ف. حقیقتجو – در سخنرانی سیدابراهیم رئیسی به مناسبت ۲۲ بهمن وی با اشاره به «تطهیر پهلوی» و لزوم «تبیین» آن در جامعه، نگرانی مقامات جمهوری اسلامی را از رشد محبوبیت شاهزاده رضا پهلوی نمایان کرد. با توجه به این نگرانی بیدرایتی و ناپختگی نامه سرگشاده جبهه ملی خطاب به رضا پهلوی که در تیرماه امسال منتشر شده* و بسیاری از نامهها و اعلامیههای شبیه آن، هر روز بیشتر عیان میشود.
در این نامه ادعا شده است که رضا پهلوی مانع اتحاد مخالفین جمهوری اسلامی است و به عنوان یکی از راهحلها به او توصیه شده است از سلطنت انصراف دهد. بخش عمده این نامه قلمفرسایی در باره پیشینه سلطنت پهلوی ویادآوری «جنایات» و «خیانتهایی» است که به ادعای این نامهنویسان محمدرضا شاه مرتکب شده است. در اشاره به انقلاب ۵۷ به دلیل اینکه اکثریت قاطع مردم از آن طرفداری میکردند کوچکترین انتقادی به رهبران «جبهه ملی ایران» و ائتلاف فجیع آنان با خمینی ابراز نشده و گناه عواقب ناگوار آن را هم به شاه نسبت میدهند! از سوی دیگر رضا پهلوی و طرفدارانش را از اینکه این انقلاب را «مسئول سیاهروزیها و نابسامانیهای امروز کشور» میدانند به باد انتقاد گرفتهاند.
از آنجا که در این نامه رضا پهلوی چه «بگوید» و چه «بر زبان نیاورد» وارث بالقوه ونماد چنان سلطنت «جنایتکار» و «خائنی» تلقی شده، به این ترتیب معلوم نیست اصلا به چه دلیلی او را طرف صحبت مناسب و مشروعی برای خود انتخاب کردهاند؟! اگر به صرف مخالفتاش با حکومت است، مجاهدین خلق هم به عنوان یک نیروی مخالف باید مخاطب آنها باشند. اگر با گذشته مجاهدین مشکل دارند به طریق اولی با گذشته سلطنت نیز که رضا پهلوی وارث آن است مسئله دارند.
شاید ادعا کنند که سلطنتطلبان پایههای اجتماعی قویتری در ایران دارند و بدون شرکت آنها در یک ائتلاف، سرنگونی رژیم دشوار است. اگر دلیل آنها این است باید از اینکه نماینده سلطنتطلبان فردی دموکرات و معتقد به اصول دموکراسی است استقبال کنند. آنها باید آماده اتحاد با سلطنتطلبان برای گذار از جمهوری اسلامی و ایجاد روند دموکراتیک در ایران، از جمله انتخابات آزاد و تشکیل مجلس موسسان باشند. آنان توضیح نمیدهند خودشان تا کنون چه اقدامات عملی در جهت اتحاد مخالفین رژیم انجام دادهاند و به چه دلیل رضا پهلوی را در این راه مانع عملی برای پیشبرد اقداماتشان یافتهاند!
ضمنا معلوم نیست چرا علاوه بر مشروط کردن وحدت با رضا پهلوی به محکوم کردن سلطنت محمدرضا شاه، از ایشان میخواهند از سلطنت بطور کلی انصراف دهد؟! واقعیت این است که رضا پهلوی بارها تعهد خود را به ایجاد حکومتی دموکراتیک و سکولار ابراز کرده و موضعی انتقادی نسبت به پیشینه سلطنت پهلوی داشته است. برای کسانی که آینده کشور و نجات ایران از فاجعه جمهوری اسلامی مهمتر از تسویهحسابهای تاریخی است این موضعگیری قانع کننده و کافی بوده است و امیدوارند در آینده در محیطی بری از تشنج و حب و بغض داوری منصفانه و دقیقتری از تجربه سلطنت پهلوی انجام گیرد. ولی گویا نویسندگان اعلامیه «جبهه ملی» اصرار دارند که رضا پهلوی آنطور که آنها میخواهند و با لحنی که آنها ترجیح میدهند تجربه سلطنت پهلوی را محکوم کند! وگرنه مینویسند «هرکس به ندای وحدتخواهی شما پاسخ مثبت بدهد و با شما همکاری نماید بطور واضح تاییدکننده نظامی که شما نماد آن هستید شناخته خواهد شد»! تازه به این هم بسنده نمیکنند و به عنوان یک راه حل به او پیشنهاد میکنند سلطنت را واگذار و طرفدار جمهوری بشود! آنان خطاب به شاهزاده رضا پهلوی مینویسند «اگر شما حقیقتا به فکر رهایی ایران از چنگال استبداد و مخمصه کنونی بوده و بطور واقعی به نظام جمهوری و رای مردم و آینده روشن این کشور… اعتقاد دارید سوگند پادشاهی ۴۲ سال قبل را لغو… و جمهوریخواهی خود را به صراحت اعلام نمایید و هواداران خود را در یک جمعیت جمهوریخواه متشکل نمایید»!
آیا واقعا آنان نمیفهمند که محبوبیت و پایههای اجتماعی رضا پهلوی و به اذعان نویسندگان نامه «موقعیت بدون بدیل و کاملا استثنائی» ایشان دقیقا به این دلیل است که طرفداران بیشمارش او را شاهزاده و وارث پادشاهی در ایران میدانند؟ آنان این درایت سیاسی را ندارند که تشخیص دهند انصراف رضا پهلوی از پادشاهی عملا به این منجر خواهد شد که سلطنتطلبان با از دست دادن تنها نماینده خود در نهایت به عنوان نیروی موثری در براندازی جمهوری اسلامی حذف و یا غیرفعال شوند؟ آیا متوجه نیستند که اگر رضا پهلوی در صدد ایجاد تشکل دیگری از جمهوریخواهان باشد نتیجه دیگری جز تشکیل گروهی دیگر در میان دهها تشکل پراکنده جمهوریخواه نخواهد داشت؟ بیشک این همان هدفی است که جمهوری اسلامی تا کنون دنبال کرده است. متاسفانه نویسندگان این نامه سرگشاده متوجه نیستند که با این پیشنهادات خود عملا آب به آسیاب جمهوری اسلامی میریزند. من به عنوان یک طرفدار جمهوری صمیمانه امیدوارم شاهزاده رضا پهلوی تحت تاثیر چنین «توصیه»های نابخردانهای قرار نگیرد.
*کیهان لندن ۵ تیر ۱۴۰۱ برابر با ۲۶ ژوئن ۲۰۲۲
♦← انتشار مطالب دریافتی در «دیدگاه» و «تریبون آزاد» به معنی همکاری با کیهان لندن نیست.