جدیدترین گزارش مربوط به شاخص شکاف جنسیتی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد ایران در انتهای جدول برابری جنسیتی قرار دارد. این شاخص توسط مجمع جهانی اقتصاد و با بررسی فاکتورهایی چون مشارکت و فرصت‌های اقتصادی، دسترسی به تحصیل و آموزش، سلامت و بقا، و توانمندسازی سیاسی محاسبه می‌شود.
گزارش شاخص شکاف جنسیتی به تازگی از سوی مجمع جهانی اقتصاد ارائه شده و در آن ۱۴۶ کشور مورد بررسی قرار گرفتند. دو کشور سودان و ازبکستان برای نخستین بار جزو کشورهای مورد بررسیِ مجمع جهانی اقتصاد در زمینه شاخص شکاف جنسیتی هستند.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد در حالی که هیچ کشوری به برابری جنسیتی کامل دست نیافته، ۹۷ درصد از اقتصادهای موجود در این نسخه بیش از ۶۰ درصد شکاف جنسیتی در کشور خود را کاهش داده‌اند درحالی که این رقم در سال ۲۰۰۶ شامل ۸۵ درصد اقتصادها می‌شد.
ایسلند با کسب امتیاز ۹۳/۵ درصد بار دیگر در رتبه اول کشورها در رابطه با برخورداری از برابری جنسیتی قرار گرفته است. این کشور در ۱۵ سال گذشته همواره در زمینه فراهم کردن بسترهای برابری جنسیتی پیشتاز بوده و توانسته بیش از ۹۰ درصد شکاف جنسیتی خود را کاهش دهد.
گزارش مجمع جهانی اقتصاد همچنین نشان می‌دهد از ۹ اقتصاد موجود در میان ۱۰ اقتصاد برتر، ۸ اقتصاد بیش از ۸۰ درصد شکاف جنسیتی را کاهش داده‌اند.
اقتصادهای اروپایی هفت اقتصاد از ۱۰ اقتصاد برتر جهان را در رابطه با برابری جنسیتی به خود اختصاص داده‌اند. بعد از ایسلند، فنلاند (با ۸۷/۵ درصد دومین)، نروژ (با ۸۷/۵ درصد سوم،)، سوئد (با ۸۱/۶ درصد پنجم)، آلمان (با ۸۱ درصد هفتم،)، ایرلند (با ۸۰/۲ درصد نهم) و اسپانیا (با ۷۹/۷ درصد دهم) قرار دارند.
سه رتبه از رتبه‌های برتر در رابطه با ایجاد برابری جنسیتی نیز به اقتصادهای آسیای شرقی و اقیانوس آرام تعلق یافته است. نیوزیلند با ۸۳/۵ درصد در رتبه چهارم، آمریکای لاتین و دریای کارائیب یعنی نیکاراگوئه با ۸۱/۱ درصد در رتبه ششم و کشورهای جنوب صحرای آفریقا یعنی نامیبیا با ۸۰/۵ درصد در رتبه پنجم قرار گرفته‌اند.
کشورهای لیتوانی و بلژیک در اتحادیه اروپا هم به ترتیب در رتبه‌های یازدهم و دوازدهم هستند درحالی که این کشورها پیشتر رتبه هشتم و دوم را داشتند.
بر اساس این گزارش در میان ۱۴۶ اقتصادی که وضعیت شاخص شکاف جنسیتی بررسی شده است، شکاف جنسیتی سلامت و بقا ۹۶ درصد، شکاف پیشرفت تحصیلی ۹۴/۹ درصد، شکاف مشارکت و فرصت اقتصادی ۶۰/۵ درصد و شکاف توانمندسازی سیاسی ۲۲/۵ درصد بسته شده است.
در این گزارش وضعیت خاورمیانه به هیچ عنوان مناسب نیست و بطور کلی در میان کشورهای خاورمیانه، وضعیت ایران تنها از کشور سودان بهتر است. در مقایسه با کشورهای دنیا هم به عنوان مثال وضعیت ایران در زیرشاخص برابری اقتصادی تنها از بنگلادش و سودان بهتر است. اما در زیرشاخص نرخ مشارکت نیروی کار وضعیت ایران تنها با ۲۰/۱ درصد از همه بدتر است.
«گزارش جهانی شکاف جنسیتی سال ۲۰۲۴» مجمع جهانی اقتصاد بر اساس شاخص جهانی شکاف جنسیتی سالانه منتشر شده و وضعیت فعلی و تکامل برابری جنسیتی را در چهار بعد کلیدی بررسی می‌کند. این چهار بعد شامل موارد زیر هستند: مشارکت و فرصت‌های اقتصادی، دسترسی به تحصیل و آموزش، سلامت و بقا، و توانمندسازی سیاسی.
این شاخص از زمان راه‌اندازی در سال ۲۰۰۶ از سوی مجمع جهانی اقتصاد، قدیمی‌ترین مرجعی است که پیشرفت اقدامات اقتصادهای دنیا را برای کاهش شکاف جنسیتی دنبال می‌کند.
امسال هجدهمین ویرایش از شاخص جهانی شکاف جنسیتی، برابری جنسیتی را در ۱۴۶ اقتصاد دنیا بررسی کرده است که می‌تواند مبنایی باشد برای تحلیل تحولات برابری جنسیتی در دو سوم اقتصادهای جهان.
شاخص جهانی شکاف جنسیتی امتیازاتی بین صفر تا ۱۰۰ دارد و می‌توان این امتیازات را فاصله طی شده تا برابری (یعنی درصدی از شکاف جنسیتی که بسته شده است) تفسیر کرد.
خاورمیانه و شمال آفریقا با امتیاز برابری جنسیتی ۶۱/۷ درصد در میان تمام مناطق در رتبه آخر قرار دارند. این منطقه از سال ۲۰۰۶ یک مسیر مثبت کلی داشته و امتیاز شکاف جنسیتی خود را ۳/۹+ درصد افزایش داده است. در مشارکت و فرصت اقتصادی، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا با امتیاز ۴۳/۱ درصد در رتبه هفتم قرار دارند.
مشارکت زنان در نیروی کار منطقه کم است، اما حضور در نقش‌های حرفه‌ای بطور مثبت در حال افزایش است. پیشرفت تحصیلی با امتیاز ۹۷/۲ درصد پیشرفت چشمگیری داشته و نشان‌دهنده برابری جنسیتی گسترده در سواد و ثبت نام در سطوح تحصیلی است. سلامت و بقا در ۹۶/۴ درصد با نسبت جنسی متعادل در هنگام تولد ثابت است، اما شکاف‌های پایدار در امید به زندگی سالم وجود دارد.
عملکرد این منطقه در زمینه توانمندسازی سیاسی در سال ۲۰۲۴ با ۱۱/۷ درصد پایین‌ترین رتبه را دارد، اگرچه شاهد این هستیم که در برابری سیاسی از سال ۲۰۰۶، ۸/۴ درصد افزایش به وجود آمد که این خود مدیون حضور و نمایندگی زنان در نقش‌های وزارتی و پارلمانی در این منطقه است.
هرچند حدود ۸۶/۷ درصد از اقتصادهای منطقه بیش از ۶۰ درصد از شکاف جنسیتی خود را پر کرده‌اند، اما فاصله بین امارات متحده عربی که در رتبه اول منطقه قرار دارد و سودان با رتبه ۱۵، نسبتا گسترده و ۱۴/۵ درصد است. علاوه بر این، تنها دو اقتصاد از ۱۵ اقتصاد خاورمیانه و شمال آفریقا در رده ۱۰۰ اقتصاد برتر قرار دارند که نشان می‌دهد هنوز با پیشرفت‌های اساسی فاصله بسیاری وجود دارد.
از نظر مشارکت و فرصت اقتصادی، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا هفتمین امتیاز منطقه‌ای را با ۴۳/۱ درصد به خود اختصاص داده‌اند که نشان‌دهنده تغییر ۱/۸+ درصدی نسبت به سال گذشته و بهبود ۳/۱+ درصدی از سال ۲۰۰۶ است.
برابری جنسیتی در نرخ مشارکت نیروی کار در مقایسه با سایر مناطق پایین است و اکثر امتیازات شکاف جنسیتی در این شاخص کمتر از ۶۵ درصد است و در برخی مناطق مثل ایران به ۲۰/۱ درصد می‌رسد. با این حال، نمایندگی زنان در نیروی کار در حال تغییر است برابری جنسیتی در نقش‌های فنی و حرفه‌ای در هفت اقتصاد (مراکش، سودان، تونس، الجزایر، کویت، لبنان و اسرائیل) بالاتر از ۷۰ درصد و بالاتر از میانگین جهانی (۴۰/۵ درصد) است. در عمان ۴۳/۳ درصد، اسرائیل ۴۶/۷ درصد و اردن ۹۰/۳ درصد امکان حضور در نقش‌های قانونگذاری و مدیریت ارشد برای زنان وجود دارد.
در خاورمیانه، ایران در انتهای جدول رتبه‌بندی کشورهای منطقه، در میان پانزده کشور، رتبه چهاردهم را دارد.
در این جدول امارات، اسرائیل، تونس، بحرین، اردن، عربستان، قطر، کویت، لبنان، مصر، عمان، مراکش و الجزیره به ترتیب بالاتر از ایران قرار دارند و تنها کشور سودان بعد از ایران رتبه پانزدهم را دارد.
بنا بر اطلاعات منتشرشده، گروهی از اقتصادهایی که کمترین سطح برابری اقتصادی بین زنان و مردان را دارند به ترتیب عبارتند از بنگلادش ۳۱/۱درصد، سودان ۳۳/۷ درصد، ایران ۳۴/۳ درصد، پاکستان ۳۶درصد، هند ۳۹/۸ درصد و مراکش ۴۰/۶ درصد.
همه این اقتصادها کمتر از ۳۰ درصد برابری جنسیتی را در درآمد تخمینی بین زنان و مردان دارند. علاوه بر این، سطح برابری در نرخ مشارکت نیروی کار برای همه این چند اقتصاد زیر ۵۰ درصد است که کمترین آن برای ایران با ۲۰/۱ درصد است.
