گرانی لبنیات در ایران سبب کاهش سرانه مصرف این محصولات در ایران شده اما مقامات جمهوری اسلامی بدون توجه به عواقبی که این موضوع بر سلامت عمومی در ایران دارد به دنبال صدور مجوز صادرات لبنیات به چین هستند.
روند افزایش قیمت مواد غذایی از جمله لبنیات در ایران از ابتدای امسال و پس از حذف ارز ترجیحی توسط دولت رئیسی با سرعت بیشتری ادامه دارد. چند برابر شدن قیمتها سبب شده بسیاری از مواد غذایی اصلی و ضروری از سفره خانوارها حذف شود و یا مصرف آن به شدت کاهش پیدا کند.
بر اساس گزارشهای مرکز امار ایران، در تیرماه امسال شهرنشینان ایرانی مهمترین اقلام خوراکی خود اعم از محصولات پروتئینی، روغنها، لبنیات و میوه تازه را حداقل دو برابر گرانتر از تیر ماه ۱۴۰۰ خریدهاند.
این گزارش نشان میدهد شهرنشینان ایران در ماه اول تابستان امسال، تورم ۳۲۷ درصد روغن مایع، تورم ۲۸۵ درصدی روغن نباتی جامد، تورم ۱۸۸ درصدی برنج درجه ایرانی، تورم ۱۷۳ درصدی سیب زمینی، تورم ۱۶۶ درصدی ماکارونی، تورم بیش از ۱۳۰ درصدی پنیر و ماست و رب، تورم ۱۱۷ درصدی کره و تورم ۱۰۳ درصدی مرغ را تحمل کردهاند. به این معنا، تقریبا همه اقلام خوراکی پرمصرف بیش از دو برابر افزایش قیمت داشتهاند.
اعداد و ارقام تکاندهنده مرکز آمار از رشد متوسط قیمتها و تورم عمومی، وضعیت اجارهبها و رشد قیمت مسکن، پیشی گرفتن تورم روستایی از شهری، رشد قیمت اقلام خوراکی، رسیدن سهم اجاره مسکن به نزدیک ۷۰ درصد هزینههای خانوارهای کمدرآمد کشور و… در یک کلام از افت شدید کیفیت زندگی در ایران خبر میدهند.
همچنین بررسیها نشان میدهد هماکنون نوشابه ۱/۵ لیتری در بازار بین ۱۴ هزار تا ۱۸ هزار تومان فروخته میشود. اما یک دوغ ۱/۵ لیتری بین ۲۰ هزار تا ۲۷ هزار تومان قیمت دارد. با پیشی گرفتن قیمت لبنیات از نوشابه، این نوشیدنی مضر پای خود را بیش از گذشته در منازل مردم باز کرد.
دکتر غلامرضا کشاورز حداد اقتصاددان و تحلیلگر اقتصادی با انتشار نموداری در اکانت توئیترش، بر مبنای پیمایش بودجه خانوار، کاهش تدریجی و پیوسته مواد لبنی در سبد مصرفی مردم ایران را نشان داده است.
بر این اساس سرانه مصرف ماهانه لبنیات از ۵/۰۴ کیلوگرم در دهک اول و ۸/۳۸ کیلوگرم در دهک دهم در سال ۱۳۸۴ به ۲/۳۵ کیلوگرم در دهک اول و ۴/۲۸ کیلوگرم در دهک دهم در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
درواقع بر اساس این مطالعه میزان مصرف لبنیات ثروتمندترین دهک (دهم) در سال ۹۹ به طرز عجیبی کمتر از میزان مصرف فقیرترین دهک (اول) در سال ۸۴ است!
کاهش مصرف لبنیات هشدار کارشناسان را درباره سلامت عمومی جامعه را به همراه داشته است. احمد اسماعیلزاده مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به «گرانی مواد خوراکی در کشور، گفت به دلیل گرانی لبنیات، مصرف مواد لبنی به ویژه شیر در دو – سه ماهه اخیر کاهش چشمگیری داشته است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت افزوده که جایگزینی نوشابهها و نوشیدنیهای شیرین بجای شیر عمدتا در گروههای سنی نوجوان بسیار بارز است. وقتی نوشیدنی مانند شیر که به عنوان یک میان وعده در مدارس استفاده میشد کم میشود بچهها نه تنها به سمت نوشابه که حتی به سمت نوشیدنیهای شیرین، آبمیوههای صنعتی و شربتها گرایش پیدا میکنند.
اگر کاهش مصرف لبنیات تداوم پیدا کند کمبود کلسیم، کمبود پروتئین و مواد مغذی در کودکان دارای سوء تغذیه به ویژه در استانهای کمبرخوردار به نحوه قابل توجهی خود را در قالب پوکی استخوان، کوتاه قدی و پیامدهایی از این دست خود را نشان خواهد داد.
هشدار وزارت بهداشت: ادامه کاهش مصرف لبنیات سبب پوکی استخوان و کاهش قد کودکان میشود
اینهمه در حالیست که دولت هیچ برنامه حمایتی برای کاهش قیمت لبنیات و افزایش مصرف دستکم در میان کودکان و سالمندان ندارد. در آنسو اما قرار است مجوز صادرات لبنیات به چین صادر شود!
مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه هفته گذشته از صدور مجوز صادرات مرکبات و محصولات لبنی به چین خبر داد.
محمدرضا بنیطبا سخنگوی انجمن صنایع لبنی درباره مجوز جدید صادرات محصولات لبنی به چین گفته که از گذشته تاکنون محصولات لبنی به چین صادر میشد اما ظاهراً قرار است که همکاری با چین در سطح گستردهتری انجام شود.
محمدرضا بنیطبا معتقد است که در حال حاضر رفع عوارض صادرات محصولات لبنی که قرار بود همزمان با اجرای طرح «مردمیسازی یارانهها» انجام شود، تحقق نیافته است.
او افزوده «نکته حائز اهمیت این است که بعد از واقعی شدن نرخها، صادرات لبنیات مزیت قیمتی خود را از دست دادند.»
به گفته این فعال صنفی، در گذشته قیمت شیر خام در کشور شش ۶۴۰۰ تومان بود و قیمت جهانی آن به نرخ ایران بین ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان؛ حال که قیمت شیر خام داخلی به قیمت جهانی نزدیک شد مزیت قیمتی کمتری وجود دارد.
اینهمه در حالیست که در ماههای گذشته و پس از ایجاد بحران غذا در جهان با حمله روسیه به اوکراین، برخی کشورها از جمله چین واردات مواد غذایی را افزایش دادند و برخی رسانهها از «احتکار» مواد خوراکی توسط چین خبر دادند.
چندی پیش سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی «فائو» نسبت به بروز قحطی در برخی نقاط جهان هشدار داده و هفتهنامه اکونومیست گزارشی نوشت که جنگ اوکراین به سیستم غذایی جهان آسیب زده و صادرات غلات و دانههای روغنی اوکراین عمدتا متوقف شده و صادرات روسیه نیز مورد تهدید قرار گرفته است. این دو کشور مجموعا ۱۲ درصد تجارت جهانی کالری را در اختیار دارند. از ابتدای سال ۲۰۲۲ قیمت گندم رشد ۵۳درصدی داشته و تنها در یک روز در ماه می شش درصد به این رقم افزوده شده است.
بر اساس دادههای وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا، انتظار میرود چین در نیمه اول سال زراعی ۲۰۲۲، ۶۹ درصد ذخایر ذرت جهان، ۶۰ درصد ذخایر برنج و ۵۱ درصد از ذخایر گندم دنیا را در اختیار داشته باشد.
این به آن معناست که کمتر از ۲۰ درصد از جمعیت جهان موفق شدهاند بیش از نیمی از ذرت و سایر غلات جهان را ذخیره کنند که منجر به افزایش شدید قیمت در سراسر جهان شده و ممکن است کشورهای بیشتری را به قحطی بکشاند. از آن سمت برخی تولیدکنندگان بزرگ غذا مانند هند یا کشورهای آمریکای جنوبی برای صادرات محصولات غذایی خود محدودیتهایی وضع کردهاند.
در ایران اما ماجرا به گونه دیگری پیش رفته و جمهوری اسلامی ضمن متزلزل کردن بازارهای داخلی و اقداماتی که سبب افزایش تورم و گرانی شدید مواد خوراکی شده، تولیدکنندگان را نیز با مشکلات روبرو کرده و حجم تولید مواد خوراکی در ایران با روندی کاهشی روبرو شده است. مدتی پس از حذف ارز ترجیحی و ایجاد شوک تورمی در بازار مواد خوراکی در داخل کشور، جواد ساداتینژاد، وزیر کشاورزی خبر داد که عوارض صادراتی پنج کالای کشاورزی ازجمله گوشت مرغ، تخممرغ، شیرخشک، خامه و چربی حذف میشود.
اکنون نیز خبر برنامه ویژه جمهوری اسلامی برای صادرات لبنیات به چین منتشر شده است. این اقدامات امنیت غذایی در ایران را با تهدیدهای بیش از پیش جدی روبرو خواهد کرد.