مهدی صفوی – سفر موفقیت‌آمیز شاهزاده به اسرائیل و استقبال کم‌نظیر مقامات و همچنین ایرانیان مقیم آن کشور پس از تور بزرگ اروپایی ایشان نقطه عطفی در تحقق خواست‌ها و اهداف ملت ایران به شمار می‌رود. این سفر چه به لحاظ تاکتیکی و چه از منظر استراتژیک از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است که در سطور پیش روی سعی خواهم کرد در حد بضاعت و به اختصار به پاره‌ای از موارد مهم آن اشاره‌ای کوتاه داشته باشم.
به باور نگارنده نخستین و درخشان‌ترین دستاورد این سفر همانا توجه به اساسی‌ترین شعار انقلاب ملی ایران (انقلاب مهسا) در چرخش از کژراهه «امت‌مداری» و بازگشت به شاهراه «ملت‌گرایی» است.
دکتر جواد طباطبایی در آخرین سلسله مقالات خود که با عنوان «انقلاب ملی در انقلاب اسلامی» به رشته تحریر درآورد به این خواست مهم نسل انقلابی امروز اشاره داشت. او در بخشی از این مقالات تفصیلی خود به درستی عنوان کرده بود «روند تکاملی ملت شدن یک قوم- یا اقوام- روندی پیچیده و بغرنج است و زمانی که یک قوم بطور تاریخی به ملت تبدیل شد نمی‌توان آن را به گذشته بازگرداند. برعکس امت امری تاریخی نیست. جماعتی می‌تواند در زمانی و در شرایطی خاص، در صورت امت درآید، زمانی بپاید و از این پس نیز مانند دود به هوا رود. بیشتر کشورهایی که در بیرون میدان جاذبه غرب قرار گرفته‌اند به درجات مختلف، هنوز با این بقایای امت و مقولات و مباحث آن درگیر هستند که در برابر تجدد و اندیشه آن عمل می‌کند و تا زمانی که تصفیه حسابی با این مانع‌ها صورت نگرفته باشد راه تحقق مدرنیته هموار نخواهد شد.»
دکتر طباطبایی در این مقاله وقوع انقلاب مشروطه در ایران را در راستای بازیابی «امر ملی» و انقلاب اسلامی را حرکت به سمت «امت‌گرایی» توصیف می‌کند. او کوشش می‌کند مقدمات ابتدایی را به دست دهد که بتوانیم دریابیم چگونه ناگهان در آسمان آبی امت‌مداری جمهوری اسلامی تندرهای انقلاب ملی غریدن آغاز می‌کنند. وی در این زمینه می‌افزاید «انقلاب ملی کنونی همان» امر ملی» تاریخی ایران است که ناگهان از زیر خاکستر انقلاب اسلامی سر بر آورده است.» بی‌گمان دستاویز اصلی رژیم جمهوری اسلامی برای قربانی کردن منافع ملی برای تداوم سیاست امت‌گرایی طی چهل و چهار سال گذشته شعار آزادی قدس و همچنین نابودی کشور اسرائیل بوده است .
در حقیقت می‌توان گفت که شاهزاده با تقبل این سفر گامی بلند در جهت تحقق مهمترین خواست ملت ایران که در بازگشت به ملت‌گرایی و خروج از دایره امت‌گرایی تبلور یافته، برداشته و یکی از سه ستون پایه «پهلویسم» که همانا تاکید بر «ناسیونالیسم» است به درستی به منصه ظهور رسانید.
دومین پیامد برجسته این سفر اما با عنایت ایشان بر تحقق یکی دیگر از خواست‌های انقلاب ملی ایران و همچنین دومین ستون پایه «پهلویسم» یعنی «سکولاریسم» نمود یافت . یقینا یکی از مهمترین پارامترهای «سکولاریسم» بی‌طرفی نخبگان در نظام سیاسی نسبت به باورها و عقاید شهروندان در عرصه اجتماعی است.
شاهزاده رضا پهلوی با حضور در مکان مقدس دین یهود و ادای احترام به سمبل‌های آن و همچنین زیارت قبله‌گاه پیروان آیین بهایی نشان داد که باوری عمیق به سکولاریسم هم نظری و هم عملی دارد . لازم به یادآوری است که ایشان همچنین قصد داشت از بیت‌المقدس (اورشلیم) که قبله‌گاه نخست مسلمانان در آنجا واقع است نیز بازدید به عمل آورد اما به دلیل توصیه‌های امنیتی از سوی میزبان ناچار به لغو آن شد. باز خورد این رویکرد مثبت شاهزاده را می‌توان در حجم بالای پیام‌های مهرآمیز هموطنان مسلمان، یهودی و بهایی از سراسر جهان در شبکه‌های اجتماعی و همچنین در استقبال و پذیرایی گرم ایرانیان مقیم اسرائیل از ایشان به روشنی مشاهده کرد.
سومین دستاورد این سفر اما تاکید بر یکی دیگر از مطالبات مردم در انقلاب ملی ایران و همچنین سومین ستون پایه «پهلویسم» یعنی «مدرنیسم» و «مدرنیته» است. بازدید شاهزاده از تاسیسات تصفیه آب اسرائیل و خواست ایشان مبنی بر همکاری فنی با آن کشور در این زمینه بسیار مهم و حیاتی و همچنین سخنرانی در دانشگاه «حیفا» را می‌توان در مسیر تحقق همین امر جستجو کرد. بی‌گمان ایشان بر این نکته اشراف کامل دارد که در فردای آزادی از اشغال جمهوری اسلامی، بازسازی ایران و حرکت به سمت مدرنیسم بدون همکاری‌های گسترده با قدرت‌های بزرگ امری دست‌نیافتی است.
دیدار شاهزاده با اسحاق هرتزوگ ریس جمهور اسرائیل از حزب چپ و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از حزب راست و سایر مقامات این کشور را می‌توان از همین زاویه مورد تحلیل و بررسی قرار داد. در این میان به باور بسیاری از اندیشمندان علوم سیاسی خصوصا در شاخه نوسازی سیاسی، آوردن «مدرنیسم» (شامل تکنولوژی جدید) به کشورهای در حال توسعه بدون «مدرنیته» (فرهنگ و آداب جدید) امری ناقص و آسیب‌زا است. درواقع می‌توان مدرنیته را فرهنگ مدرنیسم به شمار آورد که رعایت حقوق زن در دنیای جدید بخش جدایی‌ناپذیر از آن است.
یکی از شعارهای محوری که به دفعات در انقلاب ملی ایران شنیده شد همانا «زن، زندگی، آزادی» است که خواست اساسی آن را توجه به حقوق زنان در اجتماع تشکیل می‌دهد. به باور نگارنده، سیمای بانو یاسمین پهلوی همسر شاهزاده رضا پهلوی و همچنین بانو گیلا گاملیل وزیر اطلاعات اسرائیل در این سفر را می‌توان تصویری از آینده زنان در جامعه فردای ایران دانست. تقریبا در تمامی این سفر بانو یاسمین دوشادوش شاهزاده ایشان را در انجام وظایف یاری می‌کردند و بانو گیلا نیز به عنوان بالاترین مقام امنیتی اسرائیل وظایف خویش را در بهترین شکل ممکن به انجام می‌رسانید.
به نظر می‌رسد پس از سفر موفقیت‌آمیز شاهزاده به اسرائیل و واکنش‌های بسیار گسترده و مثبت مردم و همچنین پس‌لرزه‌های آن که موجبات فروپاشی گروه موسوم به «همبستگی» و بی‌اعتباری سیاسی روزافزون سایر افراد حاضر در آن مجموعه را فراهم ساخت از این پس رهبری بلامنازع مبارزات ملت ایران با شاهزاده رضا پهلوی و همچنین همراهی بیش از پیش بانو یاسمین خواهد بود .
*مهدی صفوی روزنامه‌نگار و کنشگر مشروطه‌خواه است.
♦← انتشار مطالب دریافتی در «دیدگاه» و «تریبون آزاد» به معنی همکاری با کیهان لندن نیست.
