احمد رأفت – جشنواره فیلم لندن، که ۵ اکتبر آغاز شده بود، یکشنبه شانزدهم اکتبر با انتخاب بهترینها به پایان رسید. امسال هیچکدام از فیلمهای سینماگران ایرانی در بخش رقابتی حضور نداشتند. «لباس زنانه» کارگردان اتریشی ماری کروتزر جایزه بهترین فیلم بخش اصلی را به دست آورد؛ در بخش مسابقه فیلمهای اول هم جایزه به فیلم «۱۹۷۶» ساخته مانوئلا مارتلی از شیلی رسید که در روایت دیکتاتوری آگوستو پینوشه به این نتیجه میرسد که تمام دیکتاتورهای جهان بهم شباهت دارد و هربار تاریخ پس از مدتی در گوشه دیگری از دنیا تکرار می شود. در بخش رقابتی قیلمهای مستند «همه نفسها»ی شوناک سن از هند به عنوان بهترین انتخاب شد.
جشنواره فیلم لندن که امسال برای ۶۶امین بار برگزار میشد، نمیتوانست به آنچه در ایران میگذرد بیتفاوت بماند. طول موج حمایت سینماگران و جشنوارههای بینالمللی از زنان ایرانی و همدردی با کارگردانان ایرانی که در زندان و یا تحت فشار قرار دارند به لندن هم رسید. امسال در جشنواره فیلم لندن سه فیلم در بخشهای غیررقابتی اکران شدند: «عنکبوت مقدس» علی عباسی، «خرس نیست» جعفر پناهی و «تفریق» مانی حقیقی. «عنکبوت مقدس» با جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن که به زر امیرابراهیمی تعلق گرفت به لندن آمده بود. فیلم «خرس نیست» جعفر پناهی، که در این روزها در زندان بسر میبرد نیز در آخرین جشنواره سینمائی ونیز جایزه ویژه هیات داوران را ازان خود ساخته بود. کارگردان «تفریق» نیز در نیمه جشنواره فیلم لندن ممنوع الخروج شد و نتوانست برای اکران فیلماش به بریتانیا سفر کند.
تریشیا تاتل مدیر جشنواره فیلم لندن، در جریان مراسمی که همزمان با اکران رسمی «خرس نیست» جعفر پناهی در انستیتوی بریتانیائی فیلم برگزار شد، همراه گروهی از سینماگران که پلاکاردهایی با نامهای جعفر پناهی، محمد رسولاف و مصطفی آلاحمد را در دست داشتند حمایت خود را از این سه سینماگر اعلام کرد. تریشیا تاتل مدیر جشنواره فیلم لندن که تیشرتی با نوشته «زن، زندگی، آزادی» بر تن داشت در این مراسم یادی از مهسا (ژینا) امینی نیز کرد و کفت «نام او هرگز فراموش نخواهد شد.»
جعفر پناهی بنا بر حکم دادگاهی در جمهوری اسلامی نمیتواند هیچگونه فعالیت هنری داشته باشد، با رسانهها گفتگو و یا به خارج سفر کند. «خرس نیست» ادامهای است بر سبک و سیاق سالهای اخیر این فیلمساز که در نقش خود ظاهر میشود. اینبار در روستایی سر مرز ترکیه و سرگرم کارگردانی فیلمی از راه دور که دیگر عواملاش در آنسوی مرز مشغول به کار هستند.
تریشیا تاتل در حاشیه این مراسم به کیهان لندن گفت «برای من نه قابل فهم و نه قابل قبول است که سه کارگردان شناخته شده تنها به اتهام فعالیتهای هنری خود و ابراز عقیده در زندان باشند. ما نه میتوانیم در مقابل سرکوب وحشیانه معترضین به قتل یک دختر ۲۲ ساله تنها به خاطر اینکه حجابش را مطابق میل مامور پلیسی بر سر نداشت بیتفاوت بمانیم و نه سکوت اختیار کنیم. ما در کنار زنانی که برای حقوق ابتدائی خود در ایران مبارزه میکنند و جان میدهند ایستادهایم.»
فرش قرمز اکران رسمی فیلم علی عباسی ولی بیش از مراسم حمایت از سه فیلمساز زندانی (البته مصطفی آلاحمد به قید وثیقه خارج از زندان است) توجه رسانهها و بینندگان را به خود جلب کرد. علی عباسی فرش قرمز فیلماش را به حرکتی علیه جمهوری اسلامی ایران بدل کرد. او با عبا و عمامه و به شکل آخوندی که خون از دهانش جاریست و دستهایش نیز به خون آلوده است روی فرش قرمز حضور پیدا کرد. اشاره مستقیم این کارگردان ایرانی– دانمارکی به کشتار معترضین در این روزها در ایران بود.
در کنار علی عباسی، زر امیرابراهیمی و دیگر عوامل «عنکبوت مقدس» هم تابلوهائی در دست داشتند که بر روی آنها نام مهسا امینی و شعار «زن زندگی آزادی» نوشته شده بود. «عنکبوت مقدس» داستان قاتل سریالی کارگران جنسی در مشهد است که بالاخره با پشتکار روزنامهنگاری که از تهران آمده بود و زر امیرابراهیمی این نقش را ایفا میکند، دستگیر و اعدام میشود.
برخلاف فیلمهای جعفر پناهی و علی عباسی، «تفریق» مانی حقیقی داستانی سیاسی نبود و به نوعی میتوان آن را فیلمی از نوع کارهای آلفرد هیچکاک دانست، البته با تفاوت بسیار. این فیلم اگر پاسپورت کارگردان در آستانه سفر به لندن برای حضور در جشنواره ضبط نمیشد، احتمالا توجه رسانهها را به خود جلب نمیکرد. مانی حقیقی در پیامی ویدئویی که قبل از اکران فیلم او پخش شد، ضمن اعلام این ممنوعالخروجی، از اینکه «در این لحظه تاریخی در ایران میماند» ابراز خرسندی کرد.
در این جشنواره دو فیلم کوتاه از سینماگران جوان ایرانی نیز گنجانده شده بود: «پرونده» ساخته سونیا حداد و «تابستان با امید» ساخته صدف فروغی . این دومی به موضوعی ممنوع و تابو در جمهوری اسلامی یعنی روایت یک رابطه همجنسگرایانه مربوط میشود. موضوعی ک با توجه به صدور حکم اعدام برای دو زن همجنسگرا در جمهوری اسلامی میتوانست مورد توجه قرار گیرد.