یکسال و نیم پس از آغاز مذاکرات اتمی میان جمهوری اسلامی و آمریکا با میانجیگری اتحادیه اروپا هنوز توافقی صورت نگرفته اما طرفین ادعا میکنند از هر زمانی به توافق نزدیکترند.
مقامات جمهوری اسلامی ادعا میکنند بر سر خواستههایشان ماندهاند و از «خط قرمزها» عبور نمیکنند و آمریکاییها هم مدعی هستند «هیچ امتیاز جدید فرابرجامی» به جمهوری اسلامی ندادند اما هیچکدام از طرفین حاضر نیستند درباره جزئیات آنچه پشت پرده رد و بدل شده علنی صحبت کنند.
پس از آنکه جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای «احیای برجام» یک بسته پیشنهادی ارائه داد و اعلام کرد که این «متن نهایی» و «غیرقابل مذاکره» است جمهوری اسلامی و آمریکا نظرشان در مورد این بسته پیشنهادی را از طریق اروپا به یکدیگر اعلام کردند.
هرچند آمریکاییها پیشنهادات بورل را پذیرفتند اما مقامات جمهوری اسلامی بدون رد یا تأیید این بسته پیشنهادی اعلام کردند اروپا در موقعیتی نیست که بخواهد «متن نهایی» ارائه دهد و در نهایت نیز نظر و پیشنهادشان را به صورت مکتوب ارائه دادند که حدود سه روز بعد آمریکا پاسخ آن را داد.
یک منبع مطلع به «پولیتیکو» گفته پاسخ آمریکا به پیشنهادات جمهوری اسلامی بیشتر بر ضمانتهای اقتصادی متمرکز است.
این منبع مطلع بدون ارائه جزئیات با اشاره به اینکه این پاسخ «چیزی کمتر از انتظارات ایران است» گفت «حالا باید دید که آیا ایرانیها این پاسخ را بهترین حالت ممکن ارزیابی میکنند، یا برای دریافت امتیازات بیشتر فشار میآورند.»
جان کربی هماهنگکننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید در مورد رد و بدل کردن پیام بین واشنگتن و تهران از طریق اروپاییها میگوید «اکنون نسبت به چند هفته پیش بهم نزدیکتر هستیم زیرا ایران در مواردی مصالحه کرده اما «شکافها همچنان باقی است.»
به گزارش «واشنگتن پست» کربی از ارائه جزئیات پاسخ ایالات متحده به درخواستهای جمهوری اسلامی خودداری کرد و گفت: «ما نمیخواهیم درباره این موضوع به صورت علنی مذاکره کنیم.» با این حال کربی تأکید کرد: «مهم است که همه بدانند تلاش ما بازگشت به برجام است… اما جمهوری اسلامی باید فعالیت سانتریفیوژهای مورد استفاده برای غنیسازی اورانیوم را متوقف کند و اورانیوم ذخیره شده را تحویل دهد و با بازرسیهای آژانس موافقت کند.»
سناتور ریک اسکات با بازنشر سخنان جان کربی درباره تمایل بایدن بر راه حل دیپلماتیک برای پرونده هستهای ایران نوشت: «بایدن حتی حاضر است اسرائیل را رها کند تا به یک معامله شکست خورده و خطرناک با جمهوری اسلامی ایران برسد.»
او در ادامه توییت خود نوشته است: «[رژیم] ایران شعار مرگ بر آمریکا سر میدهد و میخواهد اسرائیل را نابود کند. ما نمیتوانیم اجازه دهیم بایدن به متحد بزرگ ما پشت کند تا یک رژیم قاتل را راضی نگه دارد.»
.@JoeBiden is willing to abandon Israel to make a failed & dangerous deal with Iran.
Iran chants "Death to America" and wants to destroy Israel. We cannot let Biden turn his back on our great ally to appease a murderous regime.https://t.co/jKyx10F1bJ— Rick Scott (@SenRickScott) August 24, 2022
مقامات جمهوری اسلامی سختگیریهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی را یکی از عوامل اصلی به بنبست رسیدن مذاکرات اتمی میدانند. پایگاه خبری «نور نیوز» وابسته به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی تهدید کرد «گروسی در ایفای نقش مخالفت با توافق احتمالی باید جانب احتیاط را مراعات کند و زندگی حرفهای خود را فدای اسرائیل نکند!»
شماری از تحلیلگران میگویند دولت بایدن امتیازاتی به جمهوری اسلامی داده که حتا در زمان باراک اوباما داده نشده بود و این توافق جدید چه بسا بدتر از برجام ۲۰۱۵ باشد.
سعید قاسمینژاد: دولت #بایدن در احیای #برجام امتیازی داده که حتی #اوباما به #ایران نداده بود pic.twitter.com/kAnjxtvbwj
— VOA Farsi صدای آمریکا (@VOAfarsi) August 24, 2022
در این میان، حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه «کیهان» چاپ تهران در سرمقاله این روزنامه با عنوان «به آمریکا اجازه ندهید خرش از پُل بگذرد!» از مذاکرهکنندههای جمهوری اسلامی پرسیده «آیا در متن توافق با آمریکا پرونده PMD (ابعاد نظامی احتمالی در برنامههای هستهای) مختومه میشود؟ و اطلاعات مربوط به مراکز حساس نظامی کشورمان مانند گذشته در اختیار بازرسان آژانس (بخوانید جاسوسان موساد و سیا و MI6) قرار نخواهد گرفت؟!… آیا سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی آمریکا حذف خواهد شد؟ آیا از آمریکا تضمین گرفته شده است؟» اینهمه در حالیست که در روزهای اخیر برخی مقامات جمهوری اسلامی مدعی شدهاند که تقاضای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست تروریستی آمریکا هرگز از سوی جمهوری اسلامی مطرح نشده است! حتی این موضوع مطرح شده که این پیشنهاد خود آمریکا بوده است!
کیهان تهران در پایان بدون اشاره به اینکه تصمیم نهایی درباره برجام را علی خامنهای گرفته بود و الان نیز تصمیمگیرنده اوست، نوشته «تیم هستهای کشورمان به یقین با همان هوشمندی و اقتدار منافع ملی ایران اسلامی را پی میگیرند و چنانکه پاسخ آمریکا تامینکننده نظرات و خواسته قانونی کشورمان نباشد به آن تن نخواهند داد و بیتردید و برخلاف قبلیها به آمریکا اجازه نمیدهند خرش از پُل بگذرد و به ما بخندد!»
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مصاحبه با سیانان اعلام کرد پرونده مربوط به کشف آثار اورانیوم غنیشده در سایتهای اعلام نشده ایران بسته نخواهد شد. وی همچنین به پیبیاس گفت به بازرسیهای حداکثری از تاسیسات و مراکز نیاز و سایتهای هستهای و نظامی ایران نیاز داریم! همان چیزی که کیهان تهران به شدت با آن مخالفت میکند و به عنوان «تریبون بیت رهبری» این موارد را «خط قرمز» نظام اعلام کرده است.