مصطفی معین وزیر پیشین بهداشت و استاد دانشگاه پدیده خودکشی پزشکان جواد در ایران را «تراژدی بزرگ انسانی» خوانده و گفته یکی از دلایل این خودکشیها «احساس تبعیض و ستم و بردگی در ساختار سلامت و نظام اجتماعی» است.
مصطفی معین توضیح داده که «احساس تبعیض و ستم و بردگی در ساختار سلامت و نظام اجتماعی» از عوامل مهم اقدام به خودکشی پزشکان و متخصصان جوان است و «کار و کشیک شبانهروزی و فرساینده جسم و روان دستیاران در بخشهای بیمارستانی و اورژانسها مورد بیتوجهی قرار میگیرد.»
این استاد دانشگاه به مسائلی همچون بیخانمانی، فقر و تنگنای معیشت، عدم امنیت شغلی، کاهش منزلت اجتماعی، جدائی و طلاق، افسردگی و ناامیدی اشاره کرده و گفته «تحمل خشونت و نداشتن امنیت جانی در اورژانس، درمانگاه و یا بیمارستان از مسائل مهم است، ضمن اینکه بیگاری در طرح استثماری و اجباری خدمت خارج از مرکز بدون امکانات مناسب زندگی و یا تحصیل فرزندان و مقررات خدمت اجباری در خارج از مرکز بعد از هر مقطع تحصیلی از سالهای اول انقلاب به دلیل کمبود شدید پزشک به اجرا گذاشته شده که هنوز هم علیرغم همه خسارات و اعتراضات ادامه یافته است.»
به گفته این متخصص کودکان، «نداشتن فرصت و امکان آموزش، مطالعه، کسب مهارت و انجام پژوهشهای علمیِ پایه و بالینی در داخل و خارج کشور و بدور از اشتغالات و خدمات روزمره بهداشتی- درمانی نیز حائز اهمیت است.»
مصطفی معین افزوده که «احساس حصر و زندانی بودن با گروکشی دانشنامه تحصیلی دانشآموختگان و ایجاد مانع برای خروج از کشور و ادامه تحصیل در خارج یکی از علل اصلی بحرانِ سوگناک از دست دادن کادرهای جوان پرستاری و علوم پزشکی است.»
وزیر پیشین بهداشت جمهوری اسلامی توضیح داده که «انتزاع رشتههای علوم پزشکی از آموزش عالی در سال ۱۳۶۵ و ادغام شبکههای بهداری در دانشگاههای علوم پزشکی سرچشمه اصلی اُفت کیفیت آموزشی و پژوهشی، فساد اداری و مالی، نابسامانی دارو و درمان و مهاجرت خسارتبار و سیلآسای استادان و پژوهشگران، طبیبان حاذق و پرستاران کارآمد به خارج از کشور و از همه تراژیکتر خودکشی سلسلهوار پرستاران و پزشکان جوان بویژه دستیاران پزشکی در سالهای اخیر است که با بیتوجهی و عدم پاسخگوئی مسئولانه مدیران وزارت بهداشت همراه بوده است.»
مصطفی معین مقررات وزارت بهداشت درباره فارغالتحصیلان پزشکی را مقررات ظالمانهای دانسته که مهاجرت نیروها و اتلاف سرمایههای بیبدیل تخصصی و خودکشی کادرهای جوان پرستاری و دستیاران پزشکی را در پی داشته است.
او که خودش از وزرای بهداشت جمهوری اسلامی در دولت محمد خاتمی بوده گفته وزرای بهداشت که حداقل در یک دهه اخیر فعالیت داشتهاند باید به دقت بررسی و در پیشگاه ملت و وجدان عمومی به استیضاح کشیده شود که پاسخگوی غفلت طولانی و زیانبار خود در پایان ندادن به بهرهکشی و عدم لغو مقررات استثماری طرح خارج از مرکز باشند.
موضوع خودکشی پزشکان جوان در ایران به پدیدهای تکاندهنده تبدیل شده است و هرچند آمار این خودکشیها از جمله آمارهای سانسور شدهی جمهوری اسلامی است اما آن دسته از خودکشیهایی که گزارش شده نیز نشان میدهد نرخ خودکشی در میان پزشکان جوان خیلی بالاتر از نرخ عمومی خودکشی در ایران است.
دکتر پرستو بخشی، دکتر سمیرا آلسعیدی، دکتر نور فروغی نسب، دکتر زهرا ملکی قربانی، دکتر مهران خسروانیان و دکتر شعله توکلی شیراجی از جمله پزشکان جوانی هستند که از ابتدای امسال خبر خودکشی و جان باختن آنها منتشر شده است.
دکتر شعله توکلی شیراجی متخصص داخلی و فوق تخصص اختلالات ریوی بیمارستان «شریعتی» تهران از آخرین نمونههای خبری شدهی خودکشی پزشکان جوان است.
فرشاد زبرجدیان یکی از اینترنهای پزشکی ورودی بهمن ۱۳۹۶ دانشگاه علوم پزشکی همدان با اقدام به خودکشی به زندگی خود پایان داد.
دکتر سمیرا آل سعیدی فوق تخصص روماتولوژی نیز در اردیبهشت ماه دست به خودکشی زد. دکتر مهدی عبدوس با اعلام این خبر در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «خانم دکتر سمیرا آلسعیدی فوق تخصص روماتولوژی از میان ما رفت. ایشان روز قبل پلن دارویی خودکشی خود را با رزیدنتها مطرح کرده، آنها موضوع را جدی نگرفته و سر به سر ایشان هم میگذارند، مرحوم به گواهی همکاران، خوش اخلاق، فعال و با وجدان کاری بوده. از ایشان یک فرزند به یادگار مانده است. شاید در لحظات آخر زندگی گفته من زنی هستم که دنیا را روی انگشتان خود میچرخانم، اما از پس دلتنگیهایم بر نمیآیم. پزشکان بیشتر از سایر اقشار جامعه در معرض تنش و استرسهای فراوان کاری هستند. آنها سرمایه کشور هستند احترامشان را حفظ کنید. تنهایشان نگذارید.»
خودکشی سمیرا آل سعیدی کمتر از یک ماه پس از خودکشی دکتر پرستو بخشی، متخصص ۳۵ ساله قلب در بیمارستان ابنسینا در شهرستان دلفان، گویای اینست که خودکشی کادر درمان به «پدیده» مهمی تبدیل شده که گویا برای وزارت بهداشت جمهوری اسلامی اصلا اهمیتی ندارد.
در اوایل اردیبهشت ماه نیز دکتر زهرا ملکی قربانی پزشک ۲۸ ساله در جاسک به زندگی خود پایان داد. استوریها و توییتهای این پزشک جوان نشان میداد که به شدت از شرایط سخت کار در بیمارستان ناراضی بوده است.
در اوایل فروردین ماه نیز دکتر پرستو بخشی متخصص قلب و عروق جوان در شهر خرمآباد خودکشی کرد. علی سلحشور سرپرست اداره کل روابط عمومی و امور بینالملل سازمان نظام پزشکی ایران در پی درگذشت دکتر پرستو بخشی در مطلبی با عنوان «این حجم از افسردگی میان جوان پزشکان بیسابقه است!» در اینستاگرام نوشته بود: «خانم دکتر بخشی پس از دو ترومای بزرگ (از دست دادن پدر و مادر) و با یک سال تاخیر طرح خود را آغاز کردند. وزارت بهداشت کمکی به جابجایی محل طرح ایشان نکردند (ایشان در لیست سیاه وزارتخانه بودند).»
افزایش ۳ تا ۵ برابری خودکشی پزشکان؛ گزارشی که منتشر اما بعد حذف شد!
آمارهای موجود نشان میهد در سه ماه اول سال ۱۴۰۳ دستکم ۱۳ رزیدنت خودکشی کردهاند. وبسایت «خبرآنلاین» در ۱۴ خرداد گزارشی درباره افزایش ۳ تا ۵ برابری خودکشی در جامعه پزشکی منتشر اما ساعاتی بعد آن را حذف کرد. این گزارش در گفتگو با متخصصان و فعالان صنفی، روند خودکشی پزشکان در سالهای اخیر را مورد بررسی قرار داده است.
در این گزارش آمده بود که شرایط اجتماعی نامطلوب، یکی دیگر از اهرمهای فشار بر اعضای کادر درمان است. افزون بر فشارهای مالی و نداشتن آرامش روانی تحت شرایطِ سخت کاری و شیفتهای طولانی، روابط و شرایط اجتماعی هم در برخی موارد منجر به پرخاشگری و واکنشهای هیجانی جبرانناپذیر میشود.
«خطر خودکشی و مرگ خودخواسته در پزشکان حدود ۲/۷۳ درصد بیشتر از سایر مشاغل است.» این نتیجه تحقیقی است که در نشستی به مناسب روز جهانی پیشگیری از خودکشی عنوان شده است.
انجمن علمی روانپزشکی ایران برای دومین بار طی چهار ماه، در نامهای به بهرام عیناللهی وزیر بهداشت خواستار راههایی جهت حل مشکل شد.
پدیده خودکشی پزشکان جوان؛ «نگوییم خودکشی، بگوییم کشتار سیستماتیک توسط وزارت بهداشت»
شهریورماه سال گذشته نیز علی سلحشور نماینده پزشکان متخصص با اشاره به اینکه «از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، سیزده رزیدنت خودکشی کردهاند» گفته بود: «رزیدنتها با حقوق ناچیز و بدون بیمه و سنوات مجبورند کار سنگین انجام بدهند و با این وضعیت، امیدِ چندانی به آینده ندارند».
در همین ارتباط روزنامه «دنیای اقتصاد» در ۹ اردیبهشت به نقل از مشاور اجتماعی سازمان نظام پزشکی هشدار داد: «سرعت خودکشی در میان پزشکان و رزیدنتها صعودی شده و احتمال دارد که به زودی نرخ خودکشی پزشکان در ایران از سایر کشورها پیشی بگیرد.»
بر اساس آخرین بررسیها، آمار خودکشی در میان پزشکان مرد ۴۰ درصد و در پزشکان زن ۱۳۰ درصد، نسبت به جمعیت عمومی، افزایش یافته که عدد قابل توجه و نگرانکنندهای است. آمار دیگری نشان میدهد که خودکشی پزشکان در چند سال اخیر، پنج برابر شده است.