روزنامه «فایننشال تایمز» در گزارشی می‌نویسد ۱۲ سال پیش بطور رسمی یکی از آخرین معاهدات کنترل تسلیحات هسته‌ای میان آمریکا و روسیه پس از جنگ سرد آغاز شد. مکانی که آنها برای این اقدام بسیار نمادین انتخاب کردند کنفرانس امنیتی مونیخ بود.
این انتخاب اتفاقی نبود. کنفرانس امنیتی مونیخ تا آن زمان خود را به عنوان یکی از تأثیرگذارترین نشست‌های بین‌المللی جا انداخته بود. کنفرانسی که حتا دشمنان بطور سنتی آنجا جمع می‌شدند و در مواردی به توافق می‌رسیدند و معامله می‌کردند.
روزنامه فایننشال تایمز که برخی نویسندگان و تحلیلگرانش در گزارش‌های خود مرتبط با ایران و روسیه با عبارات و جمله‌بندی‌های خاص با سیاست‌های تهران و مسکو سابقه همسویی دارند می‌نویسد «برای شرکت‌کنندگان دائمی در این کنفرانس غیبت سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه عجیب خواهد بود و کریستوف هیوسگن رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ توضیحی برای کنار گذاشتن او نداده است.»
در این گزارش آمده مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز دعوت نشدند که این واکنشی به سرکوب وحشیانه اعتراضات در ایران است. ولفگانگ ایشینگر سفیر اسبق آلمان در آمریکا و انگلیس که از سال ۲۰۰۸ ریاست کنفرانس مونیخ را به عهده داشت گفته «تصمیم برای کم کردن لیست مهمانان تصمیم درستی بود.»وی این را هم اضافه می‌کند که «شخصاً فکر می‌کنم حیف است. من همیشه احساس می‌کردم که این کنفرانس بستر مهمی برای گفتگوهای غیررسمی با دشمنان است که در شرایط دیگر سخت است. کشورهایی که تماس رسمی ما با آنها ضعیف بود یا اصلاً وجود نداشت.»
کنفرانس مونیخ در سال ۱۹۶۲ در اوج جنگ سرد توسط ادوارد هاینریش فن کلایست-اشمنتسین افسر سرشناس آلمانی بنیان گذاشته شد و در آغاز فعالیت، «کنفرانس امنیتی بین‌المللی» و نیز «کنگره دفاع‌شناسی» نام داشت. این کنفرانس خیلی زود مورد توجه دولت‌های فراآتلانتیک قرار گرفت تا جایی که سیاستمداران غربی، ژنرال‌ها و رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی گرد هم می‌آمدند تا جبهه‌ای متحد در مبارزه خود با کمونیسم شوروی به نمایش بگذارند.
یکی از مقامات بلندپایه آلمانی می‌گوید: «کنفرانس امنیتی مونیخ برای منعطف‌کردن، قدرت‌سازی و انسجام اتحاد فراآتلانتیک بود نه واقعاً در مورد مسائل بین‌المللی.»
این کنفرانس پس از پایان جنگ سرد، چشم‌انداز خود را بطور وسیع گسترش داد و از دشمنان سابق برای حضور در کنفرانس دعوت کرد و دستور کار جدیدی را اتخاذ کرد که فراتر از مسائل نظامی بود و به موضوعاتی مانند تغییرات آب و هوایی و مهاجرت نیز پرداخت.
با اینهمه اکنون کنفرانس مونیخ به ریشه‌های خود باز می‌گردد. اگرچه رهبران زیادی از آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین در آن حضور خواهند داشت، اما اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان از ایالات متحده و اروپا هستند. برگزارکنندگان افتخار می‌کنند که در کنفرانس امسال بزرگترین هیئت کنگره ایالات متحده به مونیخ می‌آیند.
برخی از این واقعیت که ائتلاف غرب از کنفرانس مونیخ به عنوان فرصتی برای نشان دادن اهداف مشترک به ویژه در مورد اوکراین استفاده خواهد کرد استقبال می‌کنند. رودریش کیزوتر نماینده دموکرات مسیحی و سرهنگ بازنشسته می‌گوید: «کنفرانس مونیخ بیش از پیش به گردهمایی کشورهای همفکر تبدیل می‌شود و این موضوع خوبی است. گاهی اوقات باید برای جنایتکاران جنگی خط و نشان بکشید و به آنها بفهمانید که آنها بخشی از این مجموعه نیستند.»
اما برخی دیگر نگرانند که کنار گذاشتن برخی کشورها در درازمدت، ممکن است باعث از دست رفتن هویت کنفرانس شود. یک دیپلمات ارشد آلمانی می‌گوید: «این کنفرانس نمی‌تواند فقط به یک اتاق پژواک تبدیل شود.» به گفته او خطر این است که می‌تواند به نسخه بایرنی [بایرن ایالتی که شهر مونیخ در آن قرار دارد] نشست هالیفاکس تبدیل شود که سالیانه در کانادا برگزار می‌شود اما تمرکز بیشتری بر غرب دارد.»
فایننشال تایمز در ادامه می‌نویسد «امسال مونیخ زمینه را برای مجموعه‌ی جدیدی از تنش‌ها میان شرق و غرب فراهم می‌کند: بین ایالات متحده و چین.» این نشست پس از آن برگزار می‌شود که هواپیماهای آمریکایی اوایل ماه جاری یک بالن ادعایی جاسوسی چین را در حریم هوایی آمریکای شمالی سرنگون کردند. سازماندهندگان کنفرانس مونیخ امیدوارند مذاکراتی که بین وانگ یی وزیر خارجه چین و همتای آمریکایی وی آنتونی بلینکن در حاشیه کنفرانس برگزار می‌شود بخشی از تنش‌های ناشی از ماجرای بالون‌ها را کاهش دهد.»
فایننشال تایمز ابراز امیدواری کرده با وجود اینکه نمایندگان جمهوری اسلامی و روسیه در کنفرانس حضور ندارند اما در راهروهای هتل مجلل «بایریشر هوف» محل برگزاری این کنفرانس ممکن است فرصت‌هایی برای گفتگو فراهم شود.
ایشینگر می‌گوید: «امتیاز کنفرانس مونیخ این است که شما مجبور نیستید درباره ملاقات در هلسینکی یا آلاسکا مذاکره کنید- اگر هر دو طرف در هتل هستید، فقط به طبقه دوم می‌روید و نیم ساعت دوجانبه صحبت خواهید داشت.»
یکی از نکاتی که در گزارش فایننشال تایمز به آن اشاره نشده اما مرتبط با «ترسیم معادلات جدید در کنفرانس مونیخ» است حضور شاهزاده رضا پهلوی چهره شاخص آزادیخواه و مخالف جمهوری اسلامی و مسیح علینژاد فعال حقوق زنان در این کنفرانس است. این در حالیست که در آگهی کنفرانس امسال از عکسی مربوط به تظاهرات ایرانیان خارج کشور علیه رژیم ایران با پرچم ملی ایران و نشان شیروخورشید و عکس مهسا امینی و شعارهای آزادیخواهی ایرانیان استفاده شده است.
🌀 What's your vision? #MSC2023 pic.twitter.com/s0Mx09Puaa
— Munich Security Conference (@MunSecConf) February 14, 2023
در حاشیه کنفرانس مونیخ جلسات و دیدارهای غیررسمی نیز انجام می‌شود. یک دیپلمات ارشد می‌گوید: «شما در آنجا برخوردهای اتفاقی زیادی دارید. هتل محل برگزاری کنفرانس بزرگ نیست و همه باید در راهروها از کنار هم بگذرند… شما با افرادی برخورد می‌کنید که ممکن است بجز در آن هتل هرگز آنها را ملاقات نکنید.»
برای چندین دهه، شرکت‌کنندگان در کنفرانس مونیخ هر چیزی داشتند بجز همفکری. در سال ۲۰۰۷ ولادیمیر پوتین در سخنرانی خود در کنفرانس مونیخ، نظم جهانی تحت سلطه ایالات متحده پس از جنگ سرد را محکوم کرد که آغاز تنش میان غرب و شرق بود. یک سال بعد روسیه به گرجستان حمله کرد.
در همین کنفرانس بود که محمدجواد ظریف وزیر خارجه رژیم ایران و کریس مورفی سناتور دموکرات آمریکایی در سال ۲۰۲۲ با هم دیدار کردند. مورفی یکی از سناتورهایی است که به شدت از «احیای برجام» حمایت می‌کرد و مخالفت تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی است.
مسئولان کنفرانس مونیخ از شاهزاده رضا پهلوی و مسیح علینژاد برای حضور در این کنفرانس دعوت کرده‌اند که به اعتقاد تحلیلگران پیام مستقیم به رژیم ایران مخابره می‌کند.
