از سال‌‌ها پیش در لندن چندین «مدرسه فارسی» برای تدریس این زبان و همچنین آشنایی نسل‌هایی جدید مهاجر با تاریخ و فرهنگ ایران فعالیت می‌کنند. مدرسه «هدف» یکی از آنهاست که کیهان لندن در گفتگو با خانم مهناز فتاحی یکی از مدیران این مدرسه به مرور فعالیت‌های آن پرداخته است.
-خانم فتاحی، لطفاً برای خوانندگان ما درباره شروع کار مدرسه هدف توضیحاتی بدهید.
-مدرسه هدف در سال ۲۰۰۸ توسط خانم مریم امامی تاسیس شد و فعالیت خود را با همکاری نزدیک بین من و خانم‌ها فرح زمردیان و امامی شروع کرد؛ یعنی حدود پانزده سال است که فعالیت داریم. ما سه معلم بودیم که برای سال‌های طولانی تجربه و سابقه تدریس داشتیم. مدیریت مدرسه شیوه‌ی خاص خودش را دارد و ما ترجیح دادیم که از سال ۲۰۱۰ به صورت «شراکت» و به عنوان یک مؤسسه آموزشی مستقل و غیرانتفاعی فعالیت داشته باشیم که از آن زمان این همکاری بطور صمیمانه ادامه دارد. مدرسه از طریق یک هیئت مدیره و با تقسیم کار اداره می‌شود. شعبه اصلی ما در کالج «وودهاوس» در منطقه «نورث فینچلی» واقع در شهرداری «بارنت» است و شعبه دوم مدرسه را در سال ۲۰۱۸ در منطقه «سن جانز وود» افتتاح کردیم. با شروع پاندمی کرونا هم فعالیت را به صورت مجازی ادامه دادیم و پس از آن در سال ۲۰۲۱ یعنی حدود دو سال پیش کلاس‌های حضوری را از سر گرفتیم. در حال حاضر در مجموع در دو شعبه از ۲۲۰ الی ۲۳۰ دانش‌آموز داریم. کلاس‌های ما در هر دو شعبه روزهای شنبه صبح از ساعت ۹:۳۰ الی ۱۱:۳۰ و بعد از ظهر از ساعت ۱:۳۰ تا ۴:۳۰ برگزار می‌شود.
به این دلیل شعبه دوم مدرسه هدف را دایر کردیم که برای بسیاری که خواهان فرستادن بچه‌های خود به مدرسه بودند، شعبه «بارنت» دور بود و آنها مشکل رفت و آمد داشتند. بیشتر با تشویق همین خانواده‌ها شعبه دوم مدرسه هدف را نزدیک به مرکز شهر افتتاح کردیم.
درضمن ما برای کمک به دانش‌آموزانی که به تازگی به انگلستان مهاجرت کرده‌اند، کلاس‌های ریاضیات با شهریه بسیار پایین گذاشته‌ایم که یک ساعت قبل از کلاس‌های فارسی برگزار می‌شود. البته ما بطور خاص اینگونه خانواده‌ها را جذب نمی‌کنیم بلکه اطلاع‌رسانی شفاهی آنان را به طرف مدرسه هدف می‌کشاند. ضمن اینکه هیچوقت بودجه زیادی برای تبلیغات نداشتیم و بیشتر تبلیغ ما به وسیله معرفی و توصیه خانواده‌ها بوده است.
این را هم تأکید کنم که «هدف» یک مدرسه مستقل و یک مرکز آموزشی ارائه دهنده خدمات به جامعه ایرانی و فارسی‌زبان است.
-تعداد دانش‌آموزان «هدف» در امتحانات GCSE وA Level چقدر بود؟
-امسال ما ۲۶ متقاصی امتحان GCSE و ۸ متقاضی امتحان A Level داشتیم.
-آیا در سال‌های اخیر مدرسه با مشکلاتی هم روبرو بوده؟
-خودتان می‌دانید که از سال ۲۰۱۹ پاندمی کووید۱۹ شروع شد. مدرسه بسیار خوب پا گرفته بود که قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی این روند را مختل کرد و مجبور شدیم مدرسه را ببندیم و کاملاً بر کلاس‌های مجازی از طریق زوم و واتس‌آپ متکی شویم تا بتوانیم آموزش و کلاسها را ادامه بدهیم. این مشکل بود زیرا بچه‌هایی که تمام هفته را در برابر کامپیوتر بودند آخر هفته هم باید در برابر کامپیوتر می‌نشستند! به این دلیل ریزش زیادی داشتیم.
ولی از سال ۲۰۲۱ که دوباره کلاس‌های حضوری را از سر گرفتیم، با ۷۰ نفر تنها در کلاس اول روبرو شدیم. این نشان می‌داد که خانواده‌ها هشیار هستند و می‌دانند یاد گرفتن زبان فارسی توسط فرزندان آنها مهم است. کلاس‌های مجازی درواقع برای ما مشکلاتی به وجود آورد که به هر حال گذشت. ولی همین تجربه باعث شد که ما اکنون کلاس‌های مجازی هم در کنار کلاس‌های حضوری داریم و از گوشه و کنار بریتانیا شاگردانی داریم که نمی‌توانند در مدرسه حضور داشته باشند اما از طریق اینترنت اقدام به یاد گرفتن زبان فارسی می‌کنند از جمله به این دلیل که چنین مدارسی در همه شهرهای بریتانیا وجود ندارد. این کلاس‌های مجازی برای GCSE و A Level هم روزهای شنبه بیشتر به صورت انفرادی و یا با تعداد کمی از دانش‌آموزان برگزار می‌شود. معلمان ما از خانه این کلاسها را برگزار می‌کنند. نوع خدمات مدرسه هدف اما ترکیبی از کلاس‌های حضوری و مجازی نیست.
یکی از مشکلات بزرگ ما اجاره‌بهای بالای مدرسه است. ما کلاس‌های استاندارد با امکانات زیاد اجاره کرده‌ایم. در کلاس‌های ما یک کمک معلم همیشه حاضر است. معلمان «هدف» رشته تبیت معلم را گذرانده‌اند و در اینجا هم دوره‌های کوتاه آموزگاری دیده‌اند. یعنی افراد متخصص و با تجربه در مدرسه «هدف» به آموزش دانش‌آموزان می‌پردازند. با وجود این سعی می‌کنیم که شهریه را بالا نبریم زیرا ما یک سازمان غیرانتفاعی فرهنگی و آموزشی هستیم. ضمن اینکه برای خانواده‌هایی که فرزند دوم و سوم خود را به مدرسه ما می‌فرستند تخفیف‌های ویژه در نظر گرفته‌ایم. ما همیشه آماده کمک هستیم چون نمی‌خواهیم که بچه‌ها زبان مادری یا پدری خود را فراموش کنند.
-با توجه به تجربه کلاس‌های مجازی، ترجیح و علاقه‌ی والدین و دانش‌آموزان کلاس‌های حضوری است یا مجازی؟
-چون برای خیلی از خانواده‌ها دوست‌یابی بچه‌ها مهم است در مدرسه حضوری بین بچه‌ها و خانواده‌های آنها تماس برقرار می‌شود و به همین دلیل آن را ترجیح می‌دهند. همچنین با حضور در مدرسه است که بچه‌ها می‌توانند در زنگ تفریح بازی‌های جمعی مانند فوتبال بکنند و بسیار هم لذت می‌برند. خیلی از بچه‌ها دوست دارند برای همین بازی‌ها زودتر از شروع کلاسها به به مدرسه بیایند و بعد از پایان کلاس هم دیرتر از مدرسه خارج شوند تا با بچه‌های دیگر بازی کنند و وقت بیشتری با هم بگذرانند.
مواردی هم هست که در خانواده‌ها، یکی از والدین ایرانی نیست. در مدت برگزاری کلاسها این نوع خانواده‌ها با دیگر خانواده‌های ایرانی آشنا می‌شوند و به مراوده می‌پردازند.
-آیا شما از این نظر که خانواده‌هایی به زبان فارسی مسلط هستند و برخی مسلط نیستند، در کلاسها تفکیک قائل می‌شوید؟
-خیلی سؤال خوبی است. ببینید، ما یک کلاس آمادگی فارسی‌آموزی داریم. بچه‌های خانواده‌های مختلط را نمی‌توانیم بنشانیم کلاس اول فارسی و خواندن و نوشتن یادشان بدهیم چون متوجه نمی‌شوند. ما یک الی دو سال کلاس‌های آمادگی برای این بچه‌ها داریم. اگر سن آنها پایین هفت سال باشد آنها را در کلاس‌های آمادگی می‌گذاریم که شامل فارسی‌آموزی، کارهای دستی و هنر است و بیشتر با بازی و تفریح و نمایش فیلم و ابتکارهای مشابه همراه است تا بچه‌ها با سرگرمی فارسی یاد بگیرند. باید بگویم که ۶۰ الی ۷۰ درصد بچه‌های کلاس آمادگی ما دوزبانه هستند. این یک الی دو سال بستگی به پیشرفت بچه‌ها و کمک خانواده‌ها دارد و اینکه چقدر بچه‌ها در محیط فارسی وقت می‌گذرانند. بعد از این دوره، به کلاس اول منتقل می‌شوند.
برای ۷ سال به بالا ما از راه‌های دیگر آنها را به سطح کلاس‌های موجود می‌رسانیم.
-آیا کم شدن تعداد دانش‌آموزان در مقطع GCSE و A Level برای مدرسه شما مشکل به وجود آورده؟
-این مشکل همه مدارس فارسی در اینجاست زیرا در حال حاضر با وجود اینکه فارسی به عنوان یکی از زبان‌های خارجی دانش‌آموزان رسمیت دارد، اما اگر شمار متقاضیان کم بشود، زبان فارسی دیگر به عنوان زبان خارجی مدارس به رسمیت شناخته نخواهد شد. همین مشکل را ما در سال ۲۰۱۶ داشتیم که مرکز امتحان گیری OCR با توجه به کاهش متقاضان امتحانات رسمی فارسی تصمیم به قطع برگزاری آن گرفت. ما مدارس هم کارزاری راه انداختیم و با یکدیگر همکاری کردیم که همین همکاری پایه‌های «انجمن مدارس فارسی لندن» را بنا گذاشت. طومار نوشتیم و برای نخست وزیر بردیم و خود جامعه ایرانی هم خیلی روی این موضوع حساس بود و از ما حمایت کرد تا اینکه موسسه «پیرسن» مسئولیت برگزاری امتحانات رسمی فارسی را به عهده گرفت. حالا هم تمام سعی ما آنست که تعداد شرکت کنندگان در امتحانات رسمی به تعدادی برسد که قابل توجه باشد و ما قادر باشیم ک زبان فارسی را به عنوان زبان خارجی رسمی در این کشور نگه داریم.
-آیا فکر می‌کنید در حال حاضر با توجه به وضعیت موجود باید کارزاری مشابه راه‌انداخت یا اینکه مشکل هنوز بحرانی نشده؟
-خیر، من فکر می‌کنم که هنوز به مرحله‌ی بحرانی نرسیده‌ایم. ممکن است که تعداد ۸ شرکت کننده از طرف ما کم به نظر برسد ولی وقتی کل مدارس فارسی در سراسر بریتانیا و شرکت کنندگان آنها را در امتحانات رسمی در نظر بگیریم هنوز تعداد قابل قبولی است. ولی در مورد GCSE فکر می‌کنم که باید والدین و بچه‌ها را متوجه فواید فراگیری زبان فارسی کرد. در همین رابطه ما امسال یک روز بازدید آزاد از مدرسه‌ها را در ۱۷ ژوئن برگزار کردیم و با کلی اطلاعات در مورد فواید فراگیری زبان فارسی به استقبال والدین رفتیم و توضیح دادیم چطور مدرک A Level برای ورود به دانشگاه به آنها کمک می‌کند. یا اینکه بچه‌هایی که در زبان خارجی فعال نیستند GCSE به آنها کمک می‌کند که یک نمره عالی بگیرند و امکان کاریابی خودشان را افزایش دهند. ما در روز بازدید روی این مسائل بیشتر متمرکز شدیم و درباره این امکانات توضیح دادیم.
ما دانش‌آموزان بسیار موفقی داریم که وارد آکسفورد، کمبریج و یو سی ال شده‌اند. می‌خواهیم سال آینده از اینها دعوت کنیم که بیایند و به والدین و بچه‌ها از زبان خودشان توضیح دهند که فراگیری زبان فارسی چه فوایدی داشته و چه کمکی به آنها کرده است تا دانش‌آموزان جدید تشویق شوند که ادامه بدهند. گذشته از این، دانستن زبان‌های مختلف اعتماد به نفس آنها را بالا می‌برد و می‌توانند در کارهای فرهنگی مانند اجرای برنامه و بازی در تئاتر فعال شوند و یا آواز بخوانند. کسب تمام این قابلیت‌ها کمک می‌کند که آنها در مدارس انگلیسی خودشان هم مورد توجه قرار گیرند.
استقبال از روز بازدید آزاد ازمدارس فارسی بد نبود ولی باید بیشتر می‌بود. والدینی آمدند و فرُم هم پر کردند ولی ما بیشترین انتظار را از رسانه‌های فارسی و انگلیسی داریم که مدارس مکمل یا محل تدریس زبان‌های اجدادی را بیشتر به عموم معرفی کنند. حتی برخی از دانش‌آموزانی که خانواده‌های آنان اخیراً مهاجرت کرده‌اند در اول راه ممکن است در مواردی برخی دروس را بهتر با زبان مادری بفهمند تا در مدارس خودشان به زبان انگلیسی.
–آیا در مدرسه «هدف» از شیوه‌های نوین و ابتکاری تدریس نیز استفاده می‌شود؟
-در یکسری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی که برای تدریس زبان اجدادی برگزار می‌شوند، مدرسه «هدف» همیشه شرکت فعال دارد و معلمان خودش را به این کارگاه‌ها می‌فرستد. ما خودمان به عنوان مدیران مدرسه در آنها شرکت می‌کنیم تا در جریان قرار بگیریم. همه اینها را در جلساتی با معلمان مدرسه هماهنگ می‌کنیم. یکی از برنامه‌های اخیر برنامه آرتیز Artis بود که استفاده از هنر و تئاتر در آموزش را تشویق می‌کرد و از طریق NRCSC برگزار شد و سه نفر از معلمان ما در آن شرکت کردند. ما کارهای مشابهی در کلاس‌های خودمان از طریق بازی‌های آموزشی، پانتومیم و کارهای دستی و نمایش فیلم در قسمت فارسی‌آموزی و آمادگی انجام می‌دهیم. امسال تجربه‌ای از دانش‌آموزان کلاس‌های بالاتر- در حدود ۱۰ الی ۱۲ سال- داشتیم. تجربه‌ی خوبی بود و نتایجی مثبت داشت. ولی از آنجا که کمبود وقت داریم، یعنی فقط سه ساعت در هفته برای تدریس، دیگر برای اینگونه فعالیت‌های جانبی وقتی نمی‌ماند. ما می‌توانیم هر بار تنها ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به اینگونه فعالیت‌ها اختصاص بدهیم.
