علیرضا پیمانپاک معاون وزیر صمت از نخستین ثبت سفارش واردات کالا با استفاده از ارز دیجیتال خبر داده است. او مبلغ سفارش را ۱۰ میلیون دلار عنوان کرده اما نه درباره اینکه چه کالایی قرار است در این سفارش وارد شود و نه اینکه از چه رمزارزی در این معامله استفاده میشود هیچ اطلاعاتی نداده است.
علیرضا پیمانپاک معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت جمهوری اسلامی با انتشار توئیتی ادعا کرده که «این هفته اولین ثبت سفارش رسمی واردات با رمزارز به ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار با موفقیت صورت پذیرفت. تا پایان شهریورماه استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند به صورت گسترده در تجارت خارجی با کشورهای هدف عمومیت خواهد یافت.»
او توضیح نداد در ثبت واردات از کدام ارز دیجیتال استفاده شده و چه کالایی از کدام کشور خریداری شده است.
این هفته، اولین ثبت سفارش رسمی واردات با #رمز_ارز به ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار با موفقیت صورت پذیرفت. تا پایان شهریور ماه، استفاده از رمز ارزها و قراردادهای هوشمند به صورت گسترده در تجارت خارجی با کشورهای هدف عمومیت خواهد یافت. #فصل_جدید_تجارت_خارجی
— علیرضا پیمان پاک🇮🇷 (@peymanpak_ir) August 9, 2022
خبرگزاری رویترز ساعاتی بعد با اشاره به توئیت علیرضا پیمانپاک در گزارشی نوشت که استفاده از ارزهای دیجیتال کمکی به جمهوری اسلامی است تا تحریمهای بانکی آمریکا علیه تهران یا کشورهای تحریمشده دیگر مانند روسیه را دور بزند.
بر اساس این گزارش، پژوهشهای انجامشده در سال گذشته حاکی است که حدود چهار و نیم درصد رمزارز بیتکوین به عنوان یکی از مهمترین ارزهای دیجیتال جهان در ایران تولید شده است. در ادامه آمده که استخراج رمزارز در ایران میتواند سالانه صدها میلیون دلار در اختیار جمهوری اسلامی ایران برای استفاده در تجارت خارجی قرار دهد.
رویترز تأکید کرده که رمزارزهایی مانند بیت کوین که از سال ۲۰۰۸ برای فرار از سیستمهای نظارت مالی دولتها و بانکها در مبادلات مالی ایجاد شده، بسیار ناپایدار هستند و استفاده از آنها برای پرداختهایی در مقیاس بزرگ عملی نیست.
در این گزارش همچنین آمده که جمهوری آفریقای مرکزی (CAR) که یکی از فقیرترین کشورهای جهان است، استفاده از رمزارزها برای تبادلات را پذیرفته است. این کشور اولین ایالت آفریقایی بود که بیت کوین را در ماه آوریل به صورت قانونی مناقصه کرد و ماه گذشته سکه دیجیتال خود را راهاندازی کرد.
السالوادور سال گذشته نیز بیت کوین را به عنوان پول قانونی پذیرفته، اگرچه این پروژه در کشاکش ریزش قیمت کریپتوها با بدبینی عمومی مواجه شده است.
با این حال، ارزهای دیجیتال نوسان قیمت بسیار شدیدی دارند و تنها برخی کشورهای فقیر مانند السالوادور یا آفریقای مرکزی از این ارزها رسما در تجارت استفاده میکنند.
علیرضا پیمان پاک معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اواخر تیرماه در گفتگویی با روزنامه شرق از دور زدن تحریمها و همچنین اعلام آمادگی و کلید خوردن تجارت ایران با روسیه و چین، از طریق ارزهای دیجیتال خبر داد. او گفته بود: «ما تقریباً در چهار، پنج کشور مختلف که مثلاً یکی از آنها چین و دیگری روسیه است، برای تجارت با ارزهای دیجیتال اعلام آمادگی کردیم و عمده مذاکرات هم برای کالاهای مصرفی است؛ یعنی کالاهایی مانند گیاهان دارویی و در روسیه برای پوشاک و کفش و صنایع غذایی مذاکره کردهایم. در چین روی محصولات پاییندستی صنایع و محصولاتی مانند خشکبار گفتوگوها انجام شده است.»
رضا باقری اصل معاون امور دولت، مجلس شورای اسلامی و استانهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هفته گذشته با بیان اینکه ایران دو و نیم تا هشت میلیون کاربر در حوزه رمزارز دارد گفته که «شاید نگاه مردم، حفظ یا ایجاد تبادل سبد داراییهای رمزارزی باشد؛ اما همچنین میتوان از این ابزار برای دور زدن تحریمها استفاده کرد.»
معاون وزارت ارتباطات در ادامه با «مزیت» خواندن رمزارزها برای دور زدن تحریمها گفته که «در کنار این مزیتها، بیمهایی نیز وجود دارد. بنابراین در کنار منافع باید نگاهی به مضرات داشت، زیرا بدون کنترل مضرات، امکان رشد، با مشکل مواجه خواهد شد.»
استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم پیش از این نیز مورد توجه مقامات جمهوری اسلامی قرار داشت. محمدباقر نوبخت معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه ۱۳ شهریور ۹۹ در یک سخنرانی گفته بود «شدیدترین مرحله تحریم نفت در برابر غذا است اما الان به ایران اجازه نمیدهند یک قطره نفت بفروشد… در شرایط کنونی اگر نفتی هم به فروش برسد امکان تبادل مالی وجود ندارد.» به نظر میرسد استفاده از پول دیجیتال میتواند در این زمینه به جمهوری اسلامی یاری برساند.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی اردیبهشتماه پارسال به صرافیهای رسمی اجازه معامله رمزارز استخراج شده توسط مزارع دارای مجوز در ایران را داد و اعلام کرد این معاملات برای پرداخت ارزی کالاهای وارداتی قابل انجام است.
برخی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی استخراج رمزارز را نیز راهی برای درآمدزایی کشور در شرایط کاهش درآمدهای ارزی به دلیل تحریم ارزیابی میکنند.
با اینهمه دستیابی به تجارت خارجی آزاد در شرایط تحریم با استفاده از رمزارزها چندان عملی به نظر نمیرسد. یکی از موضوعات مورد توجه اینست که «ریال» ایران تحریم نیست بلکه شرکتها و حوزه تجاری ایران مورد تحریم قرار دارد و در نتیجه جایگزینی رمزارزها به جای ارزهای فیات مانند دلار و یورو نمیتواند موانع ایجاد شده از سوی تحریمها را از پیش پای تجارت خارجی ایران بردارد.
از سوی دیگر تجربه سالهای تحریم نشان داده کشورهایی چون هند، روسیه و چین که در شرایط تحریم به ظاهر همراه جمهوری اسلامی بودهاند، از تحریمها به عنوان فرصتی برای کسب امتیاز و سود از ایران استفاده کردهاند. پیش از این نیز تهاتر نفت با کالا به عنوان راهکاری برای دور زدن تحریمها از سوی مقامات جمهوری اسلامی استفاده میشد اما در این روند کشورهای واردکننده نفت تحریمی مثل چین و هند، کالاهای بنجل و بیکیفیت و مازاد خود را به ایران تحمیل میکردند. به این ترتیب نفت را به دلیل تحریم، ارزانتر دریافت و در مقابل انبارهایشان را از تولیدات بیکیفیت و مازاد خالی میکردند!
در همین رابطه حجت عباسی کارشناس حوزه رمزارز گفته بود: «تحریمها اینگونه نیست که ما به دنبال راهی برای دور زدن آنها باشیم.» وی تأکید کرده بود تحریمها شرکتهای ایران را هدف قرار داده و «هیچکس با ما معامله نمیکند.»
معاون وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی: رمزارزها ابزاری برای دور زدن تحریم هستند
پیشتر کوبا که مانند جمهوری اسلامی زیر تحریمهای شدید ایالات متحده آمریکا قرار دارد تلاش کرد رمزارزها را بطور رسمی برای بیاثر کردن تحریمها به کار بگیرد. بانک مرکزی کوبا شهریور پارسال اعلام کرد از این پس رمزارزهایی نظیر بیتکوین را به رسمیت میشناسد و بر بازار و معاملات آنها نظارت خواهد داشت.
رئیس جمهور فلسطینیتبار السالوادور نیز تابستان امسال از راهاندازی زیرساختهای این کشور برای حمایت از بیتکوین به عنوان پول رسمی خبر داد.
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) نیز در آخرین نشست خود در سال گذشته خواستار تدوین قوانینی راهنما برای شفایت در بازار رمزارزها شد. کارشناسان میگویند مطرح شدن موضوع رمزارزها در نشست اخیر گروه ویژه اقدام مالی (FATF) به این معناست که دولتها و نهادهای بانکی قرار است به تدریج به سمت نظارت بیشتر روی معاملات بازار رمزارزها حرکت کنند.
این مسئله میتواند بر آینده بازار رمزارزها تأثیر منفی بگذارد. چون مهمترین امتیاز سرمایهگذاری در بازار رمزارزها اینست که دولتها و بانکهای مرکزی نظارت و دخالتی در این بازار ندارند، اما حالا ممکن است محدودیتهای جدیدی برای این بازار وضع شود.