خاورمیانه: تروریسم به جای دموکراسی (وحید وحدت‌حق)

[گزارش] [بخش ششم: غرب آفریقا]

کیهان آنلاین – ۱۶ دی ۹۳ – در بخش‌های قبلی نشان داده شد که چگونه گروه‌های مختلف اسلام‌گرای تروریستی در حال رشد هستند. بیشتر خبرها در رسانه‌های جهان در خصوص سوریه است. سازمان القاعده ولی در مکان‌های مختلف جهان فعالیت می‌کند.

القاعده در آفریقا

عربستان سعودی در شرق صحرای سینا قرار گرفته است. ده سال پیش القاعده در صحرای سینا شروع به فعالیت کرد. چندی نگذشت که در سال ۲۰۰۶ گروه القاعده صحرای سینا با گروه‌های القاعده در یمن متحد شدند و در ژانویه ۲۰۰۹  اتحادیه “القاعده در شبه جزیره عربستان” را بنیاد نهادند که شامل شبکه‌های این گروه در کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، قطر، کویت و یمن می‌شود.

دو سال پیش از این یعنی در سال ۲۰۰۷ گروه‌های اسلام‌گرای مصری “القاعده در کشورهای مغرب اسلامی” را ساخته بودند.

کشورهای مغرب عربی که القاعده آنها را مغرب اسلامی می‌نامد شامل کشورهای مراکش، الجزایر،  تونس، لیبی، جمهوری اسلامی موریتانی و صحرای غربی می‌شود که در غرب قاره آفریقا قرار گرفته‌اند. گروه‌های القاعده در این کشورها به اندازه کافی پول و اسلحه دارند.

درست آن طرف قاره آفریقا، یعنی در شرق این قاره در کشور سومالی گروهی به نام “الشباب” فعالیت می‌کند که با بیش از ۵۰۰۰ ستیزه‌جو از قوی‌ترین گروه‌های اسلام‌گرای آفریقایی محسوب می‌شود. ارتش صلح اتحادیه آفریقا و ارتش کنیا با این نوع سازمان‌های تروریستی در جنگ هستند و تا کنون ضربه‌های شدیدی به سازمان‌های مختلف این جنبش مسلحانه اسلامی زده‌اند.

چند روز بعد از دوازدهمین سالگرد جنجالی‌ترین حمله در تاریخ تروریسم یعنی یازده سپتامبر ۲۰۰۱ بود که  گروه تروریستی “الشباب” در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳  در نایروبی، پایتخت کنیا، به یک مرکز خرید حمله کرد.

این مرکز خرید لوکس و مجهز شامل بیش از هشتاد فروشگاه، رستوران، سینما و بانک بود. یکی از سرمایه‌گذاران متعدد این مرکز خرید یک اسرائیلی بوده است. همین امر بهانه‌ای می‌شود برای تروریست‌های “الشباب” که به این محل  که تازه در سال ۲۰۰۷ ساخته شده بود، حمله کنند.

چندین تروریست “حرکت الشباب المجاهدین” ۷۲ انسان را که در میان آنها ۶۱ تن غیرنظامی بودند به قتل می‌رسانند. این گروه سومالیایی خود را وابسته به القاعده و از مریدان ایمن الظواهری رهبر ایدئولوژیک القاعده معرفی می‌کند. البته این اولین حمله تروریستی در نایروبی نبود. در آگوست ۱۹۹۸ نیز گروه‌هایی از القاعده ماموریت داشتند به سفارت آمریکا در پایتخت کنیا حمله کنند.

حمله گروه تروریستی پاکستانی “لشکر طیبه” که از کشمیر، منطقه‌ای در شمال غربی شبه جزیره هند، فعالیت می‌کند، حمله تروریستی “الشباب” در کنیا را به خاطر می‌آورد.

“لشکر طیبه” در نوامبر ۲۰۰۸ در شهر بمبئی با مسلسل به هتل تاج محل حمله کرد. حمله‌ای که کپی حملات “الشباب” در نایروبی بود. در این عملیات تروریستی “لشکر طیبه” ۱۷۴ نفر را به قتل رساند و حدود سی صد نفر را زخمی کرد.

به کنیا برگردیم: در ژوئیه ۲۰۱۲ چند مأمور جمهوری اسلامی ایران در نایروبی پایتخت کنیا به اتهام فراهم آوردن تدارکات برای حملاتی علیه مراکز اسراییلی دستگیر می‌شوند. ولی رابطه مستقیم اقدامات آنها با حملات مشخص تروریستی تا کنون ثابت نشده است.

بجا به نظر می‌رسد که به خاطر آوریم که در سپتامبر ۲۰۱۴ نیز دو مظنون که عضو نیروی قدس سپاه پاسداران هستند در کنیا به حبس ابد محکوم شدند. این دو پاسدار ایرانی با پاسپورت‌های جعلی اسرائیلی می‌خواستند وارد خاک کنیا شوند. موضوعی که باید روی آن مکث کرد: دو عضو نیروی قدس سپاه پاسداران با پاسپورت‌های جعلی اسرائیلی در کنیا چه می‌کنند؟!

در هر حال، این دو نفر به اتهام حمل ۱۵ کیلوگرم ماده منفجره قوی بازداشت شدند. بار دیگر اما رابطه‌ای بین آنها با گروه‌های دیگر تروریستی پیدا نشد.

تا چه حد نیروی قدس سپاه پاسداران همراه و یا به موازات القاعده، گروه‌های تروریستی را تقویت می‌کند از یک سو تا کنون اثبات نشده و از سوی دیگر به دلیل نشانه‌هایی که وجود دارد، معمایی بزرگ است.

طبق گزارش‌های مختلف که در روزنامه‌های اروپایی منتشر شده “الشباب” توانسته تروریست‌های متعددی حتی از اروپا و آمریکا بسیج کند. مثلا آندریاس مارتین مولر که تابعیت آلمانی دارد و اهل شهر بن، پایتخت سابق آلمان، است. آندریاس مارتین مولر اسم خود را عوض کرده و امروز به نام احمد خالد مولر در سطح فرماندهی “الشباب” فعالیت می‌کند.

گروه های القاعده مانند سازمان تروریستی “دولت اسلامی” میهن سیاسی مانند یک خلافت خودساخته ندارند. دولت اسلامی توانسته تا به امروز ده‌ها هزار مبارز جهادی را بسیج کند. حامیان جوان تروریسم از همه جای دنیا برای خدمت و مبارزه در راه یک خلافت اسلامی به سوریه رفته‌اند. ولی خیلی از آنها که پشیمان شده و می‌خواهند به کشورهای خود برگردند، بنا به گزارش‌های منتشر شده، گروه گروه توسط «دولت اسلامی» به قتل می‌رسند.

نکته قابل توجه این است که گروه‌های القاعده بر خلاف “دولت اسلامی” در مکان‌های مختلف پراکنده‌اند.

با همه آنچه شرح داده شد، اما امکان اینکه همه گروه‌های جهادی از القاعده و “دولت اسلامی” گرفته تا حزب‌الله و نیروهای قدس با هم در مقابل غرب متحد شوند خیلی کم است چرا که به اندازه همه فرقه‌ها و همه منافعی که که این گروه‌های تروریستی اسلامی بر اساس آنها شکل گرفته‌اند، دچار اختلاف و پراکندگی هستند.

[بخش اول]   [بخش دوم]    [بخش سوم]    [بخش چهارم]    [بخش پنجم]

دکتر وحید وحدت‌حق، جامعه‌شناس و دکتر علوم سیاسی از دانشگاه برلین، کارشناس مسائل خاورمیانه و تروریسم و مترجم است. وی سال‌ها در انستیتوی پژوهشی خاورمیانه (Memri) و بنیاد اروپایی برای دموکراسی (EFD) به کار و تحقیق مشغول بوده است.