب کرده و تقریبا صادرات فولاد متوقف شده است.
جدا از تخفیف‌هایی که روسیه برای صادرات کالاهای تحریمی ارائه می‌کند، اقدامات عجیب مقامات جمهوری اسلامی نیز یکی از عوامل تشدیدکننده از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران هستند.
رضا شهرستانی عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آخر اردیبهشت‌ماه امسال به روزنامه شرق گفته بود که روسیه تخفیف‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی برای فولاد خود در نظر گرفته و با توجه به وضع عوارض سنگین صادرات فولاد ایران، قیمت فولاد صادراتی این کشور نسبت به ایران ارزان‌تر شده است و به همین دلیل چین، افغانستان، تایلند و کره جنوبی که مشتریان بزرگ فولاد ایران بودند، این بار فولاد مورد نیاز خود را به روسیه سفارش داده‌اند.
همزمان رضا محتشمی‌پور معاون امور معادن و فراوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره وضع عوارض بالای صادراتی برای فولاد مدعی شده بود که وضع عوارض ۱۷ تا ۲۲ درصدی برای تنظیم بازار داخلی بوده است!
فعالان صنعت فولاد معتقدند ضعف جمهوری اسلامی در صادرات محصولات زنجیره فولاد، از سنگ‌آهن تا ورق فولادی و محصولات مشابه، با عدم‌کنترل اوضاع و ضعف در حمایت از صادرکنندگان، هر روز وخیم‌تر می‌شود. آنها می‌گوید اگر تحریم‌‌‌ها آغازگر مشکلات بودند، دولت هم تشدیدکننده آن است.
اسدالله فرشاد مدیرعامل شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان و عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در اینباره گفته که در زنجیره فولاد ما از سنگ‌آهن تا محصولات نهایی پتانسیل صادرات را داریم؛ چون طبق برنامه قبلی، ظرفیت تولید ۵۵میلیون تن فولاد وجود داشت.
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد توضیح داده که «برای موفقیت مستمر در بازارهای جهانی باید مشکلات ابتدایی صادرات محصولات زنجیره فولاد رفع شود. به‌عنوان مثال، در پی وقوع جنگ اوکراین و روسیه، بخشنامه‌‌‌ای به صورت خلق‌‌‌الساعه مبنی بر وضع عوارض صادرات ابلاغ شد که طبیعتا پتانسیل رقابت را از صادرکنندگان ایرانی خلع کرد. اگر حمایت‌‌‌های دولت از صادرکنندگان ایرانی افزایش یابد، قطعا شاهد رشد صادرات خواهیم بود و بالعکس، اگر دولت مسیر صادرات را صعب‌‌‌العبور کند، توان صادراتی تضعیف خواهد شد.»
اسدالله فرشاد با بیان اینکه «ما همچنان مزیت‌‌‌های بسیاری برای صادرات داریم» تأکید کرده که «اگر دغدغه تولیدکنندگان و مشکلات آنها در حوزه صادرات رفع و مشوق‌‌‌های صادراتی وضع شود، به دلیل وجود پتانسیل بالای تولید و فروش، شاهد رشد صادرات تمام محصولات زنجیره فولاد خواهیم بود.»
