دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی – امروزه تغییرات اقلیمی و آب وهوا تمامی جوانب زندگی انسان را تحت تأثیر خود قرار داده اســت. متوسط دمای کره زمین حدود یک درجه افزایش یافته. غلظت دی اکسیدکربن در جوّ کره زمین در حال افزایش است. افزایــش دمــا و گازهــای گلخانــه‌ای علاوه بــر اثرات ســوء زیست محیطی، سلامت انســان را نیز بطور مستقیم و غیرمستقیم بــه مخاطره انداخته اســت.
برای نمونه، افزایــش درجه حرارت منجر بــه گرمازدگی یا افزایش بیماری‌های قابل انتقال از حشــرات می‌شــود. از طرف دیگر، تغییرات اقلیمی با افزایش خطرات ناشــی از ســیل و بلایای طبیعی، نوع بشــر را در معــرض اختلالات روانی ناشــی از حوادث مانند اضطراب و افســردگی قرار می‌دهد.
افزایش غلظت دی اکسیدکربن روی محصولات کشــاورزی نیز تأثیرات سوء نظیر کاهش پروتئین و ویتامین‌ها می‌گذارد. این تغییرات روی بدن انسان اثرات سوء داشته و به افزایش بیماری‌های غیرواگیر می‌انجامد. افزایش دما به ویژه در افراد سالخورده می‌تواند به افزایش انواع بیماری‌ها نظیر اسهال و مالاریا منجر شود. تخمین زده می‌شــود که تغییــرات اقلیمی می‌تواند سالانه منجر به مرگ حــدود ۵۰۰ هزار نفر در جهان شــود.
تغییرات اقلیمی با افزایش آلاینده‌ها در هوا نیز همراه است که می‌تواند با افزایش بیماری‌های غیرواگیــر نظیر بیماری‌های قلبی و ریوی همراه باشــد. بیماری‌های مزمــن کلیوی نیز بر اثر تغییرات اقلیمی و افزایش دما رو به افزایش اســت. این موضــوع به ویــژه در مناطق گرم و خشــک جهان نظیر خاورمیانه و آمریکای مرکزی بیشتر نمود دارد.
مطالعات میدانی در ایران نشان می‌دهد که حدود یک چهارم جمعیــت از درجاتی از نارســایی کلیــه رنج می‌برنــد. در آمریکای مرکزی نیز در کشــورهایی نظیر نیکاراگوئه و الســالوادور، نیمی‌از مرگ‌ها بر اثر بیماری‌های کلیوی اســت. به نظر می‌رسد این مسئله با افزایش درجه حرارت و در نتیجه گرمازدگی و کم‌آبی ناشــی از آن مرتبط باشــد.
در مطالعات علمی، گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی با افزایش مرگ و میر، نیاز به بستری شدن در بیمارستان، بیماری‌های قلبی- ریوی، مشکلات زایمان، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های روانی همراه بوده اســت. افزایش این بیماری‌ها با کاهش بازدهی افراد و افزایش فقر، به ویژه در اقشــار آسیب‌پذیر همراه است.
کادر درمان، نظام بهداشــت و سیاســت‌گذاران باید از این تغییرات آگاهی داشته باشند تا بتوان با اثرات نامطلوب آنها مقابله کرد. یکی از مهم‌ترین مشکلات مبارزه با افزایش درجه حرارت و دی اکسیدکربن، هزینه این کار است.
تأکید بر اثرات سوء تغییرات اقلیمی و آب و هوا بر سلامت انسان یکی از بهترین راه‌های مبارزه جهت ســرمایه‌گذاری در این زمینه اســت. سیاست‌گذاری در جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای در نهایت به نفع جامعه و بشریت اســت.
برخی از این اقدامات عبارتند از:
کاهش اســتفاده از منابع فسیلی انرژی نظیر ذغال ســنگ و مشتقات نفتی
بهبود وســایل حمل و نقل عمومی
بهبود سیستم‌های کشاورزی و غذایی
کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی با کاهش آلاینده‌های هوا به کاهش بیماری‌های قلبی– ریوی، سکته مغزی، انواع سرطان و دیابت منجر خواهد شد.
در سال ۲۰۱۶ بسیاری از کشورهای جهان جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای و مقابله با گرمایش زمین، معاهده پاریــس را امضا کردنــد. هدف این معاهده این اســت که با کاهش گازهای گلخانه‌ای با گرمایش زمین مقابله شود. نقــش کادر درمان و بهداشــت در سراسر جهان در ایــن زمینه بســیار تعیین‌کننده است.
سیاســت‌گذاران حوزه بهداشت و درمان نیز باید بــا اتخاذ تصمیمات صحیح از عوارض ســوء این پدیده بر سلامت جامعه جلوگیری کنند. تشــویق رفتارهای بهداشــتی صحیح نظیر عدم اســتفاده از دخانیات یا افزایش تحــرک می‌تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشــد.
دولتمردان نیز باید از سیاست‌های پرخطر برای محیط زیســت اجتناب ورزند. افزایش دانش عمومی در زمینه تغییرات اقلیمی و آب و هوایی و تأمین بودجه تحقیقات در این زمینه نیــز می‌تواند در شــناخت بهتر این پدیده و ارائــه راهکارهای عملی یاری‌رسان باشد.
*دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی پزشک متخصص پیوند اعضا و عضو کنونی هیئت هماهنگی پروژه ققنوس ایران است.
