بهروز اسدی – جمله «صد بار مُردیم برای یکبار زندگی کردن» بر دیوار سو خته و مخروبه یک ساختمان در کمپ به آتش کشیده شده‌ی موریا واقع در جزیره لسبوس یونان نوشته شده است.
دو سال از به آتش کشیدن کمپ بزرگ موریا در جزیره لسبوس یونان می‌گذرد. چرخه مرگ و زندگی در ناامیدی و بلاتکلیفی اما برای انسان‌های بی‌گناهی که به «جرم مهاجرت» انواع بدرفتاری‌ها و خطرها را تحمل و تجربه می‌کنند.
روزانه اخبار ناگوار از غرق شدن قایق‌های پناهجویان و یا سرگردانی این قایق‌ها در دریای اژه بازتاب بیرونی پیدا می‌کند. اخبار غرق شدن قایق‌های که بخشی از آنها ساخت چین است و در پی آن پیدا شدن پیکر پناهجویان بدون واکنشی خاص به اخبار روزانه تبدیل شده و جامعه اروپایی در بی‌تفاوتی و بدون پیگیری از کنار موضوع می‌گذرد.
سیاست دوگانه و زد و بندهای پشت پرده گویای این واقعیت است که اروپا بدون ضوابط قانونی سیاست عدم پذیرش پناهجو را در عمل را دنبال می‌کند. جمعه‌شب ۱۲ اوت ۲۰۲۲ یک قایق با ۸۰ سرنشین در آب‌های دریای اژه غرق شد. گارد ساحلی یونان تنها ۲۰ و اندی از سرنشینان آن را توانست نجات دهد و بقیه جان خود را از دست دادند. دریای اژه محل داد و ستد قاچاقچیان انسان از یکسو و گارد ساحلی یونان در برخورد با پناهندگان از سوی دیگر تبدیل شده است .دریای اژه اولین مرز و نزدیکترین مرز دریایی به اتحادیه اروپا است. سیاست دستگیری و اخراج تبدیل به دستور کار گارد ساحلی یونان و به عبارتی اتحادیه اروپا گشته است.
کمپ موریا در جزیره لسبوس یونان
این کمپ تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۰ محل اسکان هزاران پناهجو بود .پس از به آتش کشیدن این اردوگاه بیش از ۱۳۰۰۰ هزار پناهجو آواره‌ی اطراف اردوگاه شدند. دولت یونان و اتحادیه اروپا برای جلوگیری و عدم پذیرش این آوارگان در کشورهای دیگر اروپایی، کمپ جدیدی را به نام «کارا تاپه» (قره تپه) یا «تپه سیاه» در کنار دریا تاسیس کرد. در حال حاضر در این کمپ تعدا ۱۳۵۰ پناهجو و عمدتا جوانانی از قاره آفریقا و در راس آن کشور سومالی زندگی می‌کنند. افغانستانی‌ها و دیگر پناهجویان قاره آسیا همچون یمن و سوریه و ایران و پاکستان و… بخشی از ساکنان این کمپ را تشکیل می‌دهند.
🟡صدبار مُردیم، برای یکبار زندگی کردن!#لسبوس #یونان
🔴این جمله بر دیوار سوخته‌ی کمپ #موریا در جزیره لسبوس یونان نوشته شده. جایی که بسیاری از #پناهجویان ایرانی نیز در آرزوی #آزادی و #امنیت، زندگی در آن را تحمل میکردند.#مهاجرت#پناهجویی#اروپا#سیاست_برگشت_دادن#حقوق_بشر pic.twitter.com/PwqNYrN6iW
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) September 13, 2022
به گفته‌ی ناظران، با وجود کنترل شدید ، شمار زیادی پناهجو از آب‌های دریای اروپا خود را به سواحل آن می‌رسانند. قاچاقچیان تلاش دارند از طریق بخش مرکزی و جنوبی دریای اژه و گذشتن از جزیره خیوس راه دریا به سوی ایتالیا را که بسیار خطرناک است، جایگزین مسیر دریای اژه به جزایر یونان مانند لسبوس و ساموس و خیوس و… کنند .هزاران نفر در دریای مدیترانه هنگام تلاش برای ورود به اتحادیه اروپا جان خود را از دست داده‌اند. اما این فقط یک تخمین است. بر اساس مشاهدات سازمان‌های حقوق بشری تعداد پناهجویان کشته‌شده در دریا و خشکی یقینا بیش از اینهاست. از آنجا که اتحادیه اروپا ماموریت نجات دریایی را در ابتدای سال ۲۰۲۰ متوقف کرده و عملیات نجات عملا قطع شده است بسیاری از قایق‌های حامل پناهجویان به سادگی غرق می‌شوند بدون اینکه کسی با خبر شود! به همین دلیل این جانباختگان در هیچ آماری ظاهر نمی‌شوند. بخشی از این قایق‌ها بدون هیچگونه امکاناتی دچار حوادث دریایی می‌شوند و سرگردان در امواج خروشان دریا کمک می‌‌طلبند. عملیات کمک‌رسانی اما بسیار محدود و زمانبر شده است.
در این میان، سیاست برگشت دادن پناهجویان (Pushback)در صدر سیاست کلان اتحادیه اروپا در ارتباط با موضوع مهاجرت و پناهجویان قرار دارد. این سیاست علاوه بر یونان در دیگر مرزهای خارجی اروپا نیز هم بطور مداوم اجرا می‌شود.
در جزیره ساموس یک اردوگاه بسته به عبارت دیگر «زندان» با مدرن‌ترین تجهیزات جهت کنترل پناهجویان با پول و تایید سیاسی اتحادیه اروپا راه‌اندازی شده. اتحادیه اروپا سیاست کمپ‌های بسته را در اغلب جزایر یونان در دستور کار قرار داده و هدف از ساختن این اردوگاه‌ها کنترل پناهجویان و سخت کردن شرایط زندگی آنان و تسهیل اخراج آنهاست.
در جزیره لسبوس نیز در ۲۵ کیلومتری اردوگاه «تپه سیاه» ساختن یک اردوگاه دیگر در میان جنگل بدون دسترسی به امکانات اولیه در حال ساخته شدن است. تلاش اروپا جلوگیری از ورود پناهجویان به قاره سبز است. از اوایل سال ۲۰۲۲ تا آخر اوت تعداد ۱۵۴ هزار پناهجو از خاک یونان از راه‌های متفاوت به ترکیه برگردانده شده‌اند.
در یونان تخمین زده می‌شود هم‌اکنون حدود ۴۰ هزار پناهجو و نزدیک به ۵۵ هزار تن از آوارگان و جنگزدگان اوکراین بسر می‌برند که از حمله نظامی روسیه پوتین به این کشور فرار کرده‌اند.
اتحادیه اروپا و دولت یونان در مورد پذیرش پناهجویان و رسیدگی به آنان سیاستی دوگانه و تبعیض‌آمیز را علنی در دستور کار قرار داده‌اند و قوانین و پیمان‌های بین‌المللی را بطور دلخواه و یکجانبه با در نظر گرفتن منافع سیاسی خود در قبال پناهجویان اتخاذ کرده‌اند. به این ترتیب، اشخاصی که تحت تعقیب سیاسی قرار دارند و یا از عفریت جنگ فرار کرده و خانه و کاشانه‌ی خود را از دست داده‌اند، دچار یأس و ناامیدی می‌شوند. اتحادیه اروپا در عمل راه‌های نجات را برای انسان‌های تحت تعقیب و جنگزده مسدود کرده است.
از سوی دیگر، پناهجویان بازیچه‌ی دست باند‌های قاچاقچی شده‌اند و مجبورند سرنوشت خود را بین زندگی یا مرگ تصمیم بگیرند. در حالی که مهاجرت جرم نیست و جامعه جهانی می‌بایست سیاست‌های خردمندانه در ارتباط با موج‌های مهاجرت که تمامی ندارند، اتخاذ کند.
*بهروز اسدی کارشناس میدانی امور پناهجویان در آلمان این گزارش را از جزیره لسبوس برای کیهان لندن ارسال کرده است.
