روز گذشته جمعه یکم دی‌ماه ۱۴۰۲ روزنامه «جوان» در گزارشی نوشت که تحلیل نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازه زمانی ۴ ساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با اُفت همراه است.
بر اساس این گزارش، میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته تجربی ۱۱/۲۳، در رشته ریاضی ۱۰/۷۹ و در رشته علوم انسانی ۸/۷۵ بوده است.
همچنین فقط یک دانش‌آموز پسر در رشته تجربی در کشور موفق به کسب معدل ۲۰ شد.
نرگس ملک زاده کارشناس آموزش بی‌انگیزگی دانش‌آموزان نسبت به آینده و درگیری آنها با فضای مجازی را از عوامل مؤثر در افت نمرات دانش‌آموزان می‌داند. او در این رابطه به «جوان» می‌گوید: «بچه‌ها علاقه خود را به درس خواندن از دست داده‌اند، چرا که آنها می‌دانند که اگر درس نخوانند هم می‌توانند به راحتی وارد دانشگاه شوند و فقط رقابت بر سر رشته‌های خاص و دانشگاه‌های مهم است، بنابراین تعداد کمی از دانش‌آموزان برای نشستن بر این صندلی‌های خاص تلاش می‌کنند و مابقی تمایلی به یادگیری همه دروس ندارند.»
روزنامه «آفتاب یزد» یکم امرداد امسال یادداشتی از نرگس ملک زاده کارشناس آموزش و پرورش منتشر کرده بود که در آن از جمله آمده است: «سال تحصیلی گذشته دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی یک میلیون و هفتصد و پنجاه و چهار نفر بوده‌اند که در پایان سال و بعد از ارزشیابی‌های انجام شده حدود ۵ درصد این دانش‌آموزان مردود شده‌اند. یعنی عددی نزدیک به ۹۰ هزار نفر(۸۷/۷۰۰) در صورتی که در ارزشیابی شهریور ماه موفق نشوند سال آینده نیز مهمان پر دردسر پایه اول خواهند بود. این آمار در سال‌های گذشته نیز وجود داشت منحنی این مردودی در سال تحصیلی قبل رو به بالا بوده است و ضریب گرفتن این آمار نگرانی‌ها را دوچندان کرده است اما چه می‌شود که نظام آموزش ابتداییِ سهل نگر ،برای دانش‌آموزان سخت و مجبور به تکرار پایه می‌شوند؟»
در حالی که تنها یک دانش‌آموز در رشته علوم تجربی در امتحانات خرداد ۱۴۰۲ موفق به کسب معدل ۲۰ شده و برخی معلمان از دشواری بالای سؤالات امتحانات نهایی گفته بودند اما مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند سؤالات از کتاب درسی طراحی شده است.
به گفته عبدالرسول عمادی، رئیس اسبق مرکز سنجش و پایش کیفیت وزارت آموزش و پرورش هر سال با تغییر سؤالات امتحانات نهایی، میانگین نمرات در حدود ۰/۵ نمره متفاوت بود. اما اگر در امتحانات نهایی خرداد امسال تفاوت نمرات با سال‌های گذشته بیشتر باشد این می‌تواند ناشی از نوع تصحیح و کلید سؤالات باشد.
خبرگزاری «تسنیم» در امردادماه به نقل از وی اضافه کرده بود: «در سال‌های گذشته، مصححان برای تصحیح سؤالات آزادی عمل بیشتری داشتند. امسال به دلیل تصحیح الکترونیک آنها باید مطابق کلید ارائه شده برای تصحیح اقدام می‌کردند. همین موضوع می‌تواند به اُفت نمرات دانش‌آموزان منجر شود.»
طیبه موسوی دبیر زیست‌شناسی در این زمینه تاکید کرده است: «سال‌گذشته از کلاس ۲۰ نفری دانش‌آموزان رشته انسانی، ۵ نمره ۲۰ در امتحان نهایی درس سلامت و بهداشت داشتیم . امسال بالاترین نمره درس سلامت و بهداشت ۱۵ بود آنهم مربوط به یکی از دانش‌‍‌آموزانم که در رشته تجربی تحصیل می‌کند.»
در همین ارتباط معاون وزیر و رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش، ۱۷ شهریورماه به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «گزارشات ما نشان می‌دهد مدارس عادی دولتی افت کرده‌اند. هرچند مدارس استعداد درخشان، شاهد و نمونه دولتی همگی دولتی هستند و اتفاقا امسال بیشترین افت را در مدارس غیرانتفاعی داشتیم.»
اینهمه در حالیست که یک کارشناس هشدار داده است که میانگین معدل دانش آموزان حدودا ۱۱ است.
خبرگزاری «رکنا» به نقل از سامان سلامیان دکترای روانشناسی تربیتی و آموزگار ریاضی فقیر شدن جامعه ایران را از دلایل افت تحصیلی و کاهش شدید نمرات دانش‌آموزان اعلام کرد و در ادامه اضافه کرد که میانگین معدل امسال کشور حدود ۱۱ بوده است. به گفته این کارشناس، رتبه ایران در المپیاد ریاضی و فیزیک جهانی به شدت افت کرده مهندسان به سرعت مهاجرت کردند و این اتفاق هم‌اکنون در رشته‌های پزشکی افتاده و پزشکان به سرعت به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در حال مهاجرت هستند.
در همین ارتباط در امرداد امسال معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش از بازماندن ۱۶۰ هزار دانش‌آموز دبستانی از تحصیل خبر داده و گفته بود بخش زیادی از دانش‌آموزان مردودی، دانش‌آموزان مقطع دبستان در روستاها هستند.
روزنامه «خراسان» نیز روز ۲۸ امرداد ۱۴۰۲، در گزارشی با عنوان «هولناک مثل آمار ترک تحصیل» با اشاره به آمار اعلام شده از سوی معاون آموزش و پرورش نوشته بود که «روی دیگر آمار جاماندگان از تحصیل در مقطع ابتدایی، آمارهای دیگری است که در این زمینه وجود دارد؛ آمارهایی با اعداد و ارقامی هولناک که به معنای واقعی کلمه، لرزه به اندام هر ایرانی دلسوز می‌اندازد.»
در این مطلب با استناد به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که آخر سال گذشته منتشر شد آمده بود که «۷۰ درصد تارکان تحصیل مربوط به دهک‌های درآمدی پایین یک تا ۵ هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزسـتان و آذربایجان‌غربی دارای بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیل‌اند. همچنین اسـتان‌های سیسـتان و بلوچسـتان، خراسـان رضوی، خوزستان، آذربایجان‌غربی و کرمان نیز به ترتیب دارای بیشــترین آمار تارکان از تحصیل در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بوده‌اند.»
روزنامه «جام جم» نیز روز شنبه ۲۸ امرداد ۱۴۰۲، در مطلبی دانش‌آموزان روستایی را «مردودی عدالت آموزشی» خوانده و با اشاره به ضعف آموزشی در مدارس روستایی نوشته بود که «هر سال تحصیلی که به آخر می‌رسد یک پرونده جدید که مربوط است به دانش‌آموزان مردودی باز می‌شود. حالا دیگر به این دانش‌آموزان «رفوزه» گفته نمی‌شود، حتی عنوان «مردودی» هم برای‌شان به کار نمی‌رود، چراکه در نظام جدید ارزشیابی تحصیلی، اینها دانش‌آموزان «نیازمند تکرار پایه» هستند اما چه رفوزگی، چه مردودی و چه نیازمند تکرار پایه، واقعیت این است که دانش‌آموزان ضعیف که بنیه علمی برای ارتقا به پایه بالاتر را ندارند، در کشور ما پر تعدادند.»
در دانشگاه‌ها هم بررسی وضعیت تحصیلی دانشجویان نشان داده است که وضعیت تحصیلی آنها نیز چندان بازده خوبی ندارد.
مدیرکل دفتر مشاوره، سلامت و سبک زندگی سازمان امور دانشجویان در اسفندماه گذشته از افزایش ۱۵ درصدی تعداد دانشجویان مشروطی و آمار ۱۲ درصدی افت معدل به زیر ۱۴ در دانشگاه‌ها خبر داده و گفته بود: «تعداد دانشجویان مشروطی و افت تحصیلی در دانشگاه‌های مهندسی و صنعتی بیشتر از سایر دانشگاه‌ها است.»
به گفته وی«دانشجویان دوره کارشناسی بیشترین آمار مشروطی دانشگاه‌ها را دارند و دانشجویان کارشناسی ارشد نیز بیشتر با مسئله طولانی شدن سنوات تحصیلی و تاخیر در دفاع از پایان نامه مواجه شده‌اند.»
