موسسه بین‌المللی مطالعات ایران «رسانه» در ریاض، در یک گزارش تحلیلی ضمن بررسی نشست «روند آستانه» که با حضور ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در ١٩ ژوئیه تقریبا همزمان با سفر جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به اسرائیل و عربستان، در تهران برگزار شد، آن را «ائتلافی دشوار» خواند.
اختلافات زیاد میان روسیه، ترکیه و رژیم ایران باعث عدم موفقیت این نشست سهجانبه شد که مهم‌ترین آن مخالفت علنی مسکو و تهران با حمله ترکیه به شمال سوریه بود.
اگرچه موضوع اصلی نشست «آستانه» در تهران ظاهرا مسئله سوریه بود، اما سه طرف حتی بر یک جزء بسیار اندک آن یعنی حمله نظامی احتمالی ترکیه نیز هم‌‌نظر نبودند. در حالی که روسیه و رژیم ایران مخالفت خود را با این حمله ابراز کردند، ترکیه از لغو این طرح سخنی به میان نیاورد.
سفر پوتین و اردوغان به تهران؛ علی خامنه‌ای در قد و قامت دفاع از منافع ملّی ایران نیست
روسیه در صدد است نفوذ خود را در منطقه دریای مدیترانه تقویت نماید و رژیم بشار اسد چنین فرصتی را برای این کشور فراهم ساخته است. به همین دلیل مسکو نسبت به هرگونه اختلافی میان ترکیه و سوریه که باعث تضعیف حکومت دمشق شود، حساس است. تهران نیز در موضعی مشابه با مسکو خواهان حفظ وضع موجود در سوریه است.
مسئله دیگری که به اختلاف راهبردی ترکیه با روسیه و جمهوری اسلامی ایران در سوریه دامن می‌زند، نیاز آنکارا به حضور ایالات متحده آمریکا در سوریه است تا از حضور قدرتمند روسیه جلوگیرى کند. این مسئله در سخنان علی خامنه‌ای به ولادیمیر پوتین نیز منعکس شد. او در آن دیدار خواستار خروج آمریکا از شرق فرات شد.
علاوه بر مسئله سوریه، هر کدام از سه کشور به صورت دوجانبه با یکدیگر در مورد مسائل امنیتی اختلافات راهبردی قابل توجهی دارند. روسیه از ترکیه به خاطر عضویت در ناتو نگران است. ترکیه عضویت خود در این پیمان را به عنوان اهرمی به کار می‌برد تا غرب را به پذیرش خواسته‌های توسعه‌‌طلبانه خود وادار کرده و همچنین نشان بدهد که می‌تواند نقش مهمى در بحران اوکراین و به ویژه صادرات غله بازی کند.
از سوی دیگر، روسیه به عنوان یک قدرت جهانی تا کنون تلاش می‌کرد با استفاده از اهرم‌های فشار خود ایران و ترکیه را به پیشبرد منافع راهبردی مسکو وادار کند. اما پس از طولانی شدن جنگ اوکراین، این کشور به نیازهای خود برای همکاری با تهران و آنکارا بیش از گذشته پی برده است.
اختلافات راهبردی میان رژیم ایران و ترکیه نیز پرشمار هستند. از جمله این مسائل می‌توان به مهاجرت غیرقانونی، مسئله قاچاق در مرزهای مشترک و فعالیت‌های اطلاعاتی و عملیاتی جمهورى اسلامى در خاک ترکیه اشاره کرد.
موسسه بین‌المللی مطالعات ایران (رسانه) در گزارش تحلیلى خود، پس از بررسی کوتاهی درباره مشکلات راهبردی برای همکاری سه جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه، به سناریوهای احتمالی برای آن می‌پردازد.
بر اساس این گزارش، «سناریوی ائتلاف راهبردی» میان سه دولت با توجه به گرایش‌های توسعه‌‌طلبانه‌ای که هر کدام در سیاست خارجی خود دنبال می‌کنند، بعید به نظر می‌رسد و احتمال کشیده شدن آنان به سوی یک «معادله برد- باخت» در اکثر موارد اختلافی بیشتر دیده می‌شود.
هشدارهای خامنه‌ای به اردوغان در مورد نزدیک شدن ترکیه به اسرائیل
طبق این گزارش، سناریوی درگیری میان ترکیه و رژیم ایران محتمل نیست. اگرچه اقدامات جمهورى اسلامى برای عملیات تروریستی علیه شهروندان اسرائیل در ترکیه، می‌توانست عامل قابل توجهی برای درگیری میان دو کشور باشد، اما آنکارا و تهران با توجه به هزینه‌های سنگین این رویارویی، آن را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند.
محتمل‌‌ترین سناریو، ائتلاف‌های تاکتیکی و همکاری‌های موقت میان جمهوری اسلامی ایران و دولت اردوغان در ترکیه و روسیه‌ی پوتین پیش‌بینی شده که به نوعی ادامه وضع کنونی است.
طبق این سناریو، این کشورها می‌توانند به شکل دوجانبه و سهجانبه با یکدیگر همکاری کنند. مشکلات اقتصادی و تحریم‌هایی که هر کدام از این رژیم‌ها به نحوی با آن درگیرند، سبب افزایش مبادلات تجاری میان این سه کشور شده است. اما در اختلافات اساسی بر سر حوزه‌های امنیتی و سیاسی، توافقات جزئی به دست می‌آید.
تأکید اردوغان بر ادامه عملیات در مناطق شمالی سوریه برخلاف خواست خامنه‌ای
على خامنه‌اى در دیدار با شرکت کنندگان در این اجلاس، مدتى به اردوغان توصیه کرد که به صلاح منطقه نیست براى سرکوب کردها به سوریه حمله کند چون «ما از نظر جغرافیایى و سیاسى به سوریه نیاز داریم و تضعیف بشار اسد کار درستى نیست!» وی به خیال خودش با لحنى دستورى که انگار رهبر ترکیه نیز هست، به رئیس جمهورى آن کشور گفت چکار باید بکند و چه کارى نباید بکند!
اما اردوغان بعد از ترک ایران به ریش رهبر بی‌سواد جمهوری اسلامی خندید و به نوعى به او حالى کرد که ترکیه، فرصت تاخت و تاز به سوریه، متحد دست‌نشانده رژیم ولایت فقیه نخواهد داد.
