در دومین هفته از اعتراضات سراسری در ایران، یکی از برنامه‌های نهادهای امنیتی بازداشت سازمانیافته و هدفمند وکلای دادگستری است بطوری که تا کنون دست‌کم پنج وکیل دادگستری بازداشت شدند. بازداشت‌های سازمانیافته همچنین از میان دانشجویان و روزنامه‌نگاران نیز در جریان است.
سعید جلیلیان، میلاد پناهی‌پور، مهسا غلامعلی‌زاده و بابک پاک‌نیا چهار وکیل دادگستری هستند که طی چهار روز گذشته بازداشت شدند.
سعید جلیلیان و میلاد پناهی‌پور وکلای حسین رونقی هستند که روز شنبه دوم مهرماه به همراه موکلشان بازداشت شدند. این دو وکیل دادگستری به همراه حسین رونقی فعال مدنی برای کسب اطلاع از پرونده حسین رونقی به دادسرای اوین مراجعه کردند که پس از ضرب و جرح توسط مأموران حکومتی بازداشت و به زندان منتقل شدند.
بر اساس گزارش‌ها مأموران حکومتی در ابتدا مدعی شده بودند که قرار است این سه تن را به بیمارستان منتقل کنند اما بعد از ساعاتی مشخص شد هر سه نفر بازداشت شده‌اند. سعید جلیلیان روز یکشنبه سوم مهرماه در تماس کوتاهی با خانواده‌اش اعلام کرده به زندان اوین منتقل شدند.
بازداشت وکیل به همراه متهم از جمله رویدادهای نادر و نامعقولی است که به نظر می‌رسد فقط در جمهوری اسلامی رخ می‌دهد!
مهسا غلامعلی‌زاده و بابک پاک‌نیا نیز روز یکشنبه سوم مهرماه بازداشت شدند. بر اساس گزارش‌ها وسائل ارتباطی این وکلا از جمله تلفن همراه و لپ‌تاپ همزمان با بازداشت ضبط و توقیف شده است.
وکلایی که در چهار روز گذشته بازداشت شدند همگی از وکلایی هستند که پرونده فعالان سیاسی در ایران را می‌پذیرند.
ابوالفضل عابدینی، کیانوش سنجری، آرشام رضایی، رضا محمد حسینی، حجت کلاشی، آرش کیخسروی از جمله فعالان سیاسی-مدنی هستند که در سالهای گذشته سعید جلیلیان وکالت آنها را به عهده داشته است. آرش پاک‌نیا نیز از وکلای مدافع نوید افکاری، امیرحسین مردادی، سعید تمجیدی، و محمد رجبی بوده است.
فشار بر وکلایی که پرونده فعالان سیاسی را، غالبا بدون دریافت حق وکالت، می‌پذیرند و از جمله وکلای حقوق بشری به شمار می‌روند یکی از راهکارهای جمهوری اسلامی برای صدور آرای سنگین علیه متهمان سیاسی است. همچنین مقامات امنیتی با بازداشت و پرونده‌سازی برای وکلای حقوق بشری، تلاش می‌کنند تا دیگر وکلا از پذیرش چنین پرونده‌هایی خودداری کنند.
مصطفی نیلی، آرش کیخسروی و محمدرضا فقیهی از دیگر وکلای دادگستری در ایران هستند که خرداد امسال و در پرونده معروف به «دادخواهان سلامت» به زندان و محرومیت از وکالت محکوم شدند. این وکلا قصد شکایت از علی خامنه‌ایف حسن روحانی و دیگر مقامات حکومتی را داشتند که با ممنوعیت ورود واکسن کرونا به کشور و مدیریت ناکارآمد بحران در شیوع این بیماری سبب جانباختن هزاران نفر در کشور شدند.
امیرسالار داودی از دیگر وکلای حقوق بشری و زندانی در ایران است که هفته جاری و همزمان با فشارهای امنیتی بر دیگر همکارانش برنده جایزه حقوق بشری «لودوویک تراریو» شد. این وکیل دادگستری پیش از این وکالت شماری از مدافعان حقوق بشر در ایران را برعهده داشت. او همچنین یک کانال تلگرام به نام «بدون روتوش» را برای وکلای دادگستری ایران ایجاد کرده بود. امیر سالار داودی آبان سال ۱۳۹۷ در دفتر وکالت خود بازداشت شد. او سپس در خرداد سال ۱۳۹۸ از سوی دادگاه انقلاب به ۱۱۱ ضربه شلاق و ۳۰ سال حبس محکوم شد.
حسین رونقی و وکلایش سعید جلیلیان و میلاد پناهی‌پور بازداشت و با آمبولانس به مکانی نامعلوم منتقل شدند
طی روزهای گذشته با تشدید اعتراضات سراسری مردم در ایران، نه تنها وکلای حقوق بشری که در موج گسترده بازداشت معترضان امکان حمایت حقوقی از آنها را داشتند بازداشت شدند بلکه روزنامه‌نگاران و دانشجویان نیز به طور سازمانیافته با بازداشت روبرو هستند.
بر اساس گزارش‌ها دست کم ۲۰ روزنامه‌نگار از ابتدای اعتراضات تا کنون بازداشت شدند. گزارشگران بدون مرز در بیانیه‌ای اعلام کرد «مقامات ایران با هدف قرار دادن خبرنگاران» و محدود کردن دسترسی به واتس‌اپ و اینستاگرام، «پیامی واضح می‌فرستند که نباید اعتراضات را پوشش داد.»
نیلوفر حامدی، روح الله نخعی، فاطمه رجبی، علیرضا خوشبخت، نوید جمشیدی، مجتبی رحیمی، ویدا ربانی، الهه محمدی، الناز محمدی، احمد حلبی‌ساز، ایمان به‌پسند، یلدا معیری، مسعود کردپور، خسرو کردپور، مرضیه طلایی، علی خطیب‌زاده، مژگان کاووسی و منصوره موسوی روزنامه‌نگارانی هستند که تا کنون بازداشت آنها اطلاع‌رسانی شده است.
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران با صدور بیانیه‌ای نسبت به بازداشت روزنامه‌نگاران واکنش نشان داده و از مقامات جمهوری اسلامی خواسته است «به دستگیری روزنامه‌نگاران پایان داده و دسترسی آزادانه به اینترنت را فراهم کنند.»
آنتونی بلانگر دبیر کل این فدراسیون گفته است «ما از مقامات ایرانی می خواهیم که از پوشش اعتراضات ملی به عنوان بهانه‌ای برای سرکوب رسانه‌ها استفاده نکنند. هر شهروند در ایران حق دارد بداند چه خبر است.»
کانون نویسندگان ایران نیز در گزارشی بازداشت روزنامه‌نگاران در ایران را محکوم کرده و نوشته که «گر چه در جمهوری اسلامی هیچ یک از رسانه‌ها و هیچ روزنامه و روزنامه‌نویسی از آزادی بیانِ حقایق در محدوده‌ی خط قرمزهای حاکمیت که دائماً در حال افزایش است، برخوردار نبوده‌اند و بسیاری یا همه‌ی آنها برای رعایت آن خط قرمزها مجبور بوده‌اند برای ماندن و بقای خود و رسانه‌ها و نشریات‌شان از خیر رعایت اصول حرفه‌ای خویش بگذرند، بوده‌اند و هستند روزنامه‌نگارانی که از هر فرصتی، ولو اندک و کمیاب، برای انجام رسالت حرفه‌ای خود استفاده کرده‌اند.»
در گزارش کانون نویسندگان ایران تأکید شده که «درست است که دستگاه سانسور جمهوری اسلامی توانسته است بسیاری از حقایق را از دید مردم پنهان دارد، بسیاری از حقایق را وارونه جلوه دهد، از بلندگوهای صدا و سیمایش خروار خروار دروغ به خورد مردم بدهد، اما سرپوش گذاشتن بر حقیقت قتل مهسا (ژینا) امینی و وارونه جلوه دادن جنایتی چنین آشکار حکایت طبل و گلیم است و به قول شاعر: همی طبل کوبد به زیر گلیم.»
از هفته گذشته و همزمان با تجمعات گسترده دانشجویی در دانشگاه‌ها در حمایت از اعتراضات مردم در خیابان، ده‌‌ها دانشجو در شهرهای مختلف ایران بازداشت شدند. شمار دقیق دانشجویان بازداشت‌شده هنوز در دست نیست اما گزارش‌هایی در اینباره از سوی فعالان و تشکل‌های دانشجویی منتشر شده است.
بردیا شکوری‌فرد دانشجوی کارشناسی اقتصاد، محمد نوری دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه تهران از جمله ۳۰ دانشجوی بازداشت‌شده در دانشگاه تهران هستند. بهروز شیربیگی دانشجوی کارشناسی جامعه‌شناسی و فرهاد شجاع حیدری دانشجوی کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی دانشگاه «علامه» در تهران نیز روز چهارشنبه ۳۰ شهریور آزاد شدند. احمدرضا افشار دانشجوی رشته گرافیک دانشگاه «هنر اسلامی» تبریز نیز روز گذشته در شهر تبریز بازداشت شده است. محمد عرب دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی دانشگاه «نوشیروانی» بابل روز پنجشنبه ۳۱ شهریور بازداشت شده است. همزمان علیرضا صابریان دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد صبح پنجشنبه در منزل خود توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده است.
مهدیار گرامی دانشجو فیزیک دانشگاه شیراز روز یکشنبه ۳ مهر ۱۴۰۱ در لاهیجان، محمد غلام زاده دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران روز شنبه ۲ مهر و سروش احمدی دانشجوی فلسفه دانشگاه تهران توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند. همچنین ریحانه ناصری دانشجو فیزیک دانشگاه شیراز روز چهارشنبه ۳۰ شهریور بازداشت و با گذشت ۴ روز، همچنان از حق تماس محروم است.
بنیامین مقدسی، المیرا بهمنی، جواد شاکر، محمدرضا لطفعلی‌زاده، محمدحسین نوریان، نیما آذر، مطهره گونه‌ای، هادی علیزاده و سپیده احمدخانی از دیگر دانشجویان بازداشت شده طی دو روز گذشته هستند.
بر اساس گزارش فعالان صنفی دانشجویی مأموران وزارت اطلاعات صبح شنبه برای بازداشت میلاد شمالی، فعال دانشجویی و دبیر سابق انجمن دانشگاه نوشیروانی بابل، به منزل پدری او مراجعه کردند و پس از اینکه متوجه شدند او در منزل نیست، پدرش را همراه خود به محل کار این فعال دانشجویی بردند. با توجه به اینکه میلاد در محل کارش هم نبود، ماموران در تماسی، به او اطلاع دادند که فقط چند سوال از او دارند و اگر خود را معرفی نکند، پدرش را بازداشت خواهند کرد. پس از این تماس، این فعال دانشجویی خود را به اداره اطلاعات معرفی کرد و سپس در تماسی با خانواده خود، خبر داد که در بازداشت است.
اینهمه در حالیست که روابط عمومی دانشگاه صنعتی «شریف» (آریامهر) ادعا کرده که «طبق پیگیری و استعلام‌های انجام شده در روز یکشنبه سوم مهرماه از طریق رئیس دانشگاه، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، یکی از اعضای هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی و حراست دانشگاه شریف، ۶ نفر از میان ۷ بازداشت شده شامگاه یکشنبه ۳ مهر به منزل یا خوابگاه خود برگشته‌اند.»
روابط عمومی این دانشگاه در خبری تکمیلی گفته که «با ادامه پیگیری‌های صورت گرفته توسط مسئولین دانشگاه صنعتی شریف، آخرین نفر از دانشجویانی که شنبه دوم مهرماه در پی تجمعات بازداشت شده بودند، بامداد دوشنبه چهارم مهرماه به خوابگاه بازگشت.»
فعالان صنفی دانشجویی اما می‌گویند بازداشت‌ها و فشارهایی در غالب احضار و تهدید تلفنی از سوی نهادهای امنیتی و حراست دانشگاه‌ها در جریان است. دانشجویان چندین دانشگاه نیز طی شبانه روز گذشته با صدور بیانیه‌هایی اعلام کردند در اعتراض به سرکوب مردم در خیابان و دانشجویان، اعتصاب کرده و در کلاس درس حضوری و مجازی شرکت نمی‌کنند.
دانشجویان دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی، گیلان، سهند تبریز، «چمران» اهواز، هنر تهران، علوم توانبخشی، سوره، علم و صنعت، «نوشیروانی»، پلی‌تکنیک، «بهشتی» (دانشگاه ملی ایران)، «شریف» (آریامهر)، بوعلی همدان، علم و فرهنگ، خوارزمی کرج، مازندران، خواجه نصیر و «الزهرا» (مدرسه عالی دختران) با انتشار بیانیه‌هایی جداگانه در اینترنت همکلاسی‌های خود را به عدم شرکت در کلاس‌ها فراخواندند.
همچنین تا کنون ۱۳ تن از استادان دانشگاه «شریف» (آریامهر) در اعتراض به بازداشت دانشجویان و شرایط فعلی جامعه و دانشگاه اعلام کرده‌اند کلاس‌های خود را تشکیل نمی دهند.
دکتر مهرزاد پورمحمد نامور، دکتر شهرام خزایی، دکتر سهراب راهور، دکتر زهرا کاوه‌ش و دکتر معززی تهرانی، دکتر سیدرضا میرنظامی، دکتر علی شریفی زارچی و دکتر محید رفیعی از جمله اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی «شریف» در تهران هستند که به اعتصاب دانشگاه پیوسته‌اند.
دکتر علی شریفی زارچی با انتشار توئیتی نوشته «تا آخرین نفر از دانشجویان دستگیر شده دانشگاه شریف آزاد و از آنها دلجویی نشود، هیچ کلاسی برگزار نخواهم کرد.»
فرشاد عسگری‌کیا استاد سینما و عکاسی دانشگاه سوره نیز با انتشار متنی اعلام کرد در کلاس‌های درس حاضر نخواهد شد و نوشت: «در حال حاضر، حضور در کلاس درس برایم مانند آغشتن نان به خون و فرو بردن در حلق است. من توان خوردن این نان را ندارم.»
دکتر لیلی گله‌داران استاد دانشگاه هنر شیراز با انتشار متن استعفای خود در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد در حمایت از مردم کشور و در اعتراض به جمهوری اسلامی از تدریس در دانشگاه و عضویت در هیئت علمی استعفا داده است.
فعالین صنفی دانشگاه تهران نیز روز گذشته با صدور بیانیه‌ای تأکید کردند که با وجود فشارهای امنیتی در کلاس درس شرکت نمی‌کنند و نوشتند که «ما در میان عزای عزیزانمان، در میان شکنجه‌ی مبارزان راه آزادی، در میان بازداشت همکلاسی‌هایمان و در میان رقم خوردن تاریخ، نظاره‌گر نخواهیم بود. دانشگاه برای اعتراض به سال‌ها ستم بر زنان بی‌درنگ بپا خاست و اکنون نیز تا شور و خروش در خیابان است و تا پایان دادن به سرکوب خیابان و دانشگاه، از شرکت در کلاس‌های دانشگاهی که به تسخیر گزمگان سرکوب درآمده و از وحشت حضور «ما» مجازی شده، امتناع می‌کنیم.»
در این بیانیه تأکید شده که «خطاب به اساتید و بدون لکنت می‌گوییم که دستان همبستگی مردم را رها نکنند. مهسا را، محسن را، عبدالله را، نوید را و هزار ستاره‌ی دیگر را که می‌توانستند بهترین شاگردان شما و نزدیکترین دوستان ما باشند. آنان اکنون ستاره شدند. فراموش نکنیم.»
