محسن موسوی خوانساری کارشناس امور آب، سطح سیلاب در روزهای گذشته را بیش از دومیلیارد مترمکعب تخمین زد با این تأکید که میزان آب ورودی ناشی از سیلاب اخیر به منابع آبی کافی نیست. در تهران بیش از ۹ میلیون مترمکعب به ذخایر سدهای پنجگانه تهران اضافه شده ولی باوجود این مقدار هنوز دخاdر آب پایتخت منفی است.
فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب درباره آمار مهار سیلاب‌های اخیر اعلام کرد، تا کنون حدود ۲۶۰ میلیون مترمکعب وارد مخازن سدهای کشور شده که سدهای استان سیستان و بلوچستان حدود ۱۳۰ میلیون مترمکعب، سدهای استان تهران حدود ۹-۵ میلیون مترمکعب و سد زاینده‌رود حدود ۸ میلیون مترمکعب ورودی داشته‌اند.
بر اساس آمار ایستگاه‌های وزارت نیرو، متوسط بارش با افزایش ۱۰-۷ میلی‌متری در سامانه بارشی اخیر به ۱۹۶ میلی‌متر رسیده که نسبت به سال گذشته حدود ۲۹ درصد رشد و نسبت به بلندمدت دارای ۱۹ درصد کاهش است.
بیشترین تاثیر بارش در استان‌های سیستان و بلوچستان، گیلان، فارس، هرمزگان، مازندران، یزد، بوشهر، کرمان، تهران و البرز بوده است، بر اساس شبکه ایستگاهی وزارت نیرو، سیستان و بلوچستان دارای ۴۲، فارس ۲۹، هرمزگان ۲۷، یزد ۲۴، تهران ۱۵ و البرز ۹ میلی‌متر بارش بوده است.
دفتر اطلاعات و داده‌های آب، ۲۰ خردادماه اعلام کرده بود، با وجود ۲۶ میلیارد و ۱۹۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب در سدهای کشور، در حال حاضر حدود ۵۲ درصد ظرفیت مخازن سدها پر و حدود ۴۸ درصد این ظرفیت خالی است.
میزان پرشدگی سد زاینده‌رود در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۳۰ درصد، ۳۴ درصد، ۵۶ درصد و ۶۸ درصد اعلام شده است.
محسن موسوی خوانساری عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان سطح سیلاب‌ها در چند روز اخیر را حدود بیش از دو میلیارد مترمکعب آب تخمین زد، «۲۰۰ میلیون مترمکعب» از «۵۰۰ میلیون مترمکعب» این سیلاب که «قدرت رواناب داشته‌اند و داخل سدها ذخیره شده است چراکه بسیاری از این رودخانه‌ها به سدها منتهی می‌شوند.»
بر این مبنا، در سد زاینده‌رود ۵۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده و حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب نیز به تالاب‌هایی مانند بختگان، جازموریان، پشک و حوضچه استان قم وارد شده است.
موسوی با بیان اینکه این ارقام بسیار اعداد کوچکی هستند، تأکید کرد: «نباید باعث گمراهی شوند چرا که به عنوان نمونه تنها مصرف آب کشاورزی در کل کشور ۷۰ تا ۷۵ میلیارد مترمکعب است. این رژیم‌های بارشی اقیانوسی گذرا هستند و حتی ۲۰ سال یکبار هم رخ نمی‌دهند و نباید به آنها تکیه کرد.»
بر اساس تأکید کارشناسان محیط زیست، در فلات مرکزی، تالاب‌های خشک‌شده بسیاری وجود دارد که اگر تمام آب سیلاب‌ها وارد این تالاب‌ها شود نیز باز هم نیاز حقابه طبیعت را تأمین نمی‌کند.
به گفته‌ی محسن موسوی خوانساری نیز بهتر است«با ورود این سیلاب‌ها به کشور مغرور نشویم چراکه گذرا هستند» و تنها استفاده پایدار از منابع آب موجود دارای اهمیت است و «در صورت توجه بیش از اندازه و تکیه بر سیلاب‌ها به مسیر نادرستی خواهیم رفت.»
محمد شهریاری مدیر دفتر بهره‌برداری از تأسیسات آبی آبفای تهران هم نگاه خوش‌بینانه‌ای به افزایش ذخایر آبی با سیلاب‌های اخیر ندارد و گفته با وجود آنکه بر اثر سیل و بارندگی‌ها بیش از ۹ میلیون مترمکعب به ذخایر سدهای پنجگانه تهران اضافه شده، اما همچنان ذخایر آبی پایتخت منفی است.
به گفته‌ی او، پیش از بارندگی‌های اخیر میزان آب ذخیره شده در سدهای پنجگانه تهران در مقایسه با متوسط بلندمدت، ۳۴ درصد منفی بود، اما پس از آن این میزان به ۲۵ درصد کاهش یافت.
موسوی خوانساری با توجه به تغییر اقلیم و گرمایش هوا در خاورمیانه، هشدار داد «باید انتظار افزایش چنین پدیده‌ای را داشته باشیم» و «بر اساس تصویب کنفرانس تغییر اقلیم جهانی، کشورها باید خود را متناسب با تغییرات اقلیمی در زمینه طراحی و احداث سازه‌های آبی، پل‌ها، سدها، جاده‌ها و ساختمان‌ها به‌‌روز کنند.»
این کارشناس حوزه آب گفت: «در کل جهان تنها مقداری از این سیلاب قابل کنترل است و مقدار باقی‌مانده قابلیت کنترل ندارد. نکته مهم آزاد گذاشتن مسیر سیلاب‌هاست.»
او در زمینه سیل در امامزاده داوود توضیح داد: در حیاط محوطه امامزاده داوود روی یکی از آبراهه‌ها سقفی احداث شده بود و به وسیله چوب و دیگر وسایل آبراهه مسدود شده و آب وارد امامزاده شد!
موسوی خوانساری با اشاره به اقدامات آسیب‌زا در شهرها بطور نمونه گفت که «بالای رودخانه قم‌رود در مجاورت حرم حضرت معصومه جاده و پارکینگ احداث کردند و تغییر کاربری صورت گرفت!»
احداث پارکینگ در مسیر رودخانه قم باوجود هشدارها و اخطارها صورت گرفته و «در این مسیر هنگام وقوع سیلاب راه فراری برای خودروها و مردم در پارکینگ وجود ندارد و تلفات زیادی خواهیم داد.»
موسوی خوانساری بر پیشنهاد آزادسازی آبراهه‌ها توسط شهرداری‌ها و رعایت حریم و بستر رود و قانون توزیع عادلانه از سوی وزارت نیرو تأکید کرد و افزود: «هرگونه تجاوز به حریم و بستر رودخانه خسارت جانی و مالی برای مردم دارد.»
عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان استفاده از سیلاب‌ها در فلات مرکزی، سواحل جنوبی و حوضه آبریز کرخه را متفاوت توصیف کرد چراکه در فلات مرکزی به دلیل داشتن سد، بند و تالاب‌های متعدد اگر آبراهه‌ها باز باشند، سیلاب راه خود را پیدا می‌کند. در سواحل جنوبی از جمله بلوچستان و منطقه مکران نیاز به حفظ سیلاب با ایجاد سازه‌های تأمین آب و اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری است.
موسوی خوانساری در مورد حوضه کرخه نیز گفت «استعداد اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری در آن وجود دارد و ذخیره‌سازی آب به هیچوجه توصیه نمی‌شود چرا که هورالعظیم خود به آب نیاز دارد. یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز است تا وارد کرخه و سپس به سمت هورالعظیم روانه شود.»
