نقدینگی در اقتصاد ایران به رقم بی‌سابقه هشت تریلیون تومان نزدیک شده که به معنی پیش‌درآمد افزایش بیشتر تورم در ماه‌های آینده است. خزانه خالی ارزی سبب فروش شمش طلا از سوی بانک مرکزی شده و فلاکت و فقر با سرعت در حال گسترش است. ابراهیم رئیسی اما از «قطار پیشرفت» می‌گوید و مدعی است رؤسای کشور‌های مختلف از پیشرفت‌ها در ایران شگفت‌زده هستند!
ابراهیم رئیسی روز دوشنبه ۱۶ بهمن‌ماه در مراسمی با عنوان «آیین اهدای نخستین جایزه ملی روایت پیشرفت» طی سخنانی کاملا بی‌پایه و اساس گفته «نه جنگ نه جریان منافقین نه تهدیدها و نه تحریم‌ها ملت ما و قطار پیشرفت را نتوانست از حرکت باز بدارد و این قطار پیشرفت همواره در حال حرکت بود و هیچگاه از حرکت بازنایستاد.»
رئیس دولت جمهوری اسلامی با فرافکنی رایج بین مقامات رژیم افزوده «دشمن با شایعات و جوّسازی و فضاسازی به دنبال بزرگنمایی نقاط ضعف است؛ بطوری که در ذهن برخی، نقاط پیشرفت به عنوان نقاط ضعف تلقی شود. دشمن به دنبال تبدیل کردن امیدها به یأس است؛ قصد دارد رشادت‌ها، ایستادگی‌ها و بسیاری از مظاهر پیشرفت را که در روح و جان و روان جامعه ما وجود دارد تاریک جلوه دهد.اگر نبودند کسانی که حادثه عاشورا را خوب معرفی کنند و ابعاد آنرا بیان کنند، معلوم نبود که نسل‌ها و عصرهای بعد از عاشورا مطلع می‌شدند یا خیر.»
او بدون اینکه نامی از کشور یا مقام سیاسی مشخصی ببرد مدعی شده که «امروز خیلی از رؤسای کشورها که از پارک‌های علم و فناوری ما بازدید می‌کنند و نوآوری‌ها را می‌بینند، می‌گویند چگونه با اینهمه محدودیت‌ها توانسته‌اید پیشرفت داشته باشید!»
ابراهیم رئیسی دو روز پیش نیز در ادعاهایی مشابه از «شکست تحریم» گفته بود: «انجام ١١ پرتاب ماهواره‌ای هم تحریم‌ها را شکست داد و هم طرح انزوای جمهوری اسلامی را با شکست مواجه کرد.»
این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که همزمان گزارش‌ها از وضعیت شاخص‌های اقتصادی نشان از تشدید بحران دارد. همچنین اقدامات بانک مرکزی و سخنان مقامات اقتصادی دولت نیز بیانگر خزانه‌ای خالی متأثر از تحریم‌ها است!
افزایش قیمت دلار تا بیش از ۶۰ هزار تومان در هفته دوم بهمن‌ماه یکی از نشانه‌های تشدید بحران اقتصادی است. هرچند دولت تلاش کرد با گذشت چند روز از صعود پرسرعت قیمت ارز، با ارزپاشی قیمت را در مسیر کاهش قرار دهد اما به نظر می‌رسد این روند نتیجه فروش منابع طلا بوده باشد.
اصغر بالسینی سخنگوی مرکز «مبادله ارز و طلا» در ایران از فروش ۲۰۰ کیلوگرم شمش طلا در کمتر از ۲۰ روز خبر داده و گفته که اثر این اقدام در کنترل بازارهای طلا و ارز نمایان شده است.
اصغر بالسینی اعلام کرد که متوسط قیمت شمش در این حراج سه میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان بوده است. رقم اعلام شده از سوی سخنگوی مرکز «مبادله ارز و طلا» نشان می‌دهد بانک مرکزی معاملات شمش طلا را مبتنی بر قیمت بازار آزاد انجام داده است.
در بازار جهانی هر کیلو گرم شمش طلا حدود ۶۵ هزار دلار قیمتگذاری شده که با نرخ ۵۵ هزار تومانی امروز دلار در بازار آزاد ایران، معادل سه میلیارد و ۵۷۵ میلیون تومان می‌شود.
از سوی دیگر رقم نقدینگی در اقتصاد کشور به عدد بی‌سابقه هشت تریلیون تومان رسیده که نشان می‌دهد دولت به دلیل نبود منابع کافی، برای کسری بودجه اقداماتی چون چاپ پول انجام داده که سبب افزایش نقدینگی شده است.
نقدینگی در آذر پارسال ۵ هزار و ۹۰۷ تریلیون تومان بوده و با توجه به رشد ۳۱.۷ درصدی آن طی یک سال، این رقم در آذر امسال به ۷ هزار و ۷۸۰ تریلیون تومان اوج گرفته است.
این شاخص در ابتدای روی کار آمدن دولت ۳۹۲۱ تریلیون تومان بوده که نشان می‌دهد در حدود دو سال و نیم گذشته حجم نقدینگی در کشور دو برابر شده است.
نکته قابل توجه اینکه افزایش حجم نقدینگی در حالیکه میزان رشد اقتصادی خیلی کمتر از روند افزایش نقدینگی است سبب سرعت گرفتن تورم می‌شود. در لایحه بودجه سال آینده نیز تا کنون ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری وجود دارد. به بیان دیگر حتی اگر همه درآمدهای پیش‌بینی شده در لایحه بودجه تحقق پیدا کند باز هم دولت با کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی روبرو می‌شود. این در حالیست که کارشناسان می‌گویند بخش زیادی از درآمدهای پیش‌بینی شده در لایحه بودجه نیز تحقق پیدا نخواهد کرد!
همچنین حدود شش میلیارد دلار بلوکه شده ایران در کره جنوبی نیز که دولت پیش‌بینی کرده بود تا پیش از نوروز به دست خواهد آورد، همچنان در بانکهای قطر است. احسان خاندوزی به تازگی گفته که «درباره دسترسی به منابع ارزی ایران در قطر، با وجود تعهد طرف غربی، تاخیرهایی وجود دارد. ال‌سی اول گشایش شده اما سایر ال‌سی‌ها با تأخیر مواجه شده است. امیدوارم با مذاکرات صورت گرفته، این تأخیر برطرف شود.»
از سوی دیگر در حالی که کسری تجاری در بخش غیرنفتی یکی از عوامل اصلی ناترازی ارزی و درآمدی دولت است، گزارش‌ها نشان می‌دهد تراز تجاری کشور به منفی ۱۴ میلیارد دلار رسیده است. بر اساس آمارهای گمرک از آغاز سال تا پایان دی ماه سال جاری، ایران ۴۰ میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی در برابر ۵۴ میلیارد و ۳۶۰ میلیون دلار واردات داشته است.
تراز منفی تجاری در بخش غیرنفتی، عدم دسترسی جمهوری اسلامی به منابع ارزی بلوکه شده، فضای پرتنش در سیاست خارجی و معلق ماندن مذاکرات هسته‌ای با غرب، همگی از عوامل بحران‌زا در ماه‌های پیش رو هستند.
اینهمه در حالیست که همچنان آمارسازی برای نشان دادن بهبود وضعیت اقتصادی در کشور در جریان است. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران گزارش داده که ضریب جینی در نقاط شهری در سال ۱۳۹۰ حدود ۰/۳۵۶۸ بوده و در سال ۱۳۹۲ به پایین‌ترین مقدار خود در ۱۲ سال اخیر یعنی ۰/۳۵۱۲ رسیده است.
ضریب جینی شاخصی است که بین عدد صفر و یک متغیر است و بیانگر شکاف درآمدی و نابرابری درآمد یا ثروت در هر جامعه است. ضریب صفر جینی بیانگر برابری کامل است و هر چه رقم این شاخص به عدد یک نزدیک‌تر شود بیانگر عمیق شدن شکاف درآمدی است.
هر چند دولت تلاش می‌کند کاهش رقم ضریب جینی را در نتایح عملکرد مثبت خود نشان دهد اما کارشناسن معتقدند این موضوع به دلیل کاهش فاصله درآمدها، سقوط طبقه متوسط به طبقه پایین‌تر است.
مصطفی شریف اقتصاددان در مورد کاهش ضریب جینی و تأثیر آن بر رفاه مردم کشور به روزنامه «اعتماد» گفته که «کاهش ضریب جینی به معنای بهبود وضعیت رفاهی مردم نیست، چراکه عوامل مختلفی روی رفاه مردم اثرگذار است به خصوص با تقسیم‌بندی ترکیب جمعیتی با درآمدهای پایین، متوسط و بالا شاهد جابه‌جایی گروه‌ها در طبقات مختلف هستیم.»
این اقتصاددان تأکید کرده که «جمعیت متوسطی که باید تعدادشان از سایر گروه‌ها بیشتر باشد و در جهت توسعه کشور حرکت کنند رو به کاهش هستند. متأسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی کنونی طبقه متوسط هم به طبقه فرودستان نزدیک شده است و زمانی که قشر متوسط ضعیف می‌شود به لحاظ توسعه‌ای کشور هم دچار مشکل می‌شود.»
