احمد رأفت – پس از یکسال از برگزاری آخرین انتخابات پارلمانی در عراق، بالاخره مجلس این کشور توانست رئیس جمهور جدیدی انتخاب کند. رئیس جمهور جدید نیز بلافاصله حکمی را برای نخست وزیری صادر کرد. تا اینجای داستان می‌توان از پایان بحرانی که یکسال به طول انجامید سخن گفت. ولی آنچه انتخاب رئیس جمهور و تشکیل دولت جدید را در عراق متمایز می‌کند این است، که دولت آینده را کسانی تشکیل خواهند داد که از انتخابات اکتبر سال گذشته بازنده از صندوق رای بیرون آمدند.
برپایه توافقی نانوشته که در عمل به حکومت فرقه‌ای در عراق تداوم می‌بخشد و نسل‌های جوان عراق مخالف آن هستند، در عراق رئیس جمهور باید کُرد، نخست وزیر شیعه و رئیس مجلی سنی باشد. رئیس جمهور جدید عبدالطیف رشید از رهبران قدیمی و با نفوذ «اتحادیه میهنی کردستان» است. عبدالطیف رشید که تا چندی پیش سخنگوی «اتحادیه میهنی کردستان» بود، از این حزب استعفا داد تا به عنوان کاندیدای مستقل در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند. دلیل این استعفا به دست آوردن آرای نمایندگان «حزب دمکرات کردستان» در پارلمان فدرال عراق بود که حاضر نبودند به کاندیدای رسمی «اتحادیه میهنی کردستان»، حزب کُردی بسیار نزدیک به جمهوری اسلامی رای دهند.
«استقلال» عبدالطیف رشید از «اتحادیه میهنی کردستان» و وعده او به ایجاد تعادل در روابط با جمهوری اسلامی دو ساعت بیشتر به طول نیانجامید. رئیس جمهور جدید که بلافاصله پس از پایان نشست رای‌گیری در پارلمان توئیت زده بود «به الله قول می‌دهم تروریسم و شبه‌نظامیان را ریشه‌کن کنم»، مجبور شد دقیقا پس از دوساعت این توئیت را از حساب کاربری خود حذف کند. رشید عرفان تحلیلگر عراقی در بغداد به کیهان لندن می‌گوید «سفارت جمهوری اسلامی در بغداد و احزاب وابسته به ایران که همگی دارای گروه‌های شبه‌نظامی هستند او را مجبور به این کار کردند برای اینکه نشان دهند با وجود شکست در انتخابات سال گذشته و از دست دادن بخش قابل توجهی از حمایت مردمی، هنوز اهرم‌های قدرت را در دست دارند و بدون موافقت تهران در بغداد آب از آب تکان نخواهد خورد.»
عبدالطیف رشید بلافاصله پس از گزینش به عنوان رئیس جمهور گردن به خواست دیگر جمهوری اسلامی و «چارچوب هماهنگی شیعیان» که گروه‌های وابسته به نیروی قدس را در بر می‌گیرد، نهاد و حکم نخست وزیری را به نام محمد شیاع سودانی نوشت. محمد شیاع سودانی از اعضای سابق حزب الدعوه و از نزدیک‌ترین همکاران نوری المالکی است. نوری المالکی نخست وزیر سابق نیز بدون شک مهره اصلی جمهوری سیاسی در سپهر سیاسی عراق است. البته محمد شیاع سودانی مدت‌ها پیش از حزب الدعوه استعفا داده و گروه ظاهرا مستقلی به نام «الفراتین» تشکیل داده بود. عرفان رشید می‌گوید «این گروه را می‌توان زیر مجموعه حزب نوری المالکی به حساب آورد که تنها با هدف جلوگیری از ریزش قابل پیش‌بینی الدعوه در انتخابات سال پیش اعلام موجودیت کرده بود.»
بلافاصله پس از اعلام نام نخست وزیر آینده، در برخی از شهرهای عراق چون ناصریه، بابل، دیوانیه و واسط، هواداران مقتدی صدر رهبر شیعه که مدت‌هاست حساب خود را از جمهوری اسلامی جدا کرده، به خیابان ریختند و عکس‌های محمد شیاع سودانی و علی خامنه‌ای و نوری المالکی را به آتش کشیدند. چنین به نظر می‌آید که مقتدی صدر هنوز بر استراتژی خیابان در مقابل پارلمان تاکید دارد. البته این استراتژی تا کنون بازنده بوده و اگر آنانکه انتخابات را در اکتبر سال گذشته باختند توانستند اکثریت را در پارلمان به دست گیرند، به خاطر استعفای ۷۳ نماینده هوادار مقتدی صدر است.
رشید عرفان معتقد است که «اشتباه استراتژیک صدری‌ها می‌تواند جنگ داخلی در عراق را شعله‌ور سازد زیرا دولتی که محمد شیاع سودانی تشکیل خواهد داد نخواهد توانست هیچکدام از خواست‌های صدری‌ها و همچنین جوانانی را که از اکتبر ۲۰۱۹ در خیابان‌ها حضور دارند برآورده کند، به ویژه قادر به پاسخگوئی به دو خواست مهم یعنی مبارزه با فساد گسترده که منشاء بحران اقتصادی و کاهش نفوذ جمهوری اسلامی نخواهد بود.»
انتفاضه قنبر تحلیلگر عراقی در واشنگتن نیز با رشید عرفان هم‌نظر است: «دولتی که محمد شیاع سودانی تشکیل خواهد داد محکوم به شکست است. مشکلات بسیارند و نه تنها با تشکیل دولت جدید کاهش نخواهند یافت بلکه باید انتظار گسترش بحران را داشت. اکثریت عراقی‌ها، و بخش عمده شیعیان عراق، بارها و بارها مخالفت خود را با نفوذ جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند و نفوذ حکومت تهران در عراق را دلیل اصلی گستردگی فساد نیز می‌دانند. دولتی که توسط نیروهای کاملا وابسته به حکومت ایران به عراق تحمیل شده، نمی‌تواند پاسخگوی خواست اصلی مردم ما که کوتاه کردن دست جمهوری اسلامی است باشد.»
انتفاضه قنبر در ادامه می‌افزاید «محمد شیاع سودانی عروسکی بیش در دستان نوری المالکی نیست و نوری المالکی نیز به نوبه خود عروسکی است که بدون اجازه تهران اقدامی نمی‌کند. بنابراین می‌توان گفت که با وجود نه اکثریت عراقی‌ها در انتخابات اکتبر ۲۰۲۱، نیروهای دست نشانده‌جمهوری اسلامی به قدرت بازگشتند.» این تحلیلگر عراقی ولی در ادامه می‌افزاید «نباید فراموش کرد ساختاری که جمهوری اسلامی و قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس (که ۱۳ دی ۱۳۹۸ در نزدیکی فرودگاه بغداد توسط پهپادهای آمریکایی ترور شد)، در عراق بپا کردند ترک خورده و ترمیم آن اگر غیرممکن نباشد، بسیار بسیار سخت است.» رشید عرفان نیز معتقد است که «بدون حضور صدری‌ها در دولت آینده که بسیار بعید به نظر می‌آید، دولت محمد شیاع سودانی نخواهد توانست دوام بیاورد و ما به زودی شاهد بازگشت معترضین در سطح گسترده در خیابان‌ها خواهیم بود زیرا در مقابسه با دولت مستعفی مصطفی الکاظمی دولت آینده شکاف‌های موجود را عمیق‌تر خواهد ساخت و عملا شاهد شکل گرفتن دو عراق خواهیم بود که در مقابل یکدیگر قرار خواهند گرفت. دولت آینده دو راه برای برخورد با این اعتراضات دارد: یا کنار برود و یا مانند جمهوری اسلامی دست به کشتار معترضین در خیابان‌ها بزند.»
رشید عرفان در خاتمه گفتگو با کیهان لندن می‌گوید «جمهوری اسلامی که در کشورش چهار هفته است بطور جدی از سوی مردم ایران به چالش کشیده شده، با نمایش اقتدار در عراق می‌خواهد پیامی به مردم ایران و جامعه جهانی بفرستد: ما هنور اهرم‌های قدرت را در داخل و خارج از مرزهای خود در اختیار داریم.»
