ابراهیم رئیسی در جریان سفر به ازبکستان در مصاحبه با شبکه «الجزیره» گفت، اگر قرار باشد پرونده تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی علیه فعالیتهای هستهای ایران همچنان باز باشد توافق اثر و فایدهای ندارد.
او با تکرار ادعای «صلحآمیز بودن برنامههای اتمی جمهوری اسلامی» تأکید کرد، اگر پرونده تحقیقات آژانس بسته نشود ممکن است طرفین توافق دوباره مشکل ایجاد کرده و علیه جمهوری اسلامی قطعنامه صادر کنند.
رئیسی در این مصاحبه گفته آمریکا برای توافق باید، «تضمینهای اطمینانبخش» ارائه کند اما همزمان تأکید کرده «هیچگونه فایدهای برای مذاکره مستقیم با آمریکاییها نمیبینیم.» مشخص نیست چطور جمهوری اسلامی «تضمینهای اطمینانبخش» از آمریکا میخواهد ولی در «مذاکره مستقیم» با آمریکا «هیچگونه فایدهای» نمیبیند! در عین حال تهران با میانجیگری اروپا و دلالها و لابیگرانش به ظاهر با آمریکا بطور «غیرمستقیم» در مذاکره است ولی مرتب پیام مکتوب و شفاهی رد و بدل میکنند!
رئیس دولت جمهوری اسلامی قرار است دوشنبه ۲۸ شهریور به نیویورک سفر کند. در شرایطی که مقامات اروپایی و آمریکایی میگویند «مذاکرات برای احیای برجام به بنبست رسیده» اما مقامات جمهوری اسلامی اصرار دارند «امید به احیای برجام کمرنگ نشده است.» این در شرایطی است که آمریکا نه ارائه تضمین را پذیرفته و نه آژانس بینالمللی انرژی اتمی با بسته شدن پرونده تحقیقات در مورد علت وجود آثار اورانیوم در تأسیسات اعلام نشده موافق کرده است.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی مدعی شده «با برجام یا بدون برجام، آماده مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا هستیم و در ارتباط با این موضوع، مذاکراتی از راههای مختلف انجام شده و طرفین توافقهای لازم را انجام دادهاند و اکنون تصمیم دولت آمریکا است که این توافق را انجام دهد یا نه.»
به بیان دیگر جمهوری اسلامی مذاکره با آمریکا را «با دست پس میزند و با پا پیش میکشد» که از اصلیترین دلایل آن، اختلاف در بالاترین سطوح حکومت بر سر تسلیم شدن و عقبنشینی و معامله کردن با آمریکاست یا مقاومت! در چنین فضایی مطرح میشود که رژیم ایران عامدانه مذاکرات را کِش میدهد تا با وقتکُشی به مرحله گریز هستهای برسد و در آستانهی اتمی شدن قرار بگیرد!
هرچند در جریان «مذاکرات پنهانی» دولت باراک اوباما و رژیم ایران در سال ۲۰۱۵ در نهایت با آزادی و تبادل زندانیها به عنوان یکی از زد و بندهای پشت پرده منتهی به برجام شد اما واقعیت آن است که در شرایط فعلی اوضاع نه جمهوری اسلامی و نه دولت بایدن با آن دوران قابل مقایسه نیست و بعید است این دست پیشنهادات حتا اگر عملی شود کمکی به حل و فصل اختلافات کلیدی جمهوری اسلامی با غرب کند.
در هر صورت، مذاکرات اتمی با اختلافات کلیدی در بنبستی قرار گرفته که به این سادگیها گره آن بازنخواهد شد. اینهمه در حالیست که مقامات جمهوری اسلامی به صراحت اعتراف میکنند حتا در صورت «احیای احتمالی برجام» نیز مردم نباید انتظار نداشته باشند مشکلات آنها رفع شود.