کامیار بهرنگ (+ویدیو) – روز ۴ فوریه (۱۵ بهمن) با هدف افزایش آگاهی‌های عمومی نسبت به سرطان و راه‌های پیشگیری از آن «روز جهانی سرطان» نام‌گذاری شده است. برنامه‌های جهانی مبارزه با سرطان از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) و اتحادیه بین‌المللی مقابله با سرطان (UICC) برگزار می‌شود.
«روز جهانی سرطان» بخشی از برنامه‌ای است که اولین بار در ۴ فوریه ۲۰۰۰ (در پاریس) برگزار شد. بعد از این بود که اتحادیه بین‌المللی مقابله با سرطان از سال ۲۰۰۶ همین روز را با عنوان روزی جهانی برای افزایش آگاهی نسبت به سرطان سازماندهی کرد.
شعار امسال «ما می‌توانیم، من می‌توانم» انتخاب شده است و تا سال ۲۰۱۸ برنامه‌های مربوط به آگاهی‌رسانی بر روی سرطان و مسئولیت‌های فردی و جمعی برای مبارزه با آن متمرکز می‌شود.
زمانی برای تلاش همگانی
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی که امسال به همین مناسبت منتشر کرده است با اشاره به برنامه‌ی عمومی سازمان ملل برای دستیابی به توسعه پایدار جهانی تا سال ۲۰۳۰، تاکید دارد: «یکی از نشانه‌های اصلی توسعه پایدار که تمام حکومت‌ها به اجرای آن متعهد شده‌اند کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر به یک سوم است […] باید توجه داشته باشیم که یک سوم از سرطانهای شناخته شده در صورت شناسایی به موقع، قابل درمان هستند».
دبیرکل سازمان ملل متحد با اشاره به شیوع سرطان رحم در کشورهای فقیر دنیا و همچنین موفقیت در شناسایی (غربالگری/ چک آپ) در کشورهای پیشرفته دنیا تاکید می‌کند که همه ما نسبت به مبارزه با این بیماری «مسئولیت» داشته تا با انتقال دانش، تجربه و امکانات به کشورهای فقیر راه‌های مبارزه و پیشگیری از شیوع سرطان رحم را فراهم سازیم.
این «مسئولیت» در حالی از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد مطرح می‌شود که بر اساس آمارهای همین سازمان نزدیک به ۷۰ درصد مرگ و میر بر اثر سرطان در کشورهای با درآمد پایین و متوسط اتفاق می‌افتد.
سرطان جان‌های بیشتری را خواهد گرفت
بر اساس آخرین آماری که از سوی سازمان ملل متحد منتشر شده است سالانه نزدیک به ۸/۲ میلیون انسان (آخرین آمار از سال ۲۰۱۲) بر اثر سرطان جان خود را از دست می‌دهند. این رقم برابر با ۱۳ درصد کل مرگ و میر جهانی است و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳/۱ میلیون نفر افزایش یابد.
با اینکه امروزه نزدیک به ۱۰۰ نوع سرطان در جهان شناسایی شده است اما ۶ نوع آن بیشترین مرگ و میر را به همراه دارد. بر اساس آمار، سرطان ریه با سالانه نزدیک به ۱/۳۷ میلیون مورد منجر به مرگ، خطرناک‌ترین نوع سرطان شناخته می‌شود. بعد از آن به ترتیب سرطان معده، کبد، روده، پستان و رحم بیشترین تعداد مرگ و میر بر اثر ابتلا به سرطان را دارند.
بر اساس یافته‌های سازمان بهداشت جهانی نزدیک به ۳۰ درصد موارد منجر به مرگ ناشی از سرطان قابل پیشگیری است. این سازمان مصرف دخانیات، اضافه وزن و چاقی، رژیم غذایی ناسالم و مصرف پایین سبزیجات، نداشتن فعالیت‌های بدنی، مصرف الکل، بیماری‌های عفونتی جنسی، آلودگی‌های شهری و استفاده از دود ناشی از سوختن روغن‌های جامد در داخل خانه را از عوامل عمومی ابتلا به سرطان عنوان کرده است.
مصرف دخانیات به تنهایی عامل ۲۲ درصد از سرطانهای منجر به مرگ و عامل ۷۱ درصد ابتلا به سرطان ریه محسوب می‌شود.
ما می‌توانیم، من می‌توانم
این شعار سازمان بهداشت جهانی برای دو سال آینده شاید یکی از انگیزه‌هایی باشد که همه‌ی ما به مسئولیت‌های جمعی و فردی خود در مبارزه با سرطان بیشتر فکر کنیم.
ما در یک حرکت جمعی می‌توانیم در مقابل عوامل عمومی تشدید سرطان مقابله کنیم. یکی از راه‌های ساده آن تلاش برای داشتن یک محیط زیست سالم است. در کنار آن می‌توانیم مدارس را به آموزش بیشتر فرزندانمان نسبت به موضوع سرطان تشویق کنیم و از حکومت‌های خود با راه‌های گوناگون بخواهیم که بودجه‌های تحقیقات سرطان و همچنین ایجاد امکانات پیشگیری، درمان و مراقبت مربوط به سرطان را افزایش دهند. در کنار تمام این مسئولیت‌های جمعی، هر کدام از ما می‌توانیم مصرف دخانیات را متوقف کنیم و حتی دیگران را به انجام این مهم تشویق کنیم. از سوی دیگر به یادگیری هرچه بیشتر در مورد سرطان شامل نشانه‌ها و درمان‌های آن پرداخته و تلاش کنیم که نشان دهیم سرطان پایان زندگی نیست و می‌توان به راه‌های گوناگونی با آن مبارزه کرد.
اشتباه نکنیم!
در مورد سرطان اشتباهات رایجی وجود دارد که افزایش آگاهی نسبت به آنها می‌تواند به کاهش میزان سرطان و یا دست کم کاهش میزان تخریب آن کمک شایانی بکند.
سرطان یک بیماری ساده نیست. در واقع باید گفت یک بیماری با پیامدهای اجتماعی و روحی است. سرطان فقط به شخص بیمار ضربه نمی‌زند و می‌تواند اطرافیان فرد را بدون آنکه مبتلا به بیماری شوند تحت شرایط سخت روحی قرار داده و حتی زندگی آنها را تغییر دهد.
سرطان پایان زندگی نیست و فرد مبتلا به سرطان محکوم به مرگ نیست. با اینکه علم هنوز به طور کامل نتوانسته است در مقابل انواع سرطان مقابله کند اما با پیشرفت هر روزه علم ما شاهد پیدا کردن نشانه‌های برای پیشگیری و عواملی برای درمان بهتر سرطان هستیم. پس می‌توانیم هر روز امیدوارتر از دیروز به مبارزه با سرطان بیاندیشیم.
هر کدام از ما می‌توانیم به انداز‌ه‌ی خود نقشی در مسیر مبارزه با سرطان داشته باشیم. اولین قدم بالابردن آگاهی‌های فردی نسبت به انواع سرطانهای رایج زنانه و مردانه است. در این راه کمک به انجمن‌های خیریه و موسسات مطالعات سرطان نیز می‌تواند یک اقدام قابل توجه باشد. فراموش نکنیم که کوچک‌ترین کمک‌های ما می‌تواند اثرات بزرگی به دنبال داشته باشد.
در ایران انگار «من» نمی‌توانم!
هر چند در این متن بارها به یک مسئولیت جمعی و فردی برای مبارزه با سرطان اشاره کردیم اما در ایران توجه به این نکته ضروری است که پس از بیماری‌های قلبی، سرطان دومین عامل مرگ و میر محسوب می‌شود. بر اساس برآوردهای وزارت بهداشت ایران و نهادهای مستقل، آلودگی هوا و تغذیه ناسالم دو عامل اصلی رشد سرطان در میان ایرانیان است.
جدا از اینکه مردم هر کدام در مورد آلودگی هوا مسئولیت دارند اما ورود بنزین‌های غیراستاندارد، اتومبیل‌های فرسوده و بدون معاینه فنی و … هرکدام از وظایف دولت محسوب می‌شوند تا با راه‌کارهای نظارتی و حمایتی در راستای رفع آنها قدم بردارد. اما در قسمت تغذیه اگر فرد هم تلاش کند تا تغذیه سالم داشته باشد با چندین چالش اساسی روبرو می‌شود.
سبزیجاتی که با آب‌های آلوده و گاه فاضلاب آبیاری می‌شوند، میوه‌هایی که با کودهای غیراستاندارد و سرطان‌زا رشد کرده‌اند، میوه‌هایی که برای طول عمر بیشتر با نگه‌دارنده‌های صنعتی پوشش داده می‌شوند، آب آشامیدنی همراه با املاح و نیتراته، لبنیات همراه با روغن پالم، برنج‌های هندی و پاکستانی آلوده و چندین مورد دیگر که هر کدام از آنها می‌تواند عامل بروز یا سرطان باشد. به تمام این موضوعات مساله پارازیت‌های ماهواره‌ای را هم باید اضافه کرد که همچنان از سوی مقامات جمهوری اسلامی نسبت به پیامدهای زیانبار آن سکوت می‌شود.
محمد اسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی «شهید بهشتی» در این مورد گفته است: «بسیاری از عوامل پیشگیری از سرطان دست مردم نیست و مربوط به حاکمیت می‌شود و مهم‌ترین آن نیز مقولات آب، غذا و هوا است و این حاکمیت است که باید خودرو و سوخت سالم تولید کند».
در پایان یادمان باشد هرچند سرطان تلخ است، فراموش نکنیم که سرطان می‌تواند خیلی از داشته‌های ما را بگیرد، اما شیرینی امید بر بسیاری از دردها، درمان است. حفظ روحیه و البته دادن روحیه به بیمار از مهم‌ترین کارهایی است که نباید فراموش شود.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=JgCGp15TPr4&w=560&h=315]
این هم یک نمونه ایرانی:
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=vT1F5xGklXI&w=560&h=315]
