معاون شهردار تهران اعلام کرده که استفاده از زبالهگردها از سوی پیمانکاران شهرداری «مجاز» و زباله‌گردی برای افراد بالای ۱۸ سال به عنوان «شغل رسمی» شناخته میشود.
بر اساس آمارها بیش از پنج هزار زباله‌گرد در تهران وجود دارد و شهرداری تهران از چند هفته پیش از ایجاد ساز و کاری با هدف تعطیل شدن زباله‌گردی خبر داده بود.
اکنون طرحی با عنوان «طرح جامع تنظیف شهر تهران» بطور رسمی به کار گرفتن زبالهگردها از سوی پیمانکاران شهرداری مجاز و زباله‌گردی را به عنوان «شغل رسمی» اعلام شده است.
بر اساس این طرح، زباله‌گردهای ایرانی یا اتباع دارای مجوز اقامت در ایران می‌توانند برای شهرداری زباله‌گردی کرده و بر مبنای طرح طبقه‌بندی مشاغل و طبق ساعات شغلی تعریف شده در قانون کار، حقوق و مزایا دریافت کنند.
رضا محمدی مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران روز سه‌شنبه ۲۴ بهمن ۱۴۰۲ در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» گفته بر اساس طرح جامع تنظیف شهر تهران، پیمانکاران شهرداری این اختیار را دارند زباله‌گردهایی را که بر اساس معیارهای قانونی کشور فعالیت می‌کنند، یعنی بالای ۱۸ سال سن دارند و افراد ایرانی یا اتباع دارای مجوز اقامت در ایران محسوب می‌شوند به کار بگیرند.
او همچنین گفته شهرداری تهران در نظر دارد همه زبالهگردها را استخدام کند: «استخدام تمام زبالهگردها در دستور کار شهرداری است و برای پیمانکار هم الزام گذاشته‌ایم که باید از نیروی انسانی ایرانی استفاده کند و براساس طرح طبقه‌بندی مشاغل، بین ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۱۵ میلیون تومان حقوق به این افراد پرداخت کند.»
او با اشاره به اینکه پیمانکاران اجباری به استخدام زبالهگردها ندارند تأکید کرده که آنها این مجوز را دارند که «افرادی را که همین حالا هم به صورت غیرقانونی مشغول انجام زباله‌گردی هستند را به صورت قانونی در حوزه جمع‌آوری پسماند به‌کارگیری کنند تا افرادی که درآمدهای نامشروعی از این راه دارند، از چرخه جمع‌آوری و تفکیک پسماند پایتخت حذف شوند و تمام درآمدهای حاصل با هدف خدمت‌رسانی بهتر، به شهرداری برسد.»
«زباله» به عنوان «طلای کثیف» شناخته میشود و کشورهای زیادی با بازیافت اصولی توانسته‌اند از زباله درآمدزایی کرده و حتی از طریق زباله انرژی ارزان‌قیمت تولید کنند. در ایران اما با وجود تولید زباله بیش از متوسط جهانی، همچنان بازیافت سازمانیافته‌ای وجود ندارد.
آمارها نشان می‌دهد در ایران روزانه حدود ۵۸ هزار تن زباله تولید میشود که ۸ هزار تن از آن فقط در تهران است. بر این اساس سرانه تولید زباله در هر روز ایران ۷۱۰ گرم یعنی دو و نیم برابر متوسط جهانی است.
بر اساس اعلام سازمان شهرداریها و دهیاری‌های کشور، ۷۵ درصد از زباله‌های تولیدی کشور به خاطر دفن غیربهداشتی، سالانه حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان به محیط زیست خسارت وارد می‌کند، این در حالیست که در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته پسماند به عنوان منبع درآمد دولت و شهرداریها محسوب میشود. همچنین در کشورهای توسعه‌یافته بیش از ۷۰ درصد از زباله تولیدی بازیافت میشود.
هر چند آمارهای تولید زباله در ایران دقیق نیستند اما آمارهای موجود نشان می‌دهد تنها ۶ درصد از زباله‌های تولید در کشور بازیافت و ۱۰ درصد آنها برای تولید کمپوست استفاده میشود و بیش از ۸۰ درصد از زباله‌ها به محل‌های دفن زباله یا دپوی روباز منتقل می‌شوند.
همچنین بر اساس آماری دیگر، تولید زباله در ایران سالانه ۲۰ میلیون تن و گردش مالی این میزان زباله معادل ۱۰ میلیارد دلار است که توسط مافیاهای پسماند انجام میشود و زبالهگردها از جمله بازوهای اجرایی این مافیا هستند.
اکنون در حالی شهرداری تهران اعلام کرد قصد دارد زبالهگردها را توسط پیمانکاران شهرداری استخدام کند اما بخش زیادی از زباله‌گردی در ایران توسط کودکان انجام میشود. بخش قابل توجه دیگری هم توسط کودکان و بزرگسالان افغانستانی که به عنوان «اتباع» شناخته میشود و حالا شهرداری اعلام کرده فقط آنها که مجوز رسمی اقامت دارند می‌توانند در «طرح جامع تنظیف شهر تهران» استخدام شوند.
این روند به این معناست که همچنان صورت مسئله یعنی وجود مافیای ناکاربلد اما قدرتمند زباله در ایران پابرجاست و حتی اگر پیمانکاران شهرداری بخشی از زبالهگردها را استخدام کنند، باز هم این مافیا توان بکارگیری بخش دیگری از متقاضیان کار ایرانی و اتباع خارجی را دارد.
شهرداری تهران در سال ۹۹ گزارش داده بود که تعداد افراد زباله‌گرد در کشور حدود ۱۴ هزار نفر هستند که حدود ۴۷۰۰ نفر از این افراد که غالبا کودکان هستند در شهر تهران فعال هستند. نکته قابل توجه درباره آمار شهرداری، سهم ۹۰ درصدی مهاجران غیرقانونی در میان جمعیت زباله‌گرد کشور است.
وبسایت «خبرآنلاین» مهرماه امسال در گزارشی به درآمد «زباله‌گردی» پرداخته و نوشته بود «نیروی کار لایه اول اقتصاد غیررسمی زباله‌ای، هر کیلو زباله تفکیک شده را بطور میانگین ۶۰۰۰ تومان به کارگاه‌ها می‌فروشند. سربازان پیاده‌ای که روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ کیلو زباله تفکیکی به دست می‌آورند و بنابراین گاهی تا روزانه ۶۰۰ هزار تومان نیز درآمد دارند.»
در این گزارش تأکید شده بود که «البته سیل ورود مهاجران غیرقانونی فرصتی بزرگ برای فعالان غیررسمی اقتصاد زباله‌ای فراهم آورده تا به نیروی کار ارزان‌تر و بیشتر دسترسی داشته باشند. به اینصورت که محله‌های بیشتری تحت پوشش قرار می‌گیرند یا با سازماندهی مهاجران، به شهرهای حومه‌ای اطراف تهران فرستاده می‌شوند که سکونتگاه بسیاری از افرادی شده که این روزها به دلیل گرانی مسکن به این شهرها مهاجرت کرده‌اند.»
