یک مهندس هلندی در ماموریت خرابکاری در برنامه تسلیحات هسته‌ای رژیم ایران با یک ویروس کامپیوتری پیچیده به عنوان بخشی از مأموریت ایالات متحده و اسرائیل، بدون اطلاع دولت کشور خود (هلند) «نقش بسیار پراهمیتى» ایفا کرد.
اریک ون سابن در روزهاى پایانى سال ٢٠٠٨ ویروس کامپیوتری «بسیار پیشرفته» معروف به «استاکس نت» را در سیستم‌های کامپیوتری نیروگاه هسته‌ای زیرزمینی نطنز منتشر کرد و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را متوقف نمود. او دو هفته بعد در یک تصادف جاده‌ای کشته شد.
این عملیات مخفی بخشی از یک مأموریت آمریکایی و اسرائیلی بود که به عنوان «فوق سرّی» طبقه‌بندی شده و بطور مشترک توسط سازمان‌هاى اطلاعاتى سیا و موساد انجام گرفت. پروژه‌ی انجام این طرح سالها در دست اجرا بود اما با یک مشکل بزرگ مواجه بود: نحوه ورود یک مامور و نرم‌افزار خرابکاری به تاسیسات اتمی ایران که به شدت محافظت می‌شود.
ون سابن ٣۶ ساله با قبول انجام این پروژه، این مشکل را حل کرد. قهرمان ناشناخته عملیاتی که برنامه بمب اتمی ایران را سالها به تعویق انداخت، در سال ٢٠٠۵ از سوى سرویس‌های اطلاعاتی هلند به خدمت گرفته شده بود.
۱۲سال پس از حمله با استاکس‌نت به نیروگاه نظنز؛ ماموریت به هلندی‌ها «برون‌سپاری» شده بود!
او به عنوان یک مهندس عمران، تماس‌های زیادی در خلیج فارس که ١٢ سال در آنجا زندگی نیز کرده بود داشت. او همچنین با ایران ارتباط داشت و غالبا با خانواده همسر ایرانی‌اش دیدار و در آنجا کار می‌کرد.
ماموریت او و توسعه ویروس «استاکس نت» با هزینه‌اى بالغ بر ٢ میلیارد دلار، توسط رئیس جمهورهای وقت ایالات متحده، جرج بوش (پسر) و باراک اوباما امضا شده بود و یکى از محرمانه‌ترین برنامه‌های سرّی در جهان بود.
بدافزار استاکس‌نت که در سال ۲۰۱۰ برای نخستین‌بار شناسایی شد، محصول مشترک آمریکا و اسرائیل بود و برای ضربه زدن به برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی طراحی شده بود.
نقش این مهندس در سال ٢٠٠۶ با دیدار مایکل هیدن، مدیر وقت سازمان سیا، که با سرویس اطلاعات نظامی‌هلند، MIVD/AIVD، در لاهه گفتگو کرد، آغاز شد. او آنچه را به عنوان یک «ماموریت فوق سرّی» توصیف می‌شود، چنین فاش کرد که از یک «شاهکار فنی» برای تعطیل کردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم رژیم ایران استفاده می‌کند.
ون سابن با انجام نصب پمپ‌های آب حامل بدافزار که پس از آن باعث مى شد تقریباً ١٠٠٠ سانتریفیوژ اورانیوم ایران از بین برود و توسعه تسلیحات برای چندین سال به تعویق بیفتد، باید «نقش اساسى» را ایفا مى‌کرد.
سرویس مخفی هلند می‌دانست که او درگیر این پروژه بوده، اما ازجزئیات ویروس این طرح که بعداً در اینترنت پخش شد، بى‌اطلاع بود. یک جاسوس هلندی به روزنامه Volkskrant که روز دوشنبه ۸ ژانویه نقش این مهندس را فاش کرده، گفت: «آمریکایی‌ها از ما استفاده کردند» و «این درواقع یک اقدام جنگی بود.»
مشخص نیست که آیا خود مهندس هلندی نیز دقیقاً می‌دانست که این عملیات شامل چه مواردی می‌شود یا نه، اما به گفته خانواده و همسرش، او کاملاً آگاه بود که باید هرچه زودتر ایران را ترک کند و جشن‌های سال نو خانواده در ٢٠٠٩ بطور ناگهانی به پایان برسد.
به نوشته نشریه فولکس‌کرانت Volkkrant، با آنکه ون سابن «به کار در موقعیت‌های به شدت خطرناک و تحت فشار بالا عادت کرده بود، اما به نظر می‌رسید وحشت‌زده بوده است». آلنوش همسر وی گفته: «او بسیار ناراحت بود و اصرار داشت که به سرعت ایران را ترک کنیم.»
دو هفته بعد، در ١۶ ژانویه ٢٠٠٩، ون سابن پس از انحراف و واژگون شدن موتورسیکلت‌اش از جاده، گردنش شکست و جان باخت. مرگ او پرسش‌هایی در سازمان اطلاعات هلند به وجود آورد. یکی از منابع اطلاعاتی گفته: «او بهای زیادی پرداخت کرد.»
با وجود سوء‌ظن‌ها اما دوستان و خانواده او گفته‌اند که هیچ مدرکی مبنی بر قتل او وجود ندارد.
یان پیتر بالکننده نخست وزیر وقت هلند با توجه به کنوانسیون سرویس مخفى آن کشور و عدم تحمیل فعالیت‌هاى مخاطره‌آمیز به وى، از این ماجرا آگاه نشده بود.
انتظار می‌رود این افشاگری‌ها جنجال‌های سیاسی برانگیزد. ویم کویکن یک مقام ارشد سابق هلندی گفته: «فکر می‌کنم نخست وزیر باید به دلیل پیامدهای ژئوپلیتیک احتمالی از این ماجرا مطلع می‌شده است.»
به گزارش کیهان لندن در شهریور ۱۳۹۸ به نقل از روزنامه فولکس‌کرانت هلند، چهار منبع اطلاعاتی که نام آنها افشا نشده، گفته بودند که سرویس اطلاعاتی هلند (AIVD) به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در حمله سایبری به تأسیسات نظنز با بدافزار استاکس‌نت کمک کرده است.
این روزنامه در سال ۲۰۱۹ از جمله نوشته بود که «از عوامل این حمله یک مهندس ایرانی دستگاههای اطلاعاتی هلند در داخل ایران بود که به درخواست سیا و موساد استخدام شده بود. اطلاعاتی که این فرد به آمریکا داد کمک کرد بدافزار استاکس‌نت وارد سیستم‌های نطنز شود.
سیا و موساد در سال ۲۰۰۴ از هلند خواسته بودند برای دسترسی به نطنز به آنها کمک کند و این شخص که مهندس مکانیک بود در سال ۲۰۰۷ استاکس‌نت را وارد سیستم‌های دیجیتال نطنز کرد. بنا بر این گزارش او برای شرکتی صوری کار می‌کرد که در نطنز پروژه داشت.»
بر اساس این گزارش، هدف این عملیات موسوم به «بازی‌های المپیک» نه تخریب برنامه اتمی ایران بلکه ضربه زدن به آن برای به دست آوردن زمان و به نتیجه رسیدن تلاش‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی بود.
*منبع: تایمز
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
