یافته‌های یک گزارش جدید نشان می‌دهد خودکشی در جامعه پزشکی ایران با افزایش ۳ تا ۵ برابری روبرو شده است. این گزارش تأکید کرده ساعات کاری طاقت‌فرسا، شرایط تحقیرآمیز، عدم حمایت و روابط پادگانی بین اساتید و رزیدنت‌ها از عوامل افزایش آمار خودکشی در میان جامعه پزشکی است.
وبسایت «خبرآنلاین» ساعاتی پیش گزارشی درباره افزایش ۳ تا ۵ برابری خودکشی در جامعه پزشکی منتشر اما ساعاتی بعد آن را حذف کرد. این گزارش در گفتگو با متخصصان و فعالان صنفی روند خودکشی پزشکان در سال‌های اخیر را مورد بررسی قرار داده است.
در این گزارش آمده که شرایط اجتماعی نامطلوب، یکی دیگر از اهرم‌های فشار بر اعضای کادر درمان است. افزون بر فشارهای مالی و نداشتن آرامش روانی تحت شرایطِ سخت کاری و شیفت‌های طولانی، روابط و شرایط اجتماعی هم در برخی موارد منجر به پرخاشگری و واکنش‌های هیجانی جبران‌ناپذیر می‌شود.
محمدرضا صبری فوق تخصص قلب کودکان و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره وضعیت کاری فارغ‌التحصیلان پزشکی گفته که «برخی رشته‌های پزشکی اغلب تا ۱۵ شب در ماه کشیک دارند، از همین رو چندین بار از سوی وزارتخانه ابلاغ شد که حداکثر تعداد کشیک رزیدنت‌ها در طول ماه، از ۱۲ شب بیشتر نباشد. اما عموماً در برخی موارد از دستیاران کار بیشتری می‌کشند و حتی روز بعد نیز آنها را مرخص نمی‌کنند».
او گفته شیفت‌های طولانی بار روانی مضاعفی را به فرد تحمیل می‌کند و با سلب آسایش و امنیت روانی، ممکن است سبب کاهش بهره‌وری و حتی بروز خطاهای پزشکی شود.
نازنین رحیم‌نژاد متخصص چشم‌پزشکی نیز درباره دیگر مشکلات کادر پزشکی گفته «مطابق قوانین جدید، یک دستیار پزشک یا یک متخصص طرحی، اجازه ندارد خارج از محلی که برای او مشخص شده، به فعالیت بپردازد.»
نازنین رحیم‌نژاد توضیح داده که «درواقع در این مرحله، او یک «دانشجو» تلقی می‌شود، اما وظایف سنگینی بر عهده دارد و حقوق آنچنانی هم به او تعلق نمی‌گیرد. در هیچ‌کجای جهان چنین قانونی پذیرفته نیست که شخص نه می‌تواند در جای دیگری مشغول به کار شود، نه در جای فعلی «شاغل» تلقی می‌شود؛ با حجم سرسام‌آور فشار کاری و مسئولیت‌های فراوانی هم که دارد، صرفاً عنوان «دانشجو» را یدک می‌کشد.»
پدیده خودکشی پزشکان جوان؛ «نگوییم خودکشی، بگوییم کشتار سیستماتیک توسط وزارت بهداشت»
در بخش دیگری از گزارش تأکید شده حجم بالای کار، مسئولیت‌های فراوان، عدم دریافت حقوق مکفی و نداشتن امنیت شغلی مجموعه عواملی است که ممکن است انگیزه اعضای کادر درمان را برای ادامه فعالیت سلب کند. طبیعی است که در این شرایط افراد به فکر مهاجرت باشند.
«رصدخانه مهاجرت ایران» پیشتر گزارش داده بود که ۷۴ درصد از پزشکان و پرستاران تا تابستان ۱۴۰۱ تمایل به مهاجرت از کشور داشته‌اند. همانطور که ۴ هزار پزشک طی سال گذشته از ایران مهاجرت کردند. این میزان به‌قدری قابل توجه است که در آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت اشاره شده که ایران با وجود ۸ هزار پزشک جراح ایرانی در امریکا، هفتمین رتبه را در خصوص پزشکانی با ملیت متفاوت از مبدأ دارد.
«کیهان لندن» به تازگی در گزارشی میدانی با چند پزشک تازه فارغ‌التحصیل گفتگو کرده و ابعاد مختلف مشکلات آنها را نشان داده است.
گزارش ویژه؛ پزشکان جوان در گفتگو با «کیهان لندن» از مشکلات و سرخوردگی‌ها می‌گویند
در این گزارش آمده بود که فعالان صنفی معتقدند ریشه خودکشی پزشکان نه مسائل روحی و روانی بلکه ساختار معیوبی است که وزارت بهداشت و درمان طی سال‌های گذشته ایجاد کرده که در آن نه شأن و جایگاه پزشک، و نه معیشت او در نظر گرفته می‌شود و تنها به بهره‌کشی از این قشر متمرکز است. برخی فعالان صنفی خودکشی پزشکان را «کشتار سیستماتیک توسط وزارت بهداشت» ارزیابی می‌کنند.
یکی از این پزشکان جوان در گفتگو با «کیهان لندن» گفته بود «به عقب نگاه می‌کنی و نتیجه می‌گیری حماقت کرده‌ای! امروزت را می‌بینی، تحقیر می‌شوی! آینده هم قطعا اگر بدتر از این روزها نباشد، بهتر نیست. یعنی هرقدر واکاوی می‌کنی چیزی که تو را به زندگی متصل کند پیدا نمی‌کنی!»
به گفته یکی از پزشکان «دانشجویان پزشکی مسیری دشوار و پر از محرومیت و فشار را طی می‌کنند تا تحصیلات خود را به پایان برسانند اما از فردای فارغ‌التحصیلی به بن‌بستی می‌خورند که انگار آنها را از خواب بیدار کرده و به کابوسی دائمی در بیداری می‌کشاند.»
«آرش» هم گفته بود «ساختار فاسد وزارت بهداشت و زد و بندهایی که برای افراد دارای پارتی می‌شد تصویر غریبی بود. برخوردهای توهین‌آمیزی که یک پزشک جوان در بیمارستان چه از طرف کادر بیمارستان و چه از طرف خانواده بیماران مشاهده می‌کند زجرآور است. بعد هم طرح پزشکی است که اگر وابسته [به جریانات حکومت] باشی و آشنا داشته باشی یک موقعیت بهتر داری ولی اگر مستقل و شهروندی معمولی باشی به دورافتاده‌ترین استان‌ها و روستاها اعزام می‌شوی. حقوقی هم که دریافت می‌کنی اندازه حقوق یک کارگر بی‌تحصیل و تخصص است که زحمتی برای تحصیل نکشیده و تازه چون سال‌ها پیشتر از تو مشغول به کار شده حتما وضعیت زندگی بهتر و پایدارتری دارد.»
سعید نیز معتقد است چون مشکل ساختاری است و هر سال بدتر می‌شود قاعدتا هیچ روزنه امیدی به بهتر شدن شرایط هم نیست و ماندن در این ساختار به معنای پذیرش یک سرنوشت محتوم از فقر و درماندگی و تحقیر است.
شادی می‌خواهد با مهاجرت از «جهنمی که در آن گیر کرده» رها شود و می‌گوید پزشکی خواندن در ایرانِ امروز سه انتخاب پیش روی ما می‌گذارد؛ مهاجرت کنیم و خلاص شویم. بمانیم و به سیستم برده‌داری از پزشکان تن بدهیم و تا آخر عمر حسرت بخوریم و یا به نکبتی که در آن گرفتاریم پایان بدهیم.
تداوم بحران خودکشی رزیدنت‌ها؛ هشدار انجمن علمی روانپزشکان ایران به دولت
انجمن علمی روانپزشکان ایران دی ۱۴۰۲ در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی با اشاره به آمار بالای خودکشی در بین رزیدنت‌ها، هشدار داده بود که تداوم این روند زمینه‌ساز «فروپاشی نظام سلامت کشور» است.
در این نامه با اشاره به اینکه «فراوانی خودکشی پزشکان جوان و دستیاران پزشکی چندین برابر از آنچه در جمعیت عمومی کشور رخ می‌دهد، بالاتر است»، بر ضرورت تشکیل کمیته‌ای از متخصصان با اختیارات لازم برای مداخله فوری و جلوگیری از تبدیل روند کنونی خودکشی رزیدنت‌ها به یک بحران فراگیرتر تأکید شده بود.
این نامه افزوده بود که «در ماه‌های اخیر شاهد موارد متعددی از فوت پزشکان جوان و دستیاران پزشکی به دلیل اقدام به خودکشی بوده‌ایم که باعث نگرانی شده است. لازم به ذکر است که فراوانی خودکشی در این گروه، شوربختانه چندین برابر از آنچه در جمعیت عمومی کشور رخ می‌دهد، بالاتر است. عوامل متعددی در پیدایش این امر سهم دارند که بسیاری از آنها مربوط به شرایط اجتماعی-اقتصادی-شغلی هستند. این پدیده نه‌تنها نشانگر وجود بحران و فشار در جامعه درمانی کشور به‌ویژه جوانان این عرصه است، [بلکه] به‌نوعی بازتابی از شرایط اجتماعی و نیازمند توجه جدی و فوری است.»
