جمهوری اسلامی در حالی تلاش می‌کند تا «اینترنت ملی» را برای سرکوب شهروندان به صورت فراگیرتر در کشور تثبیت کند که وزیر ارتباطات مدعی شده کندی اینترنت به علت استفاده از فیلترشکن و حملات سایبری است. وزیر ارتباطات پیشتر در سخنانی متناقض از افزایش سرعت اینترنت در کشور خبر داده بود!
در روزهای گذشته بار دیگر موجی از انتقادها از کاهش سرعت و قطع پی در پی اینترنت در ایران گزارش شده است. دامنه انتقادها از شهروندان معمولی تا نمایندگان مجلس شورای اسلامی را شامل می‌شود اما وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی از یکسو مدعی افزایش سرعت اینترنت است و از سوی دیگر معتقد است «فیلترشکنها و حملات سایبری» علت کاهش سرعت اینترنت در ایران هستند. اینهمه در حالیست که فیلترینگ، کاهش سرعت و اختلال در اینترنت یکی از ابزارهای سرکوب جمهوری اسلامی علیه شهروندان در تمام سال‌هاییست که فضای مجازی به بخش مهمی از زندگی واقعی و ارتباطات جوامع از جمله مردم ایران تبدیل شده است.
عیسی زارع‌پور شامگاه جمعه دوم دی‌ماه در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد سرعت اینترنت در ایران نه تنها کاهش نیافته بلکه ارتقاء هم پیدا کرده است. او همچنین درباره اینترنت به اصطلاح «ملی» گفته که «شبکه ملی اطلاعات یک شبکه پر سرعت و با کیفیت در گستره جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران است.»
او در بخش دیگری از سخنانش مدعی شده که «سرعت دسترسی به سایت‌های داخلی بیشتر از سایت‌های خارجی است.» اما در عین حال گفته که «بخشی از سرعت کند اینترنت مربوط به فیلترشکنها است وگرنه بدون فیلترشکن، سرعت ارتقا هم پیدا کرده. البته در این ایام حملات بسیار شدیدی را هم که اصطلاحا به آن منع سرویس گفته می‌شود داشتیم که بسیاری از آنها در وزارت ارتباطات دفع می‌شود اما ممکن است بر تجربه کاربری مردم تاثیرگذار باشد.»
روزنامه اصولگرای «خراسان» با رد اظهارت وزیر ارتباطات درباره افزایش سرعت اینترنت نوشته که «قطعا آقای وزیر، بر اساس آمار دقیقی که در اختیار دارند و گزارش‌هایی که به ایشان ارسال می‌شود، اعلام کرده‌اند که سرعت اینترنت افزایش یافته است و ما نیز کلامشان را نفی نمی‌کنیم. اما وقتی به آن‌چه مردم درباره سرعت اینترنت می‌گویند و همچنین به نتایج نظرسنجی‌ها و آمار بین‌المللی مراجعه می‌کنیم، برآوردها به گونه‌ای دیگر و متفاوت با حرف آقای وزیر است.
در ادامه این مطلب آمده که «جدیدترین داده‌های سایت اسپیدتست نشان می‌دهد که در بازه زمانی ماه نوامبر (از ۱۰ آبان تا ۱۰ آذر)، در فهرست کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل در جهان جایگاه ایران با دو پله سقوط در رتبه ۴۸ قرار گرفته است. همچنین ۲۹ آذر، رسانه آخرین خبر در یک نظرسنجی در کانال تلگرامی و اینستاگرام خود، از مخاطبانش خواست نظرشان را درباره سرعت اینترنت نسبت به یک هفته قبل‌تر بیان کنند. نتیجه این نظرسنجی که ۶۰ هزار نفر در آن شرکت کردند، حاکی از این بود که ۶۵ درصد شرکت‌کنندگان معتقد بودند سرعت اینترنت نسبت به هفته قبل‌تر بدتر شده و فقط ۷ درصد معتقد بودند که سرعت اینترنت بهتر شده است.»
روزنامه «همشهری» متعلق به شهرداری تهران دوم دی‌ماه در گزارشی درباره تناقض‌گویی‌های وزیر ارتباطات نوشت: «بیش از سه ماه است که اینترنت کشور با اختلالات کم‌سابقه و گسترده، زندگی تقریبا همه مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است و مقام‌های ارشد وزارت ارتباطات «امنیتی بودن فضای کشور» را علت این اختلال‌ها عنوان می‌کنند و زارع‌پور گفته این وضعیت به خاطر تصمیم «نهادهای امنیتی درباره اینترنت» به وجود آمده است. سایت «اسپیدتست» که زارع‌پور بارها به عنوان مرجع سنجش سرعت اینترنت به آن استناد کرده در تازه‌ترین گزارش خود بر کاهش سرعت اینترنت و تنزل جایگاه ایران در رده‌بندی دسترسی به شبکه جهانی اینترنت تأکید کرده است.
عیسی زارع‌پور البته در گفتگو با خبرگزاری «فارس» هم با اشاره به «فتوای» علی خامنه‌ای بار دیگر بر تلاش حکومت برای منع دسترسی شهروندان به اینترنت جهانی را مطرح کرده است. عیسی زارع‌پور در مصاحبه با خبرگزاری فارس گفته که علی خامنه‌ای «پیش از این فتوا داده» که «داده‌های مردم جزو حریم خصوصی است و باید حفظ شود» و «در همین راستا در لایحه‌ای که در حال آماده‌شدن است، تدابیری برای حفاظت از داده‌های مردم در پلتفرم‌های داخلی پیش‌بینی شده است».
جمهوری اسلامی به دنبال پیاده کردن هرچه فراگیرتر «اینترنت ملی» در ایران است و تلاش دارد دسترسی به فیلترشکنها را سخت‌تر و غیرممکن‌تر از ماه‌های اخیر کند.
شامگاه شنبه و یک روز پس از سخنان ضد و نقیض وزیر ارتباطات، سران قوا نشستی برگزار و در آن بر راه‌اندازی هر چه سریعتر «اینترنت ملی» تأکید شده است. این نشست پشت درهای بسته و بدون انتشار جزییات برگزار شده اما رسانه‌های حکومتی گزارش دادند که «با اشاره به پیشرفت‌های کشور در حوزه فناوری اطلاعات بر ضرورت تسهیل در دسترسی مردم به شبکه‌های ارتباطی و سرعت‌بخشیدن به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات تأکید کردند.»
وضعیت نابسامان اینترنت اما صدای برخی «خودی»ها را هم درآورده است. رحیم جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در انتقاد از وضعیت اینترنت کشور در گفتگو با وبسایت حکومتی «جماران» گفته که «امروز کسب و کار مردم در بستر اینترنت دچار مشکل شده؛ ارتباطات فردی، دسترسی به فعالیت آزاد، سایت‌ها و مراکز پژوهشی دچار مشکل شده است. برخی سایت‌ها بدون جهت فیلتر شده. مثل این می‌ماند که به خاطر چند تصادف کل خیابان را ببندند! بر چه اساسی وزیر یا هر مقامی در کشوری حقوق مردم را محدود می‌کنند؟!»
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه «در باز کردن یک ایمیل هم دچار مشکل هستیم» گفته که «نمی‌دانم چرا ما ساز را از سر گشادش فوت می‌کنیم و فکر می‌کنیم عقل کل هستیم و با تکنولوژی و پیشرفت و هر چه بشر در طول قرن‌ها تا امروز آموخته خود را درگیر می‌کنیم؟ ارتباطات برای خود تعریف، زیرساخت و نیاز دارد که این نیاز در کل جهان به سمت ارتباطات و در عین حال با آموزش به مردم پیش می‌رود، ولی در اینجا ما فکر می‌کنیم با بستن و مصمون سازی فضای اینترنت خود را مصون کنیم یا خود را از معرض انتقاد مردم خارج کنیم.»
روزنامه «فرهیختگان» هم که از مدافعان جدی دولت ابراهیم رئیسی به شمار می‌رود با انتقاد از فیلترینگ و سیاست‌های وزارت ارتباطات نوشته که «فیلتر کردن وقتی معنا دارد که برای تعداد خیلی زیاد انجام شود. بعنوان مثال در امارات سایت پورنوگرافی فیلتر است؛ چرا که یک درصد جامعه از آن استفاده می‌کنند. در جامعه ما همین است، هر کاری کنید باز یکی دو درصد ممکن است دنبال این سایت‌ها باشند. این را می‌توان فیلتر کرد چون جلوی یک درصد از مردم می‌توان ایستاد، ولی اگر ۳۰ میلیون نفر کاربر فعال وجود داشته باشند، جلوی این تعداد نمی‌توان ایستاد. از مجموع ۶۰-۵۰ میلیون نفری که از اینترنت استفاده می‌کنند ۳۰ میلیون نفر از این شبکه اجتماعی‌های استفاده می‌کنند. نمی‌توان جلوی این ۳۰ میلیون ایستاد. این نحوه سیاستگذاری که فیلترینگ را به تنها ابزار حاکمیت برای مواجهه با فضای مجازی تبدیل می‌کند از اساس غلط است. هم چوب را می‌خوریم و هم پیاز را! هم مردم ناراضی می‌شوند و هم حاکمیت مجبور می‌شود دست از محدودیت‌ها بردارد اما زمانی که دیگر دیر شده است.»
محدودیت‌های اینترنت در سه ماه اخیر، فعالیت تقریبا تمامی کسب و کارهای آنلاین و استارتاپ ها را تحت شعاع قرار داده است.
به گزارش وبسایت «دیجیاتو» گزارش داده که «شرکت‌های شاتل، ایرانسل و مبین‌نت در نامه‌هایی به وزارت ارتباطات، از کاهش درآمد خود به دلیل افزایش محدودیت‌های اینترنت گفته‌اند. نامه‌ها از سوی یک گروه هکری موسوم به «ZZA» منتشر شده‌اند. مدیرعامل شاتل در گفتگو با دیجیاتو اصالت نامه مربوط به شرکت خود را تایید کرد.»
در این گزارش تأکید شده که نکته بسیار مهم در نامه مدیرعامل شاتل به معاون وزیر ارتباطات، شرایط بحرانی است که به گفته او قابل‌تحمل نیست و می‌تواند باعث توقف سرویس‌دهی به مشتریان در سراسر کشور شود.
ایرانسل نیز در نامه‌ای به وزارت ارتباطات اعلام کرده که در ۴۰ روز ابتدایی اعمال محدودیت‌ها ۸۰۰ میلیارد تومان درآمد از دست رفته داشته و لازم است تمهیدات در راستای جبران خسارت از محل بازنگری و افزایش تعرفه‌های ارتباطی به‌ویژه خدمت دیتا یا کاهش حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورها اعمال شود.
وبسایت «تجارت نیوز» نیز چند روز پیش در گزارشی از خسارت شدید استارت‌آپ‌های حوزه سلامت در ایران به دلیل اختلال اینترنت خبر داده و نوشته بود که «استارتاپ‌های حوزه سلامت برای ادامه بقا نهایت تلاش خود را می‌کنند، چراکه آنها هم در این ۹۰ روز دچار خسارت‌ها و آسیب‌های فراوانی شدند. تپسل، پلتفرم تبلیغات آنلاین، در گزارشی تاثیر اختلالات اخیر بر بیزینس‌های هومکا، بقراط، پذیرش۲۴ و دکترنکست را بررسی کرده است. گزارشی که گویای زیان استارتاپ‌های حوزه سلامت است.»
صنعت تبلیغات در ایران نیز به دلیل متوقف‌شدن بسیاری از کمپین‌های تبلیغاتی و فعالیت‌های با زیان گسترده‌ای در سه ماه گذشته روبرو شده است.
«تپسل» با انتشار گزارشی از اثرات قطعی و اختلال اینترنت در مهرماه با بیان اینکه ۵۳ درصد از کمپین‌های تبلیغاتی در زمان اختلال اینترنت درمهرماه کاهش پیدا کرده، از کاهش ۱۰ درصدی بازدید تبلیغات در وبسایت‌های بزرگ و همچنین کاهش ۹۵ درصدی هزینه‌کرد تبلیغ‌دهندگان درکمپین‌های تبلیغاتی خبر داد.
«تریبون» نیز گزارش داده که با توجه به شرایط فعلی کشور، انتشار رپورتاژ آگهی در برخی از وبسایت‌ها با کاهش ۴۹ درصدی مواجه شده است. کاهش تمایل کسب‌وکارها به انتشار رپورتاژ آگهی درآمد وبسایت‌ها از این کانال را بیش از ۵۵ درصد کاهش داده است.
