در حالی که مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی امسال رکورد زد، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در سال جدید میانگین مصرف بنزین ۸ الی ۱۰ درصد نسبت به سال افزایش یافته و ناترازی بنزین بیشتر شود.
ناترازی بنزین و تولیدِ کمتر از مصرف در سال‌های گذشته سبب هشدار کارشناسان شده و در شرایط متوسط که مصرف بنزین در ایران روزانه حدود ۱۱۵ میلیون لیتر است، تولید در نهایت به ۱۱۲ الی ۱۱۳ میلیون لیتر در روز می‌رسد.
کارشناسان معتقدند با تداوم روند فعلی، ایران در ۱۰ سال آینده نیازمند واردات روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین و معادل سالانه ۲۵ میلیارد دلار از این محصول خواهد بود.
در روزهای گذشته خبرهایی درباره ثبت رکورد تازه‌ای در مصرف بنزین در کشور منتشر شد. وزارت نفت اعلام کرده که رکورد مصرف بنزین در بازه زمانی ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ تا ۹ فروردین ۱۴۰۳ شکسته شده است.
جعفر سالاری‌نسب مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌گوید فقط در روز ۱۱ فروردین ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین در جایگاه‌های سراسر کشور توزیع شده است که این رقم بالاترین حجم توزیع روزانه بنزین از ابتدای فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳ تا کنون است.
به گفته جعفر سالاری‌نسب این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۸ درصد افزایش یافته است: «بطور میانگین از ابتدای نوروز امسال تاکنون (یکم تا یازدهم فروردین‌ماه) ۱۲۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال با ۱۱۴.۵ میلیون لیتر، ۷/۲ میلیون لیتر معادل ۶/۲ درصد افزایش یافته است.»
ثبت رکورد تازه در مصرف بنزین در شرایطی که همچنان وزارت نفت از افزایش مطلوب تولید بنزین ناکام بوده، زنگ خطری برای تشدید کسری بودجه کشور بوده است.
ماه گذشته کاظم عزیزی معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور درباره ناترازی بنزین گفته بود «در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ کنترل مصرفی ایجاد شد که ناشی از مدیریت بهینه نبود بلکه به دلیل شیوع کرونا و کاهش تقاضای سفر صورت گرفت. بلافاصله بعد از فروکش کردن کرونا جهش مصرف نیز اتفاق افتاد. در ۲ سال گذشته ۴۰ درصد به مصرف بنزین کشور اضافه شده است. قبل از کرونا ۸۰ میلیون لیتر در روز مصرف داشتیم. در دوران کرونا مصرف در این سطح تثبیت شده بود. البته در سال ۱۳۹۸ که دوباره سهمیه‌بندی سوخت اجرا شد و قیمت‌ها افزایش یافت، یک شوک کنترلی ایجاد شد و در ۲ سال بعد هم مصرف ثابت ماند. اما از سال ۱۴۰۰ مجدداً روند رشد ادامه پیدا کرد؛ بطوری که امروز متوسط مصرف روزانه بنزین به حدود ۱۲۰ میلیون لیتر در روز رسیده است. درحالی‌که تولید حدود ۱۱۵ میلیون لیتر در روز است و این یعنی شروع ناترازی بنزین!»
همچنین بر اساس آخرین اطلاعاتی که جعفر سالاری‌نسب مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران درباره تولید بنزین در کشور ارائه در سال ۱۴۰۲ دو پروژه تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌ها از جمله در دو فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس اجرایی شده است.
بر اساس توضیحات جعفر سالاری‌نسب به نظر می‌رسد دولت با انجام تعمیرات به دنبال افزایش ظرفیت تولید یا دست‌کم جلوگیری از کاهش تولید بنزین در پالایشگاه‌های موجود است اما در این شرایط هم باز تولید بنزین کمتر از نیاز مصرفی کشور است.
او گفته «حجم زیادی از تعمیرات انباشته در پالایشگاه‌های کشور در حال انجام است که مانع از حوادث احتمالی شود. اما با همه این شرایط، تولید بنزین کشور را به حدود ۱۱۲ الی ۱۱۳ میلیون لیتر در روز رساندیم.»
از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود مصرف بنزین در سال جدید افزایش پیدا کند؛ به بیان دیگر ناترازی بنزین در سال ۱۴۰۳ تشدید خواهد شد.
در این رابطه جعفر سالاری‌نسب گفته «برآورد سال ۱۴۰۳ این گونه تخمین زده شده است که میانگین مصرف بنزین ۸ الی ۱۰ درصد نسبت به سال ۱۴۰۲ رشد خواهد کرد و به ۱۲۴ الی ۱۲۶ میلیون لیتر خواهد رسید.»
این در حالیست که بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد ناترازی بنزین در سال ۱۴۰۲ به ۱۰ میلیون لیتر در روز رسیده بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارش داده بود که میزان ناترازی بنزین کشور سالانه خسارت سه میلیارد دلاری به کشور وارد می‌کند. سه میلیارد دلار معادل درآمد فروش یک ماه نفت ایران است!
اکنون ایران در حالی با وجود ظرفیت بالا برای تولید و حتی صادرات بنزین، به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد که در شرایط تحریم، جمهوری اسلامی تلاش داشته بخشی از بنزین ناکافی تولید داخل را نیز صادر کنند تا کسری درآمدهای نفتی به دلیل محدودیت‌های تحریم را جبران کند.
بر اساس آمار گمرک ایران در سال ۹۹ حدود سه میلیارد دلار بنزین صادر کرده بود. به بیان دیگر چند ماه پس از افزایش قیمت بنزین در داخل کشور از سوی دولت حسن روحانی که به اعتراضات خونبار آبان۹۸ انجامید، دولت در حالی مردم معترض در خیابان را به رگبار بست که در آنسو با تحمیل بار افزایش قیمت بنزین بر جیب مردم، در حال صادرات بنزین بوده تا اثرات تحریم و کسری بودجه‌اش را جبران کند!
از سوی دیگر هر چند «توجیه» حکومت از افزایش قیمت بنزین و برداشتن یارانه «کاهش مصرف» و «مبارزه با قاچاق» عنوان می‌شود که آمارهای مصرف بنزین با وجود افزایش قیمت در دولت روحانی و کاهش سهم کارت سوخت یارانه‌ای در دولت رئیسی و طی ماه‌های گذشته هم نتوانسته بر کاهش مصرف و یا «قاچاق» موثر باشد و همچنان رکوردهای تازه‌ای در مصرف بنزین ثبت می‌شود.
کاظم عزیزی معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور اسفندماه گذشته از حذف سهمیه بنزین دولتی و افزایش قیمت آن به ۳ هزار تومان در آینده نزدیک و بر اساس سیاست‌گذاری دولت خبر داد.
معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور معتقد بود ناترازی کنونی بنزین در ایران با واردات قابل جبران است اما تأکید کرده بود که «این تقاضا در حال افزایش است و در این سطح باقی نمی‌ماند» و به همین دلیل دولت به دنبال کاهش سهمیه بنزین دولتی و افزایش قیمت آن است.
پیشتر و در نخستین روزهای بهمن‌ماه امسال دولت بدون اعلام قبلی و بطور ناگهانی سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی یا همان نرخ آزاد در کارت‌های سوخت شخصی را از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر کاهش داد. همچنین ذخیره سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی که تا پیش از این، ۹ ماه و به‌میزان حداکثر ۵۴۰ لیتر بود، از این پس به ۶ ماه و حداکثر ۳۶۰ لیتر کاهش یافت.
چند روز بعد گزارش‌های غیررسمی از یک نرخ سوم برای بنزین با قیمت هر لیتر ۸۰۰۰ تومان خبر دادند. خبرگزاری «ایلنا» هم همزمان در هفته نخست بهمن گزارش داد که «دولت بعد از دو گام حفظ بنزین سهمیه‌ای و محدودیت بنزین ۳۰۰۰ تومانی در نظر دارد تا با ایجاد یک نرخ سوم مصرف بنزین بیشتر از سهمیه (مجموع یارانه‌ای و آزاد) را به نرخ گران‌تری به پرمصرف‌ها عرضه کند. »
در ادامه این گزارش آمده بود که «جمع‌بندی دولتی‌ها در فصل بهار به این صورت بود که بنزین نرخ سوم با قیمت هر لیتر ۸۰۰۰ تومان عرضه شود تا پرمصرف‌هایی که بیشتر از سهمیه یارانه و سهمیه آزاد در نظر گرفته شده به ازای هر خودرو مصرف دارند، مصرف مازاد خود را به نرخ ۸۰۰۰ تومان تهیه کنند.»
خبرگزاری «ایلنا» نوشته بود که در پیش بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی و نگرانی دولت از عدم مشارکت مردم و همچنین نگرانی از بروز اعتراضاتی سراسری همچون آبان ۹۸ سبب شده دولت به جمع‌بندی مشخصی برای شیوه افزایش قیمت بنزین نرسد.
اینهمه در حالیست که در شرایط فعلی، ایران در ۱۰ سال آینده نیازمند واردات روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین و معادل سالانه ۲۵ میلیارد دلار خواهد بود.
