برزو فارسی (+عکس) نیمه شب یکشنبه ۲۳ آذر ماه حدود ساعت ۲۲:۳۰ انفجاری مهیب در شهرستان عسلویه از توابع استان بوشهر در حاشیه خلیج فارس سبب هراس و وحشت مردم این شهر کوچک بندری شد که بخش بزرگی از ساکنان آن کارمندان و تکنسین‌های شاغل در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ایران هستند.
محل انفجار، برج ۱۶ طبقه سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس زیر عنوان برج “شهید تندگویان” بود که از بخش‌های پایین‌دست وزارت نفت محسوب می‌شود. ساختمان سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در شهرستان عسلویه در فاصله ۲۸۵ کیلومتری جنوب بوشهر واقع است.
لحظاتی پس از این انفجار شعله‌های آتش که از طبقات میانی ساختمان آٰغاز شده بود به طبقات بالا سرایت کرد. زبانه‌های آتش به حدی ارتفاع گرفت که نور ناشی از آن از حاشیه شهر هم پیدا بود. گرچه شایعه شد که در این آتش‌سوزی نزدیک به ۲۰ نفر جان خود را از دست دادند اما مسئولان رسمی این استان اعلام کردند که وقوع آتش‌سوزی در زمانی بوده که جز نگهبان کسی داخل ساختمان حضور نداشته و او که گفته می‌شود قبادی نام دارد، نجات پیدا کرده است.
|
مسئولان و رسانه‌های ایران در اظهارات و گزارش‌های ضد و نقیض از این حادثه زیر عنوان «آتش‌سوزی» یاد کردند. از جمله کاظم مرادی مدیرکل مدیریت بحران استانداری بوشهر که در گفتگو با ایرنا مدعی شد در همان دقایق ابتدایی با واحد HSC (ایمنی) این ساختمان تماس گرفته شده اما چون آتش‌سوزی در ارتفاع ۷۰ یا ۸۰ متری از سطح زمین رخ داده خاموش کردن آن سخت و با کندی صورت گرفت.
یک ساعت از شروع آتش‌سوزی گذشته بود که اعلام شد واحد HSC توان مهار آن را ندارد و باید از واحدهای دیگر کمک خواست. دقایقی طول کشید تا تیم‌های آتش‌نشانی منطقه و یگان‌های امدادی با حدود ۵۰ خودروی مهار حریق و آمبولانس در محل حاضر شدند اما آنها هم نتوانستند زبانه‌های سرکش آتش را مهار کنند. با این وجود فرد محبوس در برج نجات یافت و از محل خارج شد.
حدود دو ساعت پس از شروع آتش‌سوزی درخواست کمک بیشتر شد و قرار شد دو فروند هلی‌کوپتر امدادرسان از جزیره‌های خارک و کیش به محل اعزام شوند تا شاید مهار حریق سریع‌تر انجام شود. سه ساعت از آتش‌سوزی گذشت اما هنوز از هلی‌کوپترها خبری نبود.
در حالی که تا پایان آتش‌سوزی هیچ هلی‌کوپتری به محل اعزام نشد خاموش کردن شعله‌های آتش حدود ساعت ۶:۳۰ صبح پس از آنکه که تقریباَ تمام ساختمان در آتش سوخت و از بین رفت پایان یافت. نکته تاسف‌بار اینجاست که سایت رسمی وزارت نفت بدون اشاره به دلایل انفجار و شروع آتش‌سوزی و نبود امکانات کافی برای مهار حریق فقط نوشت که آتش‌سوزی در طبقه ۱۳ و ۱۴ برج بوده و خسارت جانی نداشته است.
واکنش‌ها به آتش‌سوزی در ساختمان منطقه انرژی پارس
بسیاری از کارکنان این مرکز که ساعت ۷ تا ۷:۳۰ صبح در محل کار خود حاضر بودند و با ساختمان سوخته محل کارشان مواجه شدند آتش‌سوزی را عمدی می‌دانستند. آنها خیلی سریع از طریق پیامک (SMS) شعری را برای هم به کنایه برای دیگران ارسال می‌کردند: ” بسوزد خانه‌ات چون جان من سوخت/ در این آلودگی کاشانه‌ام سوخت/ زدید آتش به برج تندگویان/همه آثار دزدی‌هایتان سوخت!”
|
شایعه عمدی بودن انفجار و آتش‌سوزی به سرعت در منطقه پیچید به ویژه آنکه کندی روند امدادرسانی هم آن را تقویت می‌کرد. کار به آنجا رسید که حسن اسماعیلی فرماندار عسلویه در رادیو بوشهر حاضر شد و عنوان کرد که از طبقه ۱۴ تا ۶ این برج در آتش سوخت و مدارک و تجهیزات موجود همه از بین رفت. او در واکنش به شایعات نیز گفت: “کشته شدن ۲۰ نفر کذب است و آنچه هم که در شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود صحت ندارد.” او درباره دلایل عدم اعزام هلی‌کوپترها عنوان کرد که آنها مجهز به تجهیزات مهار حریق نبودند.
یکی از کارمندان سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که نمی‌خواست نامش فاش شود در گفتگویی به پرسش‌های کیهان آنلاین- لندن در مورد این آتش‌سوزی که نخستین پیامدش از بین رفتن محل کار و اشتغال نزدیک به ۲۰۰ تن از کارکنان آن است پاسخ داد.
-با توجه به آشنایی که با محل دارید بفرمایید علت حادثه چه بود و چطور آغاز شد؟
-حدود ساعت ۱۱ شب بود که صدای انفجار شدید ما را نگران کرد. محل زندگی من حدود ۵ دقیقه با ساختمان تندگویان فاصله دارد اما صدا خیلی شدید بود و چون این ساختمان مرکزیت دارد مشخص شد که انفجار از آن منطقه است. لحظاتی بعد که شعله‌ها زبانه کشیدند نور زیادی تا شعاع چند کیلومتری فضا را روشن کرد و من به سرعت خود را به آنجا رساندم در این فاصله صدای خفیف چند انفجار دیگر هم به گوشم رسید.
-چرا در محل و ساختمانی به این مهمی امکانات لازم برای مهار حریق وجود نداشت؟
-توجه کنید واحد ایمنی یعنی HSC تقریبا ماهانه چندین بار مانورهای آزمایشی برای مهار حریق و شرایط بحرانی برگزار می‌کند. اما اما یک‌باره متوجه می‌شویم که اصلی‌ترین بخش مقابله با بحرانی مثل آتش‌سوزی یعنی خودروهای اطفاء حریق شیلنگ‌شان آن قدر کوتاه است که فقط تا طبقه ششم ساختمان قادر به آب‌پاشی هستند! از حدود ۳۰ خودرو آتش‌نشانی هم نیمی از آنها در ۵ دقیقه مخزن آب‌شان تمام می‌شود و فقط دو خودرو “زاگرس” و “آرساساسول” به نسبت خوب کار می‌کردند.
-آیا اطلاع دارید که در این ساختمان چه مدارک و اسنادی وجود داشت و آیا داخل ساختمان مجهز به سیستم مهار حریق بود یا نه؟
-کارفرمای اولیه این ساختمان واحد عمران شرکت پتروپارس بود که در دهه هفتاد در زمینی به مساحت حدود ۱۸۰۰۰ متر مربع کار ساخت آن را شروع کرد. ادعای کارفرما این بود که برای تجهیز ساختمان از پیشرفته‌ترین سیستم‌های الکترونیک یعنی BMS استفاده کرده و شرکت ایرمکو هم مشاور ساخت آن بوده است. این ساختمان در سال ۱۳۷۸ به مبلغ ۲۴ میلیارد تومان از شرکت پترو پارس برای منطقه انرژی پارس در زمان مدیر عاملی فردی به نام موسی سوری خریداری شد و کلی هم به آن می‌بالیدند که بزرگ‌ترین برج منطقه است و حدود ۲۰۰ نفر در آن مشغول به کار بودند.
این ساختمان نبض ادارات منطقه بود و تمام پرونده‌ها و مدارک و مناقصات و مزایده‌ها در آن نگهداری می‌شد. آنچه در داخل بود کپسول‌های کوچک یا متوسط مهار حریق بود و بارها هم ادعا می‌شد که درست کار می‌کنند. موضوعی که مشکوک است این است که قبل از آتش‌سوزی صدای انفجار شنیده شد. منتهی نقل قولی هم هست که سیم‌های داخلی اتصال کرده بودند که هنوز مشخص نیست و ممکن است صدای انفجار از همان اتصال بوده باشد.
مسئولان باید پاسخ دهند که چرا جنس مصالح ساختمان از مواد پلیمر بوده که در حرارت زیاد به سرعت ذوب می‌شوند و به همین دلیل هم احتما آتش قابل مهار نبود. اگر این اتفاق در پالایشگاه گاز یا پتروشیمی می‌افتاد یک فاجعه به تمام معنا بود.
-گویا قرار بوده دو هلی‌کوپتر اعزام شوند چرا این کار صورت نگرفت؟
-هماهنگی اعزام هلی‌کوپتر وظیفه‌ای است که مدیران ارشد آن را انجام می‌دهند. چند ساعتی که از آتش‌سوزی گذشت مشخص شد که قابل مهار نیست و باید کمک‌رسانی شود. خبر دادند که اعزام دو فروند هلی‌کوپتر هماهنگ شده اما از آنها خبری نشد و بعد که آتش پس از ۸ ساعت مهار شد اعلام کردند هیچ کدام از این دو هلی‌کوپترها اصلاَ به سیستم اطفاء حریق مجهز نبودند! در صورتی که فاصله کیش و خارک از طریق هوایی بیشتر از ۱۵ دقیقه نیست.
-شایعاتی که ساکنان محل و کارکنان نقل می‌کنند را چطور ارزیابی می‌کنید؟
-البته به نظرم کسی آسیبی ندیده چون آتش‌سوزی در ساعات کار نبوده منتهی باید باز صبر کنیم تا عملیات پاک‌سازی تمام شود. اما اینکه آتش‌سوزی عمدی بوده یا خیر باید حتماَ کارشناسان درباره آن نظر بدهند. نکته مبهم صدای انفجار و کندی اعزام نیرو برای مهار آتش بوده که نیاز به تحقیقات ویژه دارد. چیز عجیب و مشکوکی که خودم دیدم این بود که در طول مسیر خودرویی نیز قرار داشت که آتش گرفته بود اما چراغ‌های آن روشن بود و قسمت عقب‌اش می‌سوخت و حدود ۵۰۰ متر با محل اصلی آتش‌سوزی فاصله داشت.
-حالا فکر می‌کنید وضعیت پرسنل و پرونده‌ها چه می‌شود؟
-اصلاَ مشخص نیست. تا ساعت ۱۴ امروز، دوشنبه، هم چیزی ابلاغ نشده. فقط به همه گفتند منطقه را ترک کنید و منتظر دستور باشید.
-آیا امکان این بود که اگر امدادرسانی زودتر انجام می‌شد از دامنه تخریب کم شود؟
-گمان نمی‌کنم، چون بدنه ساختمان مواد پلیمری بود و هر حرارت بیش از حدی آنها را به آتش می‌کشاند و هر قدر هم که سریع عمل می‌کردند باز هم نمی‌توانستد جلوی ذوب شدن ساختمان را بگیرند.
