صدور بیانیه مشترک کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و روسیه درباره جزایر سه‌گانه ایرانی با اعتراض مقامات جمهوری اسلامی روبرو شده است.
در شرایطی که جمهوری اسلامی ادعا می‌کند روابط خود با کشورهای منطقه را بهبود بخشیده و روسیه را «شریک راهبردی» خود می‌داند همصدایی مسکو با دولت‌های عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس در مورد مالکیت جزایر سه‌گانه حتماً برای علی خامنه‌ای که دائم بر ضرورت «نگاه به شرق» تأکید می‌کند لطمه حیثیتی خواهد بود.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی سه‌شنبه ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیرماه) با مردود خواندن بیانیه صادره از سوی شش کشور حاشیه خلیج فارس و روسیه گفت: «این جزایر تعلق ابدی به ایران داشته و صدور اینگونه بیانیه‌ها با روابط دوستانه ایران و همسایگان مغایرت دارد.»
روسیه و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در پایان نشست خود در مسکو در بیانیه‌ای مشترک خواهان «ارجاع پرونده جزایر سه‌گانه به دیوان بین‌المللی دادگستری به منظور حل و فصل این مسئله مطابق با مشروعیت بین‌المللی» شده بودند.
امارات ادعا می‌کند که سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در خلیج فارس متعلق به این کشور است.
جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی آنقدر دچار ضعف است که سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و جمهوری خلق چین در بیانیه اجلاس پایانی مشترک خود خواستار حل مسالمت‌آمیز موضوع جزایر سه‌گانه (تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی) بین ایران و امارات شدند!https://t.co/6fVo6NFzUu pic.twitter.com/bVZSw7zB3f
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) December 10, 2022
حمایت قدرت‌های شرقی از مواضع دولت‌های عربی در مورد جزایر سه‌گانه ایرانی سابقه‌دار است. اواسط آذرماه ۱۴۰۱ رئیس جمهوری چین کمونیست نیز در بیانیه مشترک با سران شورای همکاری خلیج فارس حق حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه را نادیده گرفت.
به دنبال انتشار این بیانیه وزارت خارجه جمهوری اسلامی سفیر روسیه در تهران را احضار کرد.
خبرگزاری «ایرنا» روز چهارشنبه ۲۱ تیرماه گزارش داد که در جریان احضار سفیر روسیه در تهران، «مراتب اعتراض» ایران به این بیانیه ابلاغ شد و علیرضا عنایتی دستیار وزیر و مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه «خواستار تصحیح موضع فدراسیون روسیه نسبت به» موضوع جزایر سه‌گانه شد.
با اینهمه حتا برخی تحلیلگران حکومتی واکنش‌های جمهوری اسلامی نسبت به مواضع روسیه و چین علیه منافع ملّی ایران را بی‌تأثیر می‌دانند.
قاسم محبعلی مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت خارجه جمهوری اسلامی در اینباره به وبسایت «انتخاب» گفته «ظاهراً دوستان ایران خیلی توجهی به خواسته‌های ایران نشان نمی‌دهند و بیشتر به خواسته‌های رقیب توجه دارند.»
وی علت نزدیکی چین و روسیه به اعراب و اتخاذ مواضع به نفع آنها را ناشی از «توانایی‌ها طرفین و بده بستان‌های مختلف» دانسته و می‌گوید: «آنها می‌بینند که سیاست‌های ایران سود و قدرتی ندارد، طرف مقابل نیز خیالش راحت است که هر موضعی بگیرند ایران از سر ناچاری چیزی نمی‌گوید. آنها خیالشان راحت است که موضع ایران در مورد تبت و تایوان جابجا نمی‌شود، اما در مورد اعراب نگرانند.»
محبعلی می‌افزاید: «حجم تبادلات تجاری اعراب با چین و روسیه نیز خیلی بیشتر از ایران است. این مسئله ناشی از سیاست خارجی نامتوازن ما در مقابل غرب است. مسلما چینی‌ها می‌بینند که از این فرصت می‌توانند بهترین استفاده را بکنند.»
مهرداد خوانساری عضو مرکز مطالعات ایران و عرب در لندن به «ایندیپندنت فارسی» گفته این عمل به معنای چرخش روسیه نیست و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد.
حجت کلاشی فعال سیاسی به شبکه «منوتو» می‌گوید در مورد ادعاهای واهی که امارات درباره جزایر ایرانی مطرح می‌کند علاوه بر روسیه، کشور عمان نیز که روابط تنگاتنگی با جمهوری اسلامی دارد سعی می‌کند این نوع بیانیه‌ها را تقویت کند.
وی معتقد است روس‌ها ایران را شریک استراتژیک خود نمی‌دانند و وضعیت ایران را فرصتی می‌بینند و هرجا هم فرصت دیگری برای خود پیدا کنند آن را هم از دست نمی‌دهند.
بجز سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی هیچکدام از مقامات حکومت واکنشی نسبت به همصدایی روسیه با دولت‌های عربی در مورد جزایر سه‌گانه نشان نداده‌اند. همه اینها در شرایطی است که جمهوری اسلامی در حمایت از روسیه در جنگ علیه اوکراین سنگ‌تمام گذاشته و با ارسال پهپادهای انتحاری و سایر تسلیحات شریک ولادیمیر پوتین در آتش‌افروزی شده است.
جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی که از دیرباز در مالکیت ایران قرار داشتند، پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۸ به بهانه قیمومیت رسمی محدوده‌ی سرزمینی مناطقی که بعدا «امارات متحده عربی» نام گرفت، به اشغال انگلیس درآمد بدون آنکه حکومت ایران این اشغال را به رسمیت بشناسد و این سه جزیره را از تقسیمات کشوری خود حذف کرده باشد.
بعدها در سال ۱۹۷۱ کمی پیش از خروج نیروهای نظامی انگلیس از این منطقه و استقلال و تأسیس امارات متحده عربی، ایران و انگلیس به توافق رسیده و پس از چندین دهه طرح شکایت از سوی ایران علیه اشغال و ادعای بریتانیا بر این سه جزیره، هر سه دوباره تحت مالکیت ایران قرار گرفتند.
ناکارآمدی و ضعف زمامداران جمهوری اسلامی از یکسو بلافاصله پس از تأسیس این رژیم، حکومت صدام حسین را ترغیب به حمله به ایران کرد تا جنگی هشت ساله بر کشور تحمیل شود و از سوی دیگر سبب ادعای دیگر کشورها بر منابع و مناطق مختلف ایران شده است: از سهم ایران در محدوده و منابع دریای کاسپین (مازندران/ خزر) که توسط روسیه و اقمار فدراسیونی‌اش مورد تاراج قرار گرفته تا جزایر خلیج فارس که شیخ‌نشین‌ها مدعی آنها شده‌اند و همچنین سواحل و آب‌های دریای عمان که جمهوری خلق چین در آنجا به غارت مشغول است.
