نازنین نوری (کیهان لایف) – لیلی افشار، نوازنده سرشناس گیتار کلاسیک، در سن ۶٣ سالگی در ٢۴ اکتبر ۲۰۲۳ (۲ آبان ۱۴۰۲) در پی یک مبارزه طولانی با بیماری چشم از جهان فرو بست.
لی‌لى نوازنده اى بسیار پرشور، با استعداد و پر احساس بود و نخستین بانویى در تاریخ است که مدرک دکترای گیتار کلاسیک را دریافت کرد.
مراسم تشییع و خاکسپاری پیکر وی در شهر شهسوار (تنکابن) زادگاه وی در استان مازندران برگزار شد.
لی‌لى افشار برای بیش از دو دهه رشته گیتار را در دانشکده موسیقی Scheidt Rudi E دانشگاه ممفیس و همزمان با برگزاری کلاس‌های نوازندگان استادان برجسته در سراسر جهان مدیریت کرد. او پس از ٢٠ سال غیبت به ایران بازگشت و ١۴ تابستان متوالی برای اجرای کنسرت و تدریس در کلاس‌های استادان در ایران بسر برد. او همچنین دو بار برای اجراى کنسرت در بخش بین‌المللى جشنواره موسیقی «فجر»، یک بار به تهران و بار دوم به بندر بوشهر در جنوب ایران دعوت شد.
لیلی افشار نوازنده سرشناس گیتار درگذشت
لیلی افشار نوازنده گیتار و نخستین زن دنیا که در رشته نوازندگی گیتار مدرک دکترا گرفت، چشم از جهان فرو بست.
وی در سن ۶۳ سالگی و پس از یک دوره بیماری درگذشت و پیکرش در شهر زادگاه‌اش شهسوار (تنکابن) به خاک سپرده شد. pic.twitter.com/UE9OLaTlaz
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) October 25, 2023
وی در یک مصاحبه با پادکست «اکوستیک گیتار» در فوریه گذشته گفت: «دوست دارم وقتى به نواى ساز دیگران گوش مى‌دهم، طوری باشد که تحت تأثیر قرار بگیرم.» او احساس خود رادر مورد نواختن خودش چنین بیان کرد: «وقتی مى‌نوازم، می‌خواهم قلب مردم را لمس کنم وگرنه موسیقى معنایى نخواهد داشت و فقط یکسری نُت است.»
لیلی افشار در طول زندگی حرفه‌ای خود به دلیل مهارت فوق‌العاده‌اش در نواختن گیتار، بارها مورد تحسین و تمجید قرار گرفت.
نشریه «واشنگتن پست» در بررسى یکى از اجراهاى او در ژانویه ١٩٩٧ نوشت: «افشار دارای احساس ظریف و تمرکز شدیدی است که ویژگی بهترین گیتاریست‌هاست. وی همچنین از حس موسیقایی و خویشتنداری برخوردار است که تنها معدودی از نوازندگان را به یاد مى‌آورد.»
پیشتر «واشنگتن پست» در مورد کنسرتی در مجموعه فیلیپس در سپتامبر ١٩٨٩ (که اولین حضور افشار در واشنگتن بود) نوشت: «لیلی افشار گیتارنواز داراى مجموعه آثارى است که مى تواند برنده جوایز معتبرى باشد که نوازندگان جوان در زندگینامه حرفه‌ای خود به امید به دست آوردن آنها هستند. حرفه‌ای بلندمدت و پررونق… نوازندگی او از نظر موسیقایی، آمادگی فکرى و مهارت، ثبات قابل توجهی را نشان می‌دهد. ترکیبی که بسیاری از نوازندگان فاقد آن هستند بجز در بهترین شب‌هاى اجرایشان.»
لیلی افشار در سال ١٩۶٠ در ایران به دنیا آمد و در سن ١٠ سالگی در حالی که در تهران بزرگ می‌شد، فراگیری گیتار را آغاز کرد و بلافاصله عاشق این ساز شد. او پسرعمویش را می‌دید که یک گیتار کلاسیک با سیم‌های پلاستیکی می‌نوازد و بلافاصله دانست که این همان سازى است که او می‌خواهد تا آخر عمر بنوازد. پدرش روز بعد یک گیتار به او هدیه داد و این آغاز سفر آهنگین وى بود که تا آخر عمر او را همراهی کرد.
لی‌لى در سال ١٩٧٧ در سن ١٧ سالگی، دو سال قبل از انقلاب ١٩٧٩ در ایران، به آمریکا مهاجرت کرد و لیسانس موسیقی را از کنسرواتوار بوستون، مدرک کارشناسی ارشد موسیقی را از کنسرواتوار نیوانگلند (١٩٨۴) و دکترای موسیقی در اجرای گیتار را از دانشگاه ایالتی فلوریدا (١٩٨٩) را دریافت کرد. او نخستین زن در جهان است که مدرک دکترای موسیقی در اجرای گیتار کلاسیک دریافت کرده است.
افشار همچنین یکی از ١٢ گیتاریست بین‌المللی است که برای شرکت در کلاس استاد گیتار کلاسیک «آندرس سگوویا» (نوازنده برجسته گیتار کلاسیک اسپانیایی) در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی (لس‌آنجلس) در سال ١٩٨۶ انتخاب شد. در آن زمان «سگوویا» پیش‌بینی کرد که «لی‌لى نوازنده‌ای محبوب و مشهور خواهد شد.»
میراث ایرانی او الهام‌بخش بزرگترین نوآوری‌های موسیقایی وى شد که برگرفته از سنت‌های موسیقی محلی ایرانی و آذربایجانی بود. او پنج تصنیف پرطرفدار ایرانى را برای گیتار تنظیم و با نوازنده و ناشر آمریکایی «مل بی» که بیشتر به خاطر مجموعه کتاب‌های آموزش موسیقی‌اش شناخته می‌شود، منتشر کرد. وی همچنین روی سرى جدیدی از تنظیم‌های گیتار برای آهنگ‌های سنتی ایرانی از جمله موسیقی آذربایجانی کار کرده است.
لی‌لى افشار برنده جایزه Orville H. Gibson در لس آنجلس برای بهترین زن نوازنده گیتار کلاسیک، جایزه بزرگ مسابقه گیتار جشنواره موسیقی آسپن و جایزه موسیقی بنیاد ملی موسیقی بود و به عنوان «سفیر هنری» از سوى آژانس اطلاعات ایالات متحده برگزیده و به آفریقا اعزام شد.
رقص نت‌های «سوییت اسپانیول» با مهارت انگشتان لیلی افشار
این بخش از «سوییت اسپانیول» (اپوس ۴۷) ساخته‌ی ایساک آلبِنیس آهنگساز اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم اسپانیا یکی از معروف‌ترین قطعات گیتار کلاسیک است که
لیلی افشار نوازنده‌ی چیره‌دست گیتار آن را با مهارت اجرا می‌کند.… pic.twitter.com/2G9m8wM4Ih— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) October 25, 2023
افشار در آمریکای شمالی و جنوبی، اروپا، آسیا و آفریقا در تالارهاى معروف و معتبر مانند ویگمور‌هال لندن، تالار رسیتال کارنگی نیویورک، مرکز هنرهای نمایشی کندی واشنگتن، تالار رودکى (وحدت) تهران، تالار کنسرت CRR استانبول، آکادمى آمریکایی در رم، جشنواره موسیقی بزرگ تتون در جکسون هول، وایومینگ و جشنواره موسیقی منتون در فرانسه کنسرت اجرا کرده است.
این هنرمند مجموعاً هفت سی‌دی نیز منتشر کرد از جمله «۲۴ کاپریچیوی گویا اپوس ۱۹۵» در ١٩٩۴، «خُم شراب و تو» در سال ١٩٩٩ با الهام از شعر معروف عمر خیام با تنظیم ملودی‌های ایرانی، «تصرف» (٢٠٠٢) «نیمکره‌ها» (٢٠٠۶) که در جدول بهترین آلبوم‌های کلاسیک مجله «بیلبورد» به رتبه ٧ رسید، «هزار و یک شب» (٢٠١٢) که در ایران ضبط و منتشر شد، «موسیقی دوربین» (٢٠١٣) و «باخ در آتش» (٢٠١۴).
افشار همچنین شش دی‌وی‌دی آموزشی «اسرار گیتار کلاسیک ١ & ٢» را برای گیتاریست‌های مبتدی تا متوسط و شش دی‌وی‌دی آموزشی «مجموعه گیتار کلاسیک ١ & ٢» برای گیتارنوازان متوسط تا پیشرفته منتشر نمود. از او همچنین یک دی‌وی‌دی «Virtuoso Guitar» با اجرای زنده و مصاحبه با «مل بی» به یادگار مانده است.
لی‌لى افشار جایگاه استادى خود در دانشگاه ممفیس را تا زمان درگذشت خود در ایران حفظ کرده بود.
*منبع: کیهان لایف
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
