سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران اعلام کرد امسال تعرفه ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره از سوی مشاور یا روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد با افزایش ۳۵ تا ۵۰ درصدی روبرو شده است.
سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تعرفه ۴۵ دقیقه خدمات مشاوره و روانشناسی در سال ۱۴۰۲ را اعلام کرد. بر اساس نموداری که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در کانال تلگرامی خود منتشر کرده، امسال تعرفه ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره از سوی مشاور یا روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد، ۲۳۰ هزار تومان و از سوی مشاور یا روانشناس دارای مدرک دکترا، ۲۷۰ هزار تومان تعیین شده است.
سال گذشته تعرفه ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره از سوی مشاور یا روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد ۱۷۶ هزار تومان و از سوی مشاور یا روانشناس دارای مدرک دکترا ۲۰۷ هزار تومان تعیین شده بود.
افزایش تعرفه خدمان روانشناسی و مشاوره‌ای در حالی صورت می‌گیرد که از سالهای گذشته استفاده از این خدمات به دلیل گسترش فقر و مشکلات معیشتی کاهش پیدا کرده بود. همزمان اما هشدارهای کارشناسان درباره گسترش اختلالات و بیماری‌هایی همچون افسردگی در جامعه، نیاز توجه حکومت به سلامت روان شهروندان را مورد تأکید قرار می‌داد.
مهرداد کاظم‌نژاد معاون فرهنگی دانشجویی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران مهر ۱۴۰۱ اعلام کرده بود که ۵۰ درصد مردم نیاز به مشاوره روانشناختی دارند و ضرورت دارد این خدمات تحت پوشش بیمه قرار بگیرد.
به گفته مهرداد کاظم‌نژاد بروز اختلالات روانی در کشور ۲۳ تا ۳۰ درصد است و ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد بیماری خفیف روانی دارند، با توجه به اینکه هزینه خدمات روانشناختی بالاست و همه به آنها دسترسی ندارند، لازم است این خدمات زیر چتر حمایت بیمه ها قرار بگیرد تا مسیر درمان و ارتقای سلامت روان برای عموم جامعه فراهم شود.
به گفته کارشناسان یکی از مهمترین دلائل تشدید کننده آمار خودکشی در ایران مشکلات اقتصادی و ناتوانی از تأمین نیازهای ضروری و اولیه زندگی است. در این میان شیوع کرونا نیز به افزایش بیماری‌ها و مشکلات روانی منجر شد. بطوری که سازمان نظام روانشناسی ایران شهریور ۱۴۰۰ اعلام کرده بود تحقیقات از پرستاران یک بیمارستان حاکی از این نتایج هولناک بوده که بیش از ۳۸درصد پرستاران «دارای افکار خودکشی بوده» یا «آمادگی برای خودکشی داشتند».
سازمان نظام روانشناسی ایران هشدار داد: بیش از ۳۸ درصد پرستاران آمادگی خودکشی دارند!
در حالی که همواره در بسیاری از جوامع شناخت و قضاوت نادرست درباره افرادی که از خدمات مشاوره و روانشناسی استفاده میکنند به عنوان عامل فرهنگیِ بازدارنده از مراجعه به روانشناسان و مشاوران می‌شود اما در ایران بیشترین علت عدم مراجعه به روانشناس و مشاور مشکلات اقتصادی است.
علیرضا واحدی روانشناس هفته گذشته در اینباره گفته که «هنوز تعرفه جدید برای هزینه خدمات روانشناسی ابلاغ نشده است اما در سال ۱۴۰۱ هزینه خدمات روانشناسی طبق تعرفه سازمان نظام روانشناس و مشاوره کشور به مدت جلسات ۴۵ دقیقه‌ای برای درمانگرهای مدرک کارشناسی ارشد ۱۷۶ هزار تومان و برای مدرک دکترا تخصصی ۲۰۷ هزار تومان است و اگر جلسه بیشتر از ۴۵ دقیقه طول بکشد به نسبت هزینه بیشتر می‌شود اما بعضی همکاران با عرض تاسف مبالغی بسیار فراتر از تعرفه مشخص سازمان دریافت میکنند.»
علیرضا واحدی معتقد است که گره اصلی در تحت پوشش بیمه نبودن خدمات روانشناسی است. او می‌گوید که اگر این اتفاق مهم بیفتد، می‌توان به درمان گسترده‌تری از اقشار جامعه امیدوار بود.
به گفته این روانشناس قشر ضعیف جامعه به درمان دسترسی کاملی ندارند بطوری که در حال حاضر به دلیل نبود پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی، قشر ضعیف جامعه به درمان دسترسی کاملی ندارند و ترجیح می‌دهند هزینه جلسات متعدد را صرف هزینه‌های جاری زندگی کنند و این باعث آسیب‌ها و مشکلات عدیده‌ای در این قشر می‌شود.
او افزوده که شهروندانی که وضعیت مالی متوسطی هم دارند، گاها نمی‌توانند جلسات درمان را به پایان برسانند چون ممکن است یک درمان به صورت طولانی ادامه پیدا کند و بعضی از مراجعین به دلیل سنگین شدن هزینه‌های درمان از جلسات بعد چشم پوشی میکنند.
قابل توجه اینکه در «طرح» و «برنامه» و «مصوبه» که از سوی دولت و مجلس ارائه شده ظاهرا باید امکان دسترسی شهروندان به خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی از سوی دولت فراهم شود اما در عمل چنین امکانی در سطح بسیار محدود و البته ابتدایی فراهم است.
برای نمونه برنامه کشوری پیشگیری از خودکشی، برخی مراکز برای ارائه خدمات رایگان یا ارزان قیمت روانشناسی مشخص شده‌اند که شامل پایگاه‌های سلامت، مراکز بهداشتی درمانی دولتی، اورژانس مراکز بیمارستانی و خطوط تلفنی مشاوره می‌شود اما در مواردی که فرد به خدمات تخصصی‌تری نیاز دارد، ناچار است که به مطب مراجعه کند. از طرفی تعداد این مراکز هم کافی نیست و اطلاع‌رسانی‌ها درباره خدماتی که ارائه می‌دهند هم در حدی نبوده که مردم استقبال کنند.
یکی از عوارض جدی عدم امکان بهره‌مندی شهروندان از خدمات روانشناسی و مشاوره‌ای، افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و همچنین افزایش آمار خودکشی در کشور است.
امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و پژوهشگر «دلائل جامعه‌شناختی خودکشی» درباره دلایل میل افراد به خودکشی گفته که «تحقیقات ما در ۳۳ شهر و استان نشان می‌دهد که عوامل متعددی منجر به خودکشی افراد می‌شود و یکی از مهمترین عوامل در شرایط کنونی آنومیک شدن جامعه است؛ به این معنا که جامعه دچار پریشان فکری شده است.»
به گفته این جامعه‌شناس «عوامل دیگر شامل وضعیت اقتصادی، کاهش همبستگی، طلاق، اعتیاد، روسپی‌گری، کنکور، تهمت‌های ناروا، ازدواج اجباری، رابطه نامشروع و غیره می‌شود. شهرهایی هم که آمار بالاتری از خودکشی دارند، کرمانشاه، ایلام، سنندج و کردستان هستند.»
امان‌الله قرایی‌مقدم افزوده که «خودکشی زمانی افزایش پیدا می‌کند که همبستگی اجتماعی ضعیف شود. هر فردی وابستگی‌هایی دارد و حذف این وابستگی‌ها باعث افزایش تمایل او به خودکشی می‌شود. خودکشی در افراد مجرد بیش از متاهل‌ها است.»
بر اساس آماری که سال گذشته وزارت بهداشت ارائه کرد روزانه ۱۳ نفر در ایران اقدام به خودکشی می‌کردند و از سال ۱۳۹۹ این آمار به ۱۵ نفر در روز افزایش یافته است. آمار جدیدی از روند افزایش خودکشی در سال گذشته منتشر نشده است.
محمد‌علی محمدی، جامعه‌شناس و عضو کرسی یونسکو در سلامت اجتماعی و توسعه درباره این آمار توضیح داده بود که «جوانان قربانیان اصلی خودکشی‌اند و بیشتر خودکشی‌ها بین افراد ۱۵ تا ۳۵ ساله رخ می‌دهد. ایران در میان کشور‌های اسلامی در جایگاه سوم است و در جهان جایگاه پنجاه و هشتم را دارد. ۱۲۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر اقدام به خودکشی میکنند که از این بین ۶ نفر موفق می‌شوند. همچنین ۵۴ درصد خودکشی‌های منجر به مرگ در میان جوانان زیر ۳۰ سال رخ داده است. طبق آمار وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۹، ۱۰۰ هزار نفر در ایران اقدام به خودکشی کردند که این میزان نیز رو به افزایش است.»
بر اساس گزارش مرکز پزشکی قانونی کشور (۱۴۰۱) از سال ۱۳۹۴ الی ۱۴۰۰ نرخ مرگ و میر ناشی از خودکشی در ایران ۵۵ درصد افزایش یافته است.
در چنین شرایطی نه تنها بسیاری از شهروندان امکان پرداخت تعرفه‌های خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی را ندارند که در آنسو، مراکز مشاوره و روانشناسی نیز به دلیل افزایش هزینه‌ها از جمله اجاره‌بها زیر بار فشارهای مالی ناچار به تعطیلی می‌شوند.
آثار گسترده بحران اقتصادی در ایران؛ تعطیلی مراکز روانشناسی به دلیل افزایش اجاره‌بها
محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران امروز چهارشنبه تیر ۱۴۰۱ در نامه‌ای به محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور خواستار اعطای وام کم بهره به مراکز و دفاتر خدمات روانشناسی و مشاوره شد.
محمد حاتمی در این نامه نوشته که «به دلیل شرایط فشار روانی دوران کرونا نرخ اختلالات روانی– اجتماعی اکنون افزایش یافته است و مردم نیازمند خدمات روانشناسی و مشاوره و گفتگو هستند» و افزوده که «۹ هزار دفتر و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره تحت نظر این سازمان فعالیت میکنند و در دوران کرونا خدمات بسیار ارزنده‌ای به مردم داده‌اند.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران اما گفته که «به دلیل افزایش نرخ کرایه دفاتر و مراکز و سایر مخارج بیش از ۳۰ درصد از این دفاتر و مراکز تعطیل شده و این مشکل در حال فزونی است.»
جمهوری اسلامی اما بی‌اعتنا به سلامت روان شهروندان در ایران، خدمات بیمه‌ای برای مراجعان و یا خدمات حمایتی از مراکز روانشانسی و درمانی را در دستور کار قرار نداده اما در مقابل به دنبال اشتغالزایی برای طلبه‌ها و آخوندها در مراکز روانشناسی است!
شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی امرداد سال گذشته به دنبال تصویب طرح عجیب و ضدعلمی بودند که بر اساس آن مجوز «مشاوره روانشناسی با رویکرد دینی و اسلامی» به طلبه‌ها و آخوندهای حوزه‌های علمیه سپرده شود.
در مقدمه این طرح که به امضای ۶۹ نفر از نمایندگان مجلس یازدهم رسیده آمده بود که «با توجه به مرجعیت دینی حوزه‌های علمیه و ضرورت استقلال آن، لازم است صلاحیت اعطای مجوز مشاوره با رویکرد دینی و اسلامی، به صورت مستقل در اختیار مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور قرار گیرد. این مهم با اضافه شدن یک تبصره، ذیل ماده ۱ قانون تشکیل سازمان روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی محقق می‌شود.»
