شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز چهارشنبه پنجم ژوئن (۱۶ خردادماه)، قطعنامه علیه برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی را که پیش‌نویس آن توسط فرانسه، بریتانیا و آلمان ارائه شده بود با ۲۰ رأی موافق، دو رأی منفی و ۱۲ رأی ممتنع تصویب کرد.
به گزارش رویترز در این قطعنامه از جمهوری اسلامی خواسته شده که همکاری‌های خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزایش دهد و مجوز بازرسان ویژه آژانس برای نظارت بر سایت‌های اتمی را صادر کند.
رویترز نوشت، از ۳۵ عضو شورای حکام، ۲۰ کشور رأی مثبت، دو کشور (چین و روسیه) رأی منفی و ۱۲ کشور رأی ممتنع دادند. رأی کشور پاراگوئه به دلایل فنی به حساب نیامد.
این قطعنامه در حالی تصویب شد که ۱۸ ماه پیش از این شورای حکام در یک قطعنامه دیگر به جمهوری اسلامی دستور داده بود فوری به پرسش‌های آژانس در مورد علّت وجود ذرات اورانیوم ممنوعه با منشاء انسانی در سایت‌های اعلام نشده از جمله تورقوزآباد، مریوان، آباده و لویزان توضیح دهد اما تهران هنوز در مورد دو سایت پاسخ قانع‌کننده‌ای ارائه نداده است.
همچنین طبق آخرین هشدارهای رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی در ایران برای ساخت سه بمب اتمی طی چند هفته کافیست. گروسی در ماه‌های اخیر بارها اعلام کرد به علت کارشکنی‌های جمهوری اسلامی آژانس دیگر قادر به راست‌آزمایی و تأیید صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای آن نیست.
در متن قطعنامه پیشنهادی بریتانیا، فرانسه و آلمان تأکید شده است «از نظر هیأت مدیره آژانس برای پاسخگویی ایران در قبال تعهدات قانونی‌اش بسیار دیر شده و باید فوری بطور کامل و بدون ابهام با آژانس همکاری کند.»
سه قدرت اروپایی در نشست قبلی شورای حکام که در ماه مارس (اسفند ۱۴۰۲) برگزار شد بر سر لزوم صدور قطعنامه علیه رژیم ایران با آمریکا به توافق نرسیدند. مقامات آمریکایی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را یکی از دلایل عدم تمایل این کشور برای پیگیری چنین رویکردی بیان کرده بودند. برخی دیپلمات‌ها گفتند دولت بایدن از تشدید درگیری‌های احتمالی در منطقه در صورت تصویب قطعنامه علیه جمهوری اسلامی نگران است.
با اینهمه ساعاتی پیش از رأی‌گیری، مقامات آمریکایی اعلام کردند از قطعنامه سه متحد اروپایی در مورد جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کنند.
سفیر آمریکا در شورای حکام چه گفت
لورا هولگیت سفیر آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در ژنو برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را «چالش جدی برای امنیت بین‌المللی» خواند و سه دلیل برای این موضوع عنوان کرد:
«اول، [رژیم] ایران تا کنون نتوانسته همکاری لازم برای حل و فصل مسائل پادمانی (مرتبط با گسترش تسلیحات اتمی) انجام دهد که شامل آثار اروانیوم غنی‌شده در مکان‌های اعلام‌نشده است… متأسفانه به دلیل ابهام‌ها و انکارهای مداوم [رژیم] ایران، آژانس در حال حاضر اعتماد لازم برای ارزیابی صحیح و کامل بودن اظهارات آن را ندارد.
دوم، اظهارات اخیر مقامات بلندپایه [جمهوری اسلامی] ایران که تهدید به تغییر دکترین اتمی جمهوری اسلامی می‌کنند و می‌گویند تمام قابلیت‌های فنی لازم برای ساخت سریع سلاح‌های هسته‌ای را دارند، نگران کننده است.
سوم، [رژیم] ایران بارها برخلاف قطعنامه‌های این شورا در سال‌های اخیر بجای همکاری با آژانس با افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی در تأسیسات زیرزمینی از جمله فردو تنش‌ها را بیشتر کرده و همانطور که مدیرکل آژانس اعلام کرد، ایران تنها کشوری است که سلاح هسته‌ای ندارد اما در حال غنی‌سازی تا این سطح است.»
Read the U.S. statement on NPT Safeguards Agreement with Iran, delivered today at the #IAEA Board of Governors meeting: 👇https://t.co/XXhmHZgV5X pic.twitter.com/0fNhHgekYk
— U.S. Mission to the UN (Vienna) (@usunvie) June 5, 2024
وی همچنین افزود، «اظهارات مقامات جمهوری اسلامی را صرفاً نباید تهدید در نظر گرفت، جمهوری اسلامی ایران که در گذشته برنامه تسلیحات هسته‌ای داشت و برنامه غنی‌سازی آن مخفیانه آغاز شد، در حال جمع‌آوری ذخایر فزاینده اورانیوم بسیار غنی‌شده است و اکنون با وجود تعهدات خود به NPT [پیمان منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی) افتخار می‌کند که در آستانه ساخت سلاح اتمی است.»
نماینده آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی تأکید کرد، «با توجه به عدم همکاری [رژیم] ایران با آژانس و با توجه به تعهد ما به اقدام جمعی در حمایت از آژانس و NPT، ایالات متحده از این قطعنامه حمایت می کند. اما اشتباه نکنید؛ مهم است که قطعنامه‌ها به یک استراتژی گسترده‌تر پیوند بخورند. این قطعنامه باید اولین گام در یک استراتژی با هدف دستیابی به راه حلی پایدار و مؤثر برای برنامه هسته‌ای ایران باشد که شامل همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. به‌ویژه که نگاه ما به اکتبر ۲۰۲۵ است؛ زمانی که شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ بررسی کامل برنامه هسته‌ای ایران را در دستور کار قرار دهد.»
اشاره وی به احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» و بازگشت تمام تحریم‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ذیل «فصل هفت» است که با توافق موسوم به برجام از ژوئیه ۲۰۱۵ (تیرماه ۱۳۹۴) معلق شده‌اند.
همزمان یسرائیل کاتز وزیر خارجه اسرائیل با استقبال از تصویب این قطعنامه در «ایکس» نوشت، «این اولین قطعنامه در ۱۹ ماه گذشته در مورد تخلفات رژیم ایران است که راه را برای اقدامات بیشتر علیه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی هموار می‌کند. این قطعنامه بر خطری که [جمهوری اسلامی] ایران برای امنیت و ثبات جهانی ایجاد می‌کند تأکید دارد و بر عزم جهان آزاد برای توقف برنامه هسته‌ای ایران تأکید می‌کند.»
I welcome the important decision made today by the @iaeaorg Board of Governors, demanding that Iran comply to its international obligations and cease advancing its dangerous nuclear program.
This is the first resolution in 19 months on Iranian violations, paving the way for…
— ישראל כ”ץ Israel Katz (@Israel_katz) June 5, 2024
وی همچنین افزوده، «اسرائیل همچنان ماهیت واقعی [رژیم] ایران را در برابر جهان به نمایش خواهد گذاشت… ما حق نداریم در اینجا متوقف شویم. جهان آزاد باید همین الان [حکومت] ایران را متوقف کند، قبل از اینکه خیلی دیر شود.»
مقامات جمهوری اسلامی پیش از این تهدید کرده بودند در صورت تصویب قطعنامه علیه رژیم دست به اقدامات متقابل خواهند زد.
