طبق اعلام مسئولان استان خراسان جنوبی، سن اعتیاد در این استان هم‌مرز با کشور افغانستان، به عنوان اولین تأمین‌کننده تریاک و مواد مخدر در دنیا، به شدت کاهش یافته تا حدی که به دانش‌آموزان دبستانی و در مقطع ابتدایی رسیده است.
استان خراسان جنوبی از جمله مناطق محروم با نرخ تورم ۴۱/۵ سالانه در سال ۱۴۰۱ است. دانش‌آموزان در این استان با توجه به مشکلات جدی فقر مالی خانواده‌هایشان جهت تأمین هزینه‌های تحصیل، عمدتا ترک تحصیل کرده و به بازار کار روی می‌آورند.
حالا حسین فنوذی نماینده خراسان جنوبی در «شورای عالی استان‌ها» به خبرگزاری «ایلنا» از کاهش هولناک سن اعتیاد در این استان خبر داده، تا جایی که به کودکان مقطع دبستان و دوره ابتدایی رسیده است.
بر این اساس، در شهرستان‌های مرزی استان خراسان جنوبی، مواد مخدر «در دسترس» دانش‌آموزان است که با این امر در شهرستان‌های «نهبندان، سربیشه، درمیان و زیرکوه»، «دانش‌آموزان ابتدایی هم درگیر مواد مخدر و از نوع صنعتی شده‌اند.»
به گفته‌ی فنوذی، «هرچند تعداد این دانش‌آموران اندک است اما اینکه سن اعتیاد در بین دانش‌آموزان پایین آمده است جای نگرانی دارد. قبلا بیشتر دانش‌آموزان دوره متوسط دوم درگیر بودند اما در حال حاضر دانش‌آموزان دوره ابتدایی هم درگیر شده‌اند!»
جواد عباسی‌فر کارشناس آموزش و از آموزگاران سابق مناطق مرزی خراسان جنوبی گفته است: «آموزش و پرورش نمی‌تواند خیلی برایشان کاری انجام دهد زیرا این سیستم دانش‌آموز را صبح در مدرسه تحویل می‌گیرد و ظهر به نزد خانواده‌اش باز می‌گرداند. اینکه درون خانواده ها هم چه اتفاقی می‌افتد، مهم است. در مواردی خانواده‌ها درگیر مواد مخدر هستند و فرهنگ منطقه هم به گونه‌ای است که خیلی‌ها استفاه از موادمخدر را به عنوان مسکن برای دردها بد نمی‌دانند و تجویز می‌کنند.»
به گفته‌ی این کارشناس آموزش، «به دلیل خشکسالی‌ها پی در پی و کمبود آب و عدم امکانات برای کشاورزی و دامپروری»، دانش‌آموزان روستاها کاهش پیدا کرده و به همین علت اداره آموزش و پرورش دانش‌آموزان روستاها را در یک روستا تجمیع می‌کند و آنها مجبورند حتی تا ۱۰ کیلومتر دور از خانه به مدرسه بروند. مسافت طولانی خانه تا مدرسه، هزینه‌هایی دارد که بسیاری از خانواده‌های روستایی قادر به پرداخت‌شان نیستند و این باعث افزایش جدی ترک تحصیل می‌شود.
مبارزه با مواد مخدر در اطراف ۴۰ هزار مدرسه با «کنترل‌های نامحسوس» و مأمور مخفی!
در دسترس بودن مواد مخدر، نبود امکانات تحصیلی و مدرسه کافی، فقر و مشکلات جدی مالی در کنار خشکسالی که منجر به بیکاری روستاییان شده، به رشد اعتیاد در کودکان و نوجوانان در مناطق مرزی دامن زده است.
با وجود چشم‌انداز اسفبار و خطرناک گسترش اعتیاد دانش‌آموزان در کشور، مسئولان وزارت آموزش و پرورش و دستگاه‌های دیگر، در آستانه سال تحصیلی جدید، برنامه‌ی گشت‌‌زنی و به کار گرفتن مأمور مخفی و «نامحسوس» در اطراف مدارس را در پیش گرفته‌اند. روشی که در سال‌های گذشته نیز توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر اجرا شده و تأثیری نداشته است.
فنوذی عضو شورای عالی استان‌ها می‌گوید، «البته آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان ترک تحصیلی بیشتر می‌تواند کمک کند تا دانش‌آموزان مبتلا به اعتیاد، بسیاری نمی‌توانند هر روز برای رفت و آمد فرزندشان برای تحصیل هزینه کنند و حتی اگر خانواده‌ها هزینه رفت آمد را تهیه کنند، وسیله نقلیه و سرویسی که هر روز به صورت مرتب رفت و آمد کنند، وجود ندارد.»
او اضافه می‌کند، «دانش‌آموزان تا دوره ابتدایی در روستاهایشان به مدرسه می‌روند اما بعد از این دوره خانواده‌ها به فرزندان‌شان اجازه ادامه تحصیل در مراکز شهری و روستاهای دیگر را نمی‌دهند و اکثرا دختران اجازه ندارند رفت و آمد کنند. مشکل ایاب و ذهاب دانش‌آموزان از روستاهای اغماری به روستای مرکزی را هم داریم و آموزش و پرورش آن امکانات لازم را ندارد که سرویس برای ایاب و ذهاب این دانش‌آموزان تهیه کند و اکثرا اولیا ممکن است به دلیل فقر مالی نتوانند هزینه رفت و آمد فرزندان‌شان را بدهند.»
این مسئول محلی می‌گوید، «این دانش‌آموزان (درگیر اعتیاد) رصد می‌شوند و جهت ترک اعتیاد از طریق آموزش و پرورش با همکاری بهزیستی به کمپ معرفی می‌شوند اما بعد از ترک دوباره به سمت مواد مخدر می‌روند. چرا که این مواد به راحتی در دسترس است و قیمت زیادی هم ندارد و دانش‌آموزان به دلیل قیمت پایین مواد براحتی تهیه و مصرف می‌کنند.»
علاوه بر این، ۴ شهرستان مرزی نهبندان، سربیشه، درمیان و زیرکوه از ۱۱ شهرستان خراسان جنوبی، «با کمبود نیروی رسمی برای آموزش و تدریس در مدارس» روبرو هستند و «مجوز به‌کارگیری این نیروهای خرید خدمات صادر شده ولی تاکنون بی‌نتیجه مانده است که این موضوع روی آموزش دانش‌آموزان این شهرستان‌های مرزی تاثیر منفی دارد و این مشکلات را در مدتی که به عنوان معاون آموزش و پرورش سربیشه مسئول بودم از نزدیک می‌دیدم.»
دانش‌آموزان مناطق مرزی خراسان جنوبی، حتی امکان مالی تهیه کتاب‌های درسی را ندارند و «امسال کتاب‌های درسی این دانش‌آموزان به صورت رایگان از سوی آموزش و پرورش در اختیار آنها قرار می گیرد و باید بگویم برخی از آنها حتی توان پرداخت هزینه کتب درسی‌شان را ندارند.»
جواد عباسی‌فر کارشناس آموزش می‌گوید در مناطق مرزی و محروم خراسان جنوبی «سوءتغذیه» وجود دارد، «در طرح قدیم حداقل شیر و بیسکویتی به بچه‌ها می‌دادند که الان متاسفانه خیلی وقت است این تغذیه قطع شده و در مناطق مرزی این سوء تغذیه شدت یافته است.»
او افزود: «حتی در حاشیه شهر سربیشه سوء تغذیه شدیدتر است. دانش‌آموز با این شرایط چطور می‌توانند درس بخوانند؟ در دوره خدمتم که آنجا بودم خیلی تلاش کردم به دانش‌آموزان تغذیه بدهند ولی متاسفانه نتوانستم کاری کنم. حتی به نماینده مجلس آن دوره مکاتبه کردم که بی‌نتیجه ماند.»
علیرضا موسوی‌نژاد مدیرکل اداره آموزش و پرورش استان خراسان جنوبی با چنین شرایط غیرانسانی برای کودکان و نوجوانان به «ایلنا» گفته است: «در کل استان از جنبه آموزشی، نیروی انسانی و وضعیتی به گونه‌ای است که از میانگین کشوری از متوسطه استان‌های کشور پایین‌تر نرفته‌ایم.»
وی افزود: «از دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل استان به صورت رسمی هنوز آمار دقیقی نداریم اما تعدادی به دلایل خشکسالی‌های متعددی که در استان داشتیم و مهاجرت‌ها به خصوص جامعه عشایری‌مان دانش‌آموزان ادامه تحصیل را رها کرده‌اند اما تلاش کرد‌یم برای بازماندگان از تحصیل شرایطی را فراهم کنیم تا از تحصیل باز نمانند. اما اینکه بگوییم قطعا دانش‌آموز بازمانده از تحصیل نداریم حرف منطقی نیست ولی امیدواریم بتوانیم این تعداد را به حداقل برسانیم»!
موسوی‌نژاد درباره افزایش دانش‌آموزان مبتلا به اعتیاد هم در سخنانی عجیب گفته است: «در مناطق مرزی به دلیل شرایط خاصی که دارد و هم‌مرزی با کشور قطب تولیدکننده مواد مخدر دنیا ممکن است تعدادی دانش‌آموز مبتلا به موادمخدر که خانواده‌هایشان نیز مبتلا هستند، داشته باشیم که این موضوع خیلی جای تعجب ندارد!»
او اضافه کرد: «اما آمار دقیقی از این دانش‌آموزان نداریم البته برای این دانش‌آموزان راهکارهایی از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، آموزش پرورش و استانداری در نظر گرفته شده است.»
بر اساس اعلام سازمان نوسازی و تجهیز مدارس، ۳۸درصد مدارس استان خراسان جنوبی فرسوده هستند که از این میزان حدود ۱۳درصد باید تخریب شوند.
