موج مهاجرت از ایران به متخصصان بیهوشی رسیده و به گفته عضو هیئت مدیره انجمن بیهوشی و مراقبتهای ویژه اگر برای مهاجرت این قشر فکری اندیشیده نشود کشور با بحران بزرگی روبرو میشود. یک جامعهشناس معتقد است مهاجرت به مسأله ذهنی بسیاری از مردم ایران تبدیل شده است.
سجاد رضوی رئیس هیئت مدیره انجمن بیهوشی اعلام کرده است: «متخصصان با مشکلاتی نظیر شیفتها و کشیکهای طولانی و درآمد پایین دستوپنجه نرم میکنند به طوری که این مشکلات بیمارستانهای برخی شهرها را از متخصصان بیهوشی خالی کرده و آنها را به سمت فعالیت در حوزه زیبایی یا مهاجرت سوق داده است.»
سجاد رضوی درباره وضعیت بحرانی حقوق دستیاران بیهوشی گفته «با این حقوقی که دستیار میگیرد به هیچ عنوان نمیتواند زندگی کند. اگر کسی بخواهد با این دستمزد به عنوان دستیار بیهوشی شروع به فعالیت کند اصلا نمیتواند زندگی خود را اداره کند و به همین دلیل هم افراد به سمت این رشته نمیآیند.»
رئیس هیئت مدیره انجمن بیهوشی افزوده «زمانی که من دوران دستیاری خود را طی میکردم توانستم با همان حقوق دستیاری خانه بخرم و متاهل و صاحب فرزند شوم اما آیا وضعیت آن زمان با وضعیت کنونی قابل مقایسه است؟»
شبنم محمدی عضو هیئت مدیره انجمن بیهوشی و مراقبتهای ویژه درباره مهاجرت متخصصان بیهوشی گفت: ایرادی به نیرویی که مهاجرت میکند وارد نیست چون باید بین تایمهای کاری و دستمزد باید تناسبی وجود داشته باشد اما این تناسب وجود ندارد.
عضو هیئت مدیره انجمن بیهوشی و مراقبتهای ویژه تأکید کرده اگر تا به حال با بحران مواجه نشدیم به علت از خودگذشتگی نیروی انسانی است اما این وضع نمیتواند ادامه داشته باشد. اگر برای آن فکری اندیشیده نشود به ما بحران بزرگی مواجه خواهیم شد.
مهاجرت نیروی انسانی متخصص از کشور در اصناف و دانشآموختگان رشتههای مختلف در جریان است. محمد فاضلی جامعهشناس در یادداشتی با اشاره به مهاجرت همزمان ۷۵ نیروی متخصص شرکت «دیجیکالا» از ایران نوشته «مهاجرت به مسأله ذهنی بسیاری از مردم بدل شده و با نپرداختن جدی به این مسأله و مشخص نشدن ابعاد این پدیده، و حتی نبود روایتهایی دقیق از سرنوشت مهاجران، فضا برای فراگیرتر شدن این مسأله مساعدتر میشود.»
محمد فاصلی نوشته «میخواهم داده ۷۵ نیروی متخصص مهاجرت کرده دیجیکالا را با دادهای که از پژوهش سال گذشته به دست آمده است تکمیل کنم تا وجه مهمتری از مسأله آشکار شود. دادههای آن پژوهش نشان میداد سرجمع، ۷/۶۴ درصد آنها که کارهای مهاجرتشان قطعی شده و در آستانه ترک ایران بودند، به ترتیب در چهار حوزه فعالیت میکردند: خدمات فنی و مهندسی، بهداشت و سلامت، آموزش و پژوهش، و فناوری اطلاعات.»
او تأکید کرده «دقت کنیم که متخصصان حوزه فناوری اطلاعات در رده چهارم کسانی قرار داشتهاند که مهاجرتشان قطعی بوده و ایران را ترک میکردهاند. اگر فقط از یک شرکت بزرگ دیجیکالا ۷۵ نیروی متخصص در طول یک سال مهاجرت کردهاند، و ۳۲ نفر در حوزه فناوری اطلاعات تخصص داشتهاند، و مهاجرت متخصصان فناوری اطلاعات بر اساس دادههای پژوهش مذکور در رده چهارم از نظر فراوانی بوده است؛ میتوان دریافت که مهاجرت متخصصان رشتههای فنی و مهندسی، بهداشت و سلامت، و آموزش و پژوهش در چه وضعیتی قرار دارد.»
به گفته این جامعهشناس «ادامه این روند، کشور را از وجود متخصصان تهی خواهد کرد. ایران که برای جبران عقبماندگیهای ناشی از دهه از دسترفته اقتصاد ایران به متخصصان نیاز دارد، نمیتواند نسبت به تداوم این وضعیت بیتوجه باشد. هر چه زودتر باید فکری کرد به حال علل ریشهای وضعیتی که در آن قرار گرفتهایم. یادمان باشد، هر متخصص مهاجری که از کشور خارج میشود، همچون پلی است که متخصصان دیگری را به سوی بیرون راهنمایی میکند.»
هفته گذشته «مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری» با انتشار گزارشی از نتایج یک نظرسنجی هشدار داده که جامعه ایران در حال ورود به مرحلهی «مهاجرت تودهوار» است.
در گزارش «مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری» آمده بود که «از یکسو اوج میل و تصمیم به مهاجرت در میان گروههای اجتماعی به ویژه جامعه تحصیلکرده و متخصص» شکل گرفته و از طرف دیگر «دادههای مرتبط با اقدام به مهاجرتهای بینالمللی، حاکی از عملی شدن این میل و تصمیم در ابعاد و اشکال مختلف دارد.»
گزارش این مرکز هشدار داده بود که «جامعه ایران در حال حاضر در وضعیت خاص پیوستگی کلیه حلقههای خرد و کلان زنجیره مهاجرت قرار گرفته که در صورت عدم کنترل و مدیریت روندهای تشدیدکننده مهاجرت، ورود به مرحلهی «مهاجرت عام» یا «مهاجرت تودهوار» و بروز موجهای مهاجرتی بیشتر کلید میخورد که میتواند بسیار مخرب بوده و تبعات جدی برای جامعه و فرآیند رشد و توسعه کشور به همراه داشته باشد.
این گزارش افزوده بود «تشدید میل و تصمیم به مهاجرت در میان اقشار مختلف اعم از کارگران، ورزشکاران، پزشکان، محققان، کارآفرینان، سرمایهگذاران و … همگی بیانگر این واقعیت هستند که کشور در زمینه نگهداشت و بهکارگیری سرمایههای انسانی خود و اساسا مدیریت مهاجرت به خارج دچار مشکلات جدی است. به عبارتی این مرکز از نوعی «بحران ناکارآمدی» در رویارویی با پدیده مهاجرت به خارج صحبت میکند. بحرانی که کنترل و مدیریت آن از یکسو نیازمند بهبود در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور و ایجاد روزنههای امید نسبت به بهبود وضعیت کلی کشور و کاهش میل به مهاجرت در میان ارزشمندترین نیروهای انسانی است و از سوی دیگر مستلزم جاریسازی گفتمان مدیریت مهاجرت نخبگان در نظام حکمرانی است.»
گزارش «مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری» بر اساس پیمایش «سنجش میل و تصمیم به مهاجرت» اثر تحولات اقتصادی ناشی از تحریم و تورم روی شاخص میل به مهاجرت در دو گروه «پزشکان و پرستاران» و «دانشجویان و فارغالتحصیلان» هر یک به صورت جداگانه بررسی شده بود که در هر دو گروه اثرات اقتصادی ناشی از تورم را بر تمایل به مهاجرت خود بیشتر دانستهاند. بطوری که ۷۳ درصد از پزشکان و پرستاران و ۵۹ درصد از دانشجویان، اثرات تورم را بر تمایل به مهاجرت خود «بسیار زیاد» دانستهاند.
نارضایتی از درآمد شغلی و عدم اطمینان به آینده، نبود تعادل بین درآمد و هزینه و بازاری شدن حیطه کاری از اصلیترین دلایل مهاجرت در میان پزشکان و پرستاران است.
تأخیر در پرداخت حقوقها، نبود امکانات و درآمد در زمان گذراندن طرح و حتی تمایل به تولد فرزند در کشوری پیشرفته یا احساس ناتوانی برای ایجاد تغییرات در جامعه از دیگر دلایل مطرح شده از سوی کادر درمان برای مهاجرت است.