روزنامه «هم‌میهن» چاپ تهران در گزارشی از افزایش زندگی خانواده‌ها در ترمینال‌های مسافربری، حیاط بیمارستان‌ها، چادر و پارک‌ها خبر داده است. این خانواده‌ها در پی گرانی اجاره‌بها و به دلیل عدم توانایی پرداخت هزینه‌های نجومی ناچار به خواب و زندگی در اماکن عمومی می‌شوند.
در گزارش میدانی روزنامه «هم‌میهن» به زندگی بخشی از خانوارهایی در اماکن عمومی پرداخته شده که هیچگاه بی‌خانمان نبوده‌اند و حتی این روزها هم شاغل هستند؛ آنها صاحب خانواده هستند و هر روز برای معاش خود تلاش می‌کنند، اما باز هم زور آنها به اجاره‌های سر به فلک کشیده این شهر نمی‌رسد.
«خانم «ف» و دو دختر ۱۳ و ۱۸ ساله‌اش، شب‌ها روی صندلی‌های سالن‌انتظار ترمینال آزادی تهران می‌خوابند، چون خانه ندارند»، «سعید، مادر و سه خواهرش شب‌ها در چادری اطراف یک پارک در تهران می‌خوابند، چون خانه ندارند»، «آقای «م» و همسرش شب‌ها در ماشین می‌خوابند، چون خانه ندارند»، «آقای «ر» و خانواده‌اش شب‌ها در چادری در حیاط یکی از بیمارستان‌های همدان زندگی می‌کنند، چون خانه ندارند». این افراد دارای شغل و تا چندی پیش دارای خانه و کاشانه بوده‌اند.
در این گزارش از خانواده‌ای روایت شده که آنها برای ساخت یک زندگی جدید و درآمد بیشتر به تهران آمده بودند اما تمام تلاش‌های شبانه‌روزی آنها در پایتخت حتی به‌اندازه اجاره یک اتاق ۱۲ متری هم نشده و اکنون به ناچار هر روز، بیشتر کار کردن و خوابیدن در همین ترمینال را پذیرفته‌اند.
خانواده‌های زیادی در ترمینال «آزادی» زندگی می‌کنند؛ مثل سعید که اواخر دو سال پیش، همراه مادر و سه خواهرش به دلیل نبودن امکانات زندگی و بیکاری، از خراسان شمالی به تهران آمد. او همان زمان در یکی از مسافرخانه‌های میدان راه‌آهن مشغول به‌کار شد و مدیر مسافرخانه به ازای دستمزد کار مادر و خواهرها، یک اتاق برای زندگی به آنها داد و برای آوردن هر مسافر، درصدی هم به سعید می‌داد.
سعید می‌گوید بعد از یک سال کار کردن تمام اعضای خانواده، پس‌انداز آنها حالا به ۲۰ میلیون تومان هم نمی‌رسد. اواخر پارسال با تغییر مدیریت مسافرخانه، این خانواده مجبور به تخلیه اتاق شدند ولی با مبلغ اندکی که توانستند پس‌انداز کنند، هیچ خانه‌ای را نتوانستند اجاره کنند.
همین هم شد که سعید، مادر و خواهرش تصمیم گرفتند بار دیگر به شهر خود برگردند تا شاید بتوانند کاری پیدا کنند و خانه‌ای برای خانواده‌شان اجاره کنند، اما باز هم به نتیجه‌ای نرسیدند و در آخر مجبور به چادرزدن در یکی از پارک‌های اطراف تهران شدند.
خانواده سعید تنها خانواده‌ای نیست که در این گزارش حکایت بی‌خانمان شدن آنها روایت شده است. قصه زندگی خانواده آقای «م» هم مشابه است. خانواده‌ای که در جنوب تهران، با بیعانه ۵۰ میلیون تومان، سال‌ها در یک اتاق ۱۲ متری قدیمی مستاجر بودند اما امسال صاحبخانه به دلیل تخریب خانه، حکم تخلیه‌شان را گرفت و چون هیچ پس‌انداز بیشتری برای رهن خانه نداشتند، به ناچار در ماشین زندگی می‌کنند.
این روایت‌ها در حالی مطرح شده که پیشتر نیز گزارش‌هایی از گورخوابی، کانال‌خوابی و اتوبوس خوابی در کنار کارتن‌خوابی منتشر شده بود اما آن افراد بی شغل و درآمد بودند اما موج جدید بی‌خانمان‌ها که در گزارش «هم‌میهن» به آن اشاره شده شامل افرادی دارای شغل است که تا مدتی پیش دارای خانه و سرپناهی اجاره‌ای بودند اما حالا دیگر توان پرداخت اجاره‌های جدید را ندارند.
داده‌های آماری نشان می‌دهد در دو سال نخست دولت سیزدهم تورم اجاره‌بها رکورد شکسته و حتی از سطح تورم عمومی در کشور نیز پیشی گرفته است.
گزارش روزنامه «شرق» از وضعیت تورم بازار مسکن نشان می‌دهد که در پاییز ۱۴۰۰ تورم نقطه‌ای اجاره‌بها به ۵۳/۶ درصد رسیده بود؛ به عبارت بهتر خانوارهای مناطق شهری در این مقطع ۵۳/۶ درصد بیشتر در مقایسه با پاییز ۱۳۹۹ بابت اجاره هزینه کرده بودند. در سال بعد، یعنی پاییز ۱۴۰۱ هم تورم نقطه‌ای اجاره در نقاط شهری برابر با ۴۶ درصد و تورم فصلی معادل با ۱۶/۸ درصد به ثبت رسیده است.
اما جالب‌تر از آن آمارهای مربوط به زمستان ۱۴۰۱ است؛ آمارهای تغییرات اجاره مسکن که از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود، نشان می‌دهد اگرچه در سال ۱۴۰۰ رشد اجارهبهای مسکن بطور میانگین حدود ۴۷ درصد بوده؛ اما بطور خاص در بهمن‌ماه این سال عدد تورم به بیش از ۵۰ درصد هم رسیده و موفق شده رکورد ۳۲ ساله تورم اجاره‌بها در مناطق شهری کشور را بشکند.
موج جدید افزایش اجارهبهای مسکن پس از تعطیلات نوروز و با آغاز فصل جابجایی مستأجران در بازار مسکن ایران ایجاد شده و گزارش‌ها نشان از قیمت‌های نجومی حتی برای اتاق‌ها در خانه‌های مشترک و سوئیت‌ها دارد.
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی میدانی به ارقام اجاره‌بها پس از تعطیلات نوروز پرداخته و نوشته که «۴۰ میلیون تومان ودیعه و سه میلیون تومان اجاره ماهانه مبلغی است که برای یک سوئیت ۱۸ متری با عمر بیشتر از ۳۲ سال در منطقه شمیران نو تعیین شده است.»
بر اساس این گزارش در آگهی این ملک آمده است که واحد مذکور می‌تواند مناسب زوج هم باشد! صاحبخانه نیز این آگهی را تأیید کرده و گفته است: «شما روی ۱۰ متر حساب کن، بقیه فضا سرویس بهداشتی و آشپزخانه است! به این ترتیب هر فرد در نهایت پنج متر فضا برای زندگی خواهد داشت؛ فضایی با طول و عرض دو نیم متر!»
در حال حاضر برای اجاره واحدی کوچک در مناطق جنوبی تهران مثل منیریه، سنگلج و خزانه باید در کمترین حالت، ودیعه ۸۰ میلیون تا صد میلیون تومانی و اجاره ماهانه چهار تا پنج میلیون تومانی پرداخت کرد.
موج افزایش اجاره‌بها پس از نوروز؛ قیمتها در محله‌های حاشیه‌ای هم نجومی شد
گزارش دیگری از سوی «تجارت نیوز» که امروز دوشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۲ منتشر شده نیز نشان می‌دهد که یک واحد ۸۵ متری در مهرشهر کرج با ودیعه ۲۵۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۵ میلیون تومان اعلام شده یا واحد ۷۰ متری دیگری در ورامین با ودیعه ۲۰۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۶ میلیون تومان اعلام شده است یا ودیعه واحد ۸۰ متری دیگری در اندیشه ۱۰۰ میلیون تومان با اجاره ماهانه ۸ میلیون تومان عنوان شده و در سایر شهرهای اطراف تهران از پاکدشت و پرند و اسلامشهر در جنوب تهران تا پردیس و رودهن و دماوند در شمال شرقی تهران هم بهای اجاره مسکن روندی صعودی را نشان می‌دهند.
نکته قابل توجه نجومی شدن ارقام اجاره‌بها در مناطق حاشیه شهرها است. در حاشیه پایتخت در محله خاک سفید که یکی از محلات بافت فرسوده و ناکارآمد تهران است، اجاره یک واحد ۴۵ متری ۲۲ سال ساخت صد میلیون تومان ودیعه و ماهی چهار میلیون تومان اجاره لازم دارد و یک سوئیت ۳۰ متری در این منطقه نیز با ۶۰ میلیون تومان ودیعه و چهار میلیون تومان اجاره ماهانه معامله می‌شود.
بر اساس گزارش «فرارو» سوئیت ۴۰ متری در محدوده یافت‌آباد تهران در ازای ۵۰ میلیون پول پیش و ماهی چهار میلیون، اجاره داده می‌شود. واحد طبقه همکف قرار دارد و می‌توانیم نداشتن آسانسور را نادیده بگیریم، اما نداشتن پارکینگ و انباری جزو ایراد‌های آن به‌حساب می‌آید. عمر بنای واحد به سال ۸۳ برمی‌گردد و مالک، واحد را هم به مجرد و هم متاهل‌ها اجاره می‌دهد. در محدوده شاد‌آباد واقع در منطقه ۱۸ تهران که براساس آمارهای رسمی ارزان‌ترین نقطه بازار مسکن تهران است، رقم ودیعه سوئیت ۴۵ متری را ۵۰ میلیون تومان اعلام کردند و مستاجر باید هر ماه سه میلیون تومان هم به حساب صاحبخانه واریز کند.
وبسایت «اقتصاد۲۴» نیز در گزارشی از اجاره‌های میلیونی برای اتاق‌های شش متری در تهران خبر داده و نوشته که اتاق ۶ متری در محله گرگان تهران ۷۰ میلیون رهن و ماهی ۲ میلیون تومان اجاره؛ اتاق ۱۰ متری در محله پامنار تهران ۳۰ میلیون ودیعه و ۳ میلیون تومان اجاره؛ اتاق ۱۰ متری در خیابان انقلاب تهران ماهانه ۴ میلیون تومان اجاره؛ اتاق ۱۰ متری محله امامزاده حسن ۲۰ میلیون تومان ودیعه و ۲ میلیون تومان اجاره ماهانه؛ و اتاق ۱۰ متری در خیابان پیروزی تهران ۱۰ میلیون تومان ودیعه و یک میلیون تومان اجاره قیمت دارد.
تکاندهنده؛ اجاره‌های چند میلیون تومانی برای اتاق و سوئیت‌‌های کوچک در تهران
اجاره‌های نجومی در حالیست که رقم حداقل دستمزد که مبنای حقوق کارگران، بازنشستگان، مستمری‌بگیران و بخشی از کارکنان بخش خصوصی است در صورتیکه فرد شاغل همه مزایای شغلی را دریافت کند حتی به ۹ میلیون تومان در ماه هم نخواهد رسید.
اینهمه نشان می‌دهد مستأجرانی که در سالهای گذشته در پی افزایش اجارهبهای مسکن ناچار به مهاجرت از درون شهرها به مناطق حاشیه‌ای می‌شدند حالا دیگر برای پرداخت اجاره اتاق و سوئیت در مناطق حاشیه‌ای هم با مشکلاتی جدی روبرو هستند؛ یکی از عوارض این مشکلات پدیده زندگی در ترمینال‌ها و پارک‌ها است.
عطاءالله آیت‌اللهی کارشناس بازار مسکن و عضو جامعه مهندسان مشاور ایران، بر این باور است که دیگر گرانی منزل مختص پایتخت نیست و با سیاست‌های غلط اقتصادی، تمام کشور را فرا گرفته است: «حتی فکر کردن به خانواده‌هایی که اینچنین از گرانی مسکن آسیب دیده‌اند، خاطر انسان را مکدر می‌کند. این مسئله هم بعد اقتصادی، هم بعد جامعه‌شناسی دارد. بعد اقتصادی آن متاثر از تحولات اقتصادی، تغییرهای شاخص اقتصادی و نرخ تورم است. بازار مسکن یکی از آن بخش‌های جذابی است که هم به‌موقع جذب سرمایه می‌کند، هم به‌موقع سرمایه‌گذار با رصد شرایط اقتصادی راجع به روند تند یا کند کار خود تصمیم می‌گیرد. بنابراین این مسئله مربوط به اقتصاد کل می‌شود و نیاز به یک چاره علمی و تخصصی دارد. نباید اظهار نظرهای احساسی و غیرکارشناسی در این مهم داشته باشیم.»
مقامات دولتی اما تحلیل اقتصاددانان را قبول ندارند و می‌گویند که دلالان و سوداگران سبب افزایش قیمتها در بازار شده و با اقدامات «نظارتی» به دنبال مهار قیمتها در بازارهای مختلف از جمله بازار مسکن هستند. در عطاءالله آیت‌الهی در این رابطه می‌گوید: «به نظر من نظارت بر قیمت در بازار مسکن، غیرممکن است. قیمت مسکن تابع قیمت بازار است، تابع تورم در جامعه است، تابع قیمت تمام‌شده است و مجموع عوامل دیگر.»
این کارشناس بازار مسکن به «هم‌میهن» گفته که «من هیچ‌وقت بر تولید مسکن دولت، حساب نمی‌کنم و فکر می‌کنم دستاورد مثبتی در این بخش نداشته است و هنوز هم ندارد. بخش خصوصی، خود باید سرمایه‌گذاری و تولید کند و متناسب با نیاز مردم و جامعه آن را عرضه کند. مطمئن باشید اگر اوضاع همینطور پیش برود، بازار مسکن خیلی بدتر از آنچه امروز هست، خواهد شد. بخش‌هایی از جامعه دیگر از داشتن مسکن مایوس شده‌اند و دیگر به آن فکر نمی‌کنند. اگر گاهی اجاره‌نشینی و مهاجرت به اطراف شهرهای بزرگ را انتخاب می‌کردند، دیگر آن گزینه را هم از دست داده‌اند و معلوم نیست بعد از این، چه باید بکنند. من پیش‌بینی می‌کنم با این وضعیت اقتصاد ناکارآمد، همچنان ما بحث افزایش قیمت مسکن و اجاره آن را خواهیم داشت.»
