پرونده‌ی بررسی فعالیت‌های نظامی احتمالی جمهوری اسلامی جای خود را به اجرای برجام می‌دهد
آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته در جلسه‌ای که پشت درهای بسته برگزار شد به اتفاق آراء رای به بسته شدن پرونده بررسی «فعالیت‌های نظامی احتمالی» جمهوری اسلامی داد تا یک گام دیگر به سوی اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) برداشته شود.
با این حال یوکیو آمانو، دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی که به این نشست ارائه کرده است انجام فعالیت‌های مرتبط و تلاش‌های جمهوری اسلامی برای دستیابی به سلاح اتمی را تایید کرده و گفته است: «آژانس دریافته که طیف وسیعی از فعالیت‌های مرتبط با تولید سلاح هسته‌ای قبل از پایان سال ۲۰۰۳ به طور هماهنگ در ایران صورت می‌پذیرفته و بخشی از این فعالیت‌ها بعد از آن سال ادامه داشته است».
او با اشاره به اینکه «آژانس مستنداتی مبنی بر فعالیت ایران در زمینه تولید سلاح هسته‌ای پس از سال ۲۰۰۹ در دست ندارد» اضافه کرده است: «آژآنس با همان رویکرد دقیق و مستمر قبلی مسائل اتمی ایران را دنبال خواهد کرد و گزارش‌های خود را در این زمینه به شورای حکام ارائه خواهد داد». (متن کامل ترجمه سخنان یوکیو آمانو را می‌توانید در کیهان آنلاین بخوانید)
عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به رای صادره از سوی شورای حکام در گفتگویی تلویزیونی گفته است: «نگاه کلی گزارش آژانس در رابطه با مسایل باقی‌مانده در گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران بر خلاف همه حرف‌هایی است که در ۱۰ سال گذشته علیه ایران مطرح شده است». این سخنان عراقچی اما در تضاد با سخنان دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد. با اینکه یوکیو آمانو تاکید کرده که فعالیت‌های جمهوری اسلامی برای دست یابی به سلاح اتمی «فراتر از امکان و توان علمی و تکنیکی نبوده» اما آنچه مشخص است در این گزارش انجام این فعالیت‌ها بر خلاف گفته عباس عراقچی مورد تایید قرار گرفته است.
از سوی دیگر در بخشی از گزارش آمانو آمده است: «آژانس ارزیابی می‌کند که فعالیت‌های فشرده صورت گرفته از سوی ایران از فوریه ۲۰۱۲ میلادی در مکان خاص مورد نظر [مجتمع نظامی پارچین] توانایی آژانس را برای انجام راستی‌آزمایی موثر تضعیف نموده است».
تصمیم سیاسی شورای حکام
دکتر رضا تقی زاده، کارشناس مسائل بینالملل در گفتگو با کیهان لندن نیز در رابطه با اشاره به گزارش یوکیو آمانو، گفت: «هم سخنان دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و هم گزارش‌های این آژانس نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در دوره‌ای فعالیت‌های مشکوک و مبهم هسته‌ای داشته است […] مواردی که با مسخره گرفتن شدن از سوی محمد جواد ظریف انکار نمی‌شود».
او تصمیم شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی را «یک تصمیم سیاسی» دانست و اضافه کرد: «این تصمیم در واقع مشروط به آنکه ایران فعالیت‌های مشکوک خود را کنار گذاشته و در آینده نیز شفاف برخورد کند، روی تمام اشتباهات گذشته خط می‌کشند. این به معنی آن نیست که اشتباهی صورت نگرفته است».
دکتر تقی زاده صحبت‌های مطرح شده از سوی حجت الاسلام روحانی و عباس عراقچی مبنی بر اینکه در روزهای آینده اقدامات لازم برای نهایی شدن برجام تا پیش از پایان سال جاری میلادی اجرایی خواهد شد «منطقی و حتی خوش‌بینانه» ندانست و اضافه کرد: «در بهترین شرایط اگر ایران با همین سرعت به تعهدات خود عمل کند و تمام شاخه‌های درون نظام برای اجرایی شدن آن هماهنگ شوند می‌توان انتظار داشت که در پایان بهار تحریم‌ها لغو شوند». (مصاحبه ویدیویی کیهان لندن با دکتر رضا تقی زاده را می‌توانید با عنوان «شورای حکام یک تصمیم سیاسی گرفته است» در کیهان آنلاین ببینید)
در بخشی دیگر از قطعنامه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی آمده است: «قبل از هر جلسه فصلی عادی شورای حکام، و تا زمانی که شورای حکام رسیدگی به موضوع ایران را خاتمه نداده است، گزارش مکتوبی در مورد اجرای تعهدات برجامی ایران و موضوعاتی که مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد است ارائه می‌شود». با این حساب رای این شورا تنها بسته شدن یک پرونده برای باز شدن یک پرونده بزرگتر محسوب می‌شود. در واقع جمهوری اسلامی با انجام تعهداتی که به باور برخی کارشناسان فراتر از حدود معمولی اختیارات یک کشور نسبت به آژانس است، از روز اجرای برجام به صورت دقیق‌تری مورد بازرسی قرار خواهد گرفت.
برجام به سود مردم به زیان بخشی از نظام
بهروز بیات، کارشناس انرژی هسته‌ای نیز نسبت به اجرایی شدن مرحله لغو تحریم‌ها در سه هفته آینده ابراز «تردید» کرد و در گفتگو با کیهان لندن گفت: «در اثر مخالفت‌هایی که بخش ولایتی نظام برای پیشبرد اقدامات مقدماتی در جهت اجرایی کردن برجام می‌بایست انجام شود و تاکید رهبر جمهوری اسلامی بر اینکه تمام این اقدامات را منوط به خارج شدن پرونده ایران از شورای حکام کرده بود، نتیجه این می‌شود که در لحظه کنونی موضوع پرونده فعالیت‌های نظامی احتمالی ایران از دستور کار شورای حکام خارج شده و از این به بعد است که ایران اجازه دارد کارهای خودش را انجام دهد. احتمالا منظور آقای عراقچی زمانی است که ایران برای انجام تعهدات خود نیاز دارد اما همان طور که آقای آمانو گفته است در مدت چند هفته مرحله نهایی به سرانجام خواهد رسید. در واقع باید این چند هفته آقای آمانو را به آن سه هفته آقای عراقچی اضافه کرد».
دکتر بیات بر این باور است که «برجام تمام راه‌های ممکن برای نظامی شدن برنامه‌ی اتمی جمهوری اسلامی را بسته است» و تاکید دارد: «از هر طرفی که نگاه کنیم برجام به نفع مردم ایران خواهد بود اما منافع بخشی از نظام را تامین نمی‌کند. از سوی دیگر و با توجه به اینکه قطعنامه آژانس به اتفاق آراء یعنی با رای کشورهایی همچون ترکیه و عربستان سعودی صادر شده است می‌توان انتظار داشت که برجام بتواند به صلح و آرامش در منطقه نیز کمک کند».
نقض قطعنامه شورای امنیت از سوی ایران
در همین روزها یک تیم از ناظران تحریم‌های ایران در سازمان ملل متحد گزارشی به کمیته تحریم‌های شورای امنیت ارائه کرده و در آن تایید می‌کند که آزمایش موشک «عماد» در ماه اکتبر نقض پاراگرف ۹ قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت بوده است.
به گفته این کمیته، موشک دوربرد هدایت‌پذیر «عماد» توانایی حمل کلاهک هسته‌ای داشته و بر همین اساس ایالات متحده آمریکا از شورای امنیت خواسته است تا در مورد ایران، «تردید به خرج نداده» و تحریم‌های جدیدی را علیه این کشور به تصویب برساند.
سامانتا پاور سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد در واکنش به این گزارش تاکید کرده است «نمی‌توان به ایران اجازه این برداشت را داد که در مصونیت کامل از مجازات می‌تواند قطعنامه‌ها را نقض کند».
ادامه‌ی تایید و تکذیب سفر سلیمانی به مسکو
بعد از این که ماه‌ها پیش رسانه‌های داخلی ایران از سفر قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس به مسکو خبر داده بودند، اما رسانه‌های دولتی این خبر را تکذیب کردند. بعدها سایت‌های نزدیک به او همچون دیپلماسی ایرانی که زیر نظر صادق خرازی اداره می‌شود این خبر را تایید کردند.
هفته گذشته بخش انگلیسی خبرگزاری فارس مجددا خبر از سفر فرمانده سپاه قدس به مسکو را منتشر کرد. خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز با اشاره به سخنان علی اکبر ولایتی علی‌‌اکبر ولایتی «مشاور مقام معظم رهبری در امور بینالملل» (این درست عنوانی است که این خبرگزاری استفاده کرده است) این سفر را تایید کرده است.
رسانه‌های داخلی همچون رجا نیوز با اینکه این خبر از سوی هیچ مقام رسمی تایید نشده و حتی از سوی دفتر کاخ ریاست جمهوری روسیه تکذیب شده است به شرح دیدارهای قاسم سلیمانی پرداخته است. رجا نیوز در این مورد نوشته است: «پوتین در جلسه مشترکی که با حضور سردار سلیمانی با فرماندهان ارتش روسیه برگزار شده است، وی را با عنوان “دوست من، قاسم” معرفی کرده است».
برخی رسانه‌های عربی و اسرائیلی اخیرا به نقل از منابع خود در میان نیروهای نظامی مخالف بشار اسد از زخمی شدن و حتی کشته شدن قاسم سلیمانی سخن به میان آورده بودند. خبرهایی که با تکذیب سپاه پاسداران روبرو شد.
آنچه امروز مشخص است اینکه جمهوری اسلامی از یک‌سو در تلاش جهت لغو تحریم‌های اقتصادی است و از سویی دیگر نمی‌تواند برخی رفتارهای تشنج‌آفرین خود را ترک کند. آزمایش‌های موشکی و یا نقض تحریم‌های مسافرتی آن هم از سوی سپاه پاسداران نشان می‌دهد که ادعای گزارش سیاسی هفته گذشته کیهان لندن در این باره که دولت حسن روحانی توانایی کنترل بخش بزرگی از ساختارهای درونی قدرت را نداشته و یا از دست داده است کاملا واقعی به نظر می‌رسد.
