آیا هوش مصنوعی می‌تواند موجب سرنگونی جمهوری اسلامی شود؟

مایکل روبین (میدل ایست فوروم) – هوش مصنوعی (AI) یک جهش تکنولوژیک است. در حالی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه به دلیل نگاه سنتی در پذیرش فناوری جدید که برخاسته از هراس آنها از ایجاد مشکلات احتمالی و بستریست که آمادگی هرگونه سوء استفاده را دارد، به کندی عمل می‌کنند، ایران از قرن نوزدهم به دنبال این بوده که در امر فناوری پیشرو باشد.

به عنوان مثال، ایران جزو اولین کشورهای جهان بود که تلگراف را پذیرفت و بعدها رادیو و تلویزیون را قبل از همسایگانش افتتاح کرد. جمهوری اسلامی نیز عملکرد متفاوتی نداشته ولی عمدتا به دنبال بومی‌سازی و کنترل اینترنت است با اینهمه پس از اسرائیل دومین کشور در خاورمیانه بوده که از آن استقبال کرده است.

رژیم ایران در حال حاضر نیز سعی دارد با سیاست‌گذاری و ایجاد نهادهای نظارتی نفوذ هوش مصنوعی در کشور را مدیریت کند. در حالی که این روند در زمان ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی آغاز شده بود، جانشین موقت او محمد مخبر دزفولی درست پیش از انتخاب مسعود پزشکیان، سازمان ملی هوش مصنوعی جدید را افتتاح کرد.

در چنین شرایطی مشخص نیست که آیا عناصر محافظه‌کار و سنتی‌تر در سلسله‌ مراتب حکومت در ایران درک درست و کاملی از فرصت‌ها و تهدیداتی که هوش مصنوعی فراهم می‌سازد دارند یا نه.

هجده ماه پیش یک نظریه‌پرداز شیعه در عراق به من گفت که فکر نمی‌کند هوش مصنوعی دست‌کم به لحاظ مذهبی مشکلی ایجاد کند زیرا شیعیان عادی از فناوری و فراگیری آن برای ارتقای زندگی خود استقبال می‌کنند.

در حالی که او در مورد تأثیر بالقوه آن بر اهل سنت نظر متفاوتی داشت، نظر او می‌تواند ناشی از نگرانی از انزوای اجتماعی باشد. محال است که بتوان میان مذهب و فناوری دیواری آتشین بنا و آن را حفظ کرد.

با این حال، روحانیون ایران معتقدند که هم می‌توانند هوش مصنوعی را کنترل کنند و هم از آن به نفع خود استفاده نمایند. به عنوان مثال، در ژوئن ۲۰۲۴ (خرداد ۱۴۰۳)، دبیر بخش فناوری‌های هوشمند حوزه های علمیه از نامزدهای ریاست جمهوری اسلامی خواست تا از این فناوری برای افزایش مشارکت رای‌دهندگان استفاده کنند.

نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران نیز بطور گسترده‌ از هوش مصنوعی برای تسهیل سرکوب و کاهش اعتراضات، پردازش سریع‌تر و کارآمدتر فیلم‌ دوربین‌های مداربسته و سایر اطلاعات استفاده می‌کنند.

اما قرار گرفتن این مرکز تحت نهاد ریاست جمهوری، بازتاب‌ اولویت‌ها و یا شاید عدم اولویت‌بندی آن باشد. مشخص نیست که علی خامنه‌ای تا چه اندازه درگیر این موضوع بوده اما بر عکس نظارت بر هوش مصنوعی، نظارت و اختیارات شورای عالی فضای مجازی قویا تحت نظر خامنه‌ای قرار دارد.

شاید خامنه‌ای اهمیت هوش مصنوعی را کاملاً درک نکرده باشد و آموزش فناوری‌های جدید به آیت‌الله سالخورده می‌تواند سخت باشد. با این حال، با در پیش بودن موضوع جانشینی وی، کاملاً قابل تصور است که مرکز هوش مصنوعی نیز تحت مدیریت رهبر جدید قرار بگیرد.

همچنین این احتمال وجود دارد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سعی کند تا سهم بازار هوش مصنوعی و تنظیم آن را با هرگونه ظرفیت کارکردی از آنِ خود کند. در این مورد باید به سپاه پاسداران حق داد که دچار وحشت شود.

بعد از جهش‌های فناوری بود که نظام پیشین و پسین از انقلاب ۵۷ توانستند در کوتاه‌مدت به موفقیت‌های فناوری دست پیدا کنند و با از دست رفتن کنترل فناوری بود که مخالفان امکان استفاده‌ی گسترده از آن را به دست آوردند.

با در نظر گرفتن اینکه قدرت و ثبات ایرانیان در داخل درست همچون توفانی پی در پی به زودی مورد آزمایش قرار خواهد گرفت، الگوی بالا به احتمال زیاد در رابطه با هوش مصنوعی نیز صدق خواهد کرد.

هوش مصنوعی در حال حاضر احتمالا از مسائل حاشیه‌ای در نزد حکومت جمهوری اسلامی باشد اما می‌توان تصور کرد که این حکومت به سرعت به اولین قربانی انقلاب هوش مصنوعی  تبدیل شود.

*منبع: میدل‌ایست فروم
*نویسنده: مایکل روبین
*ترجمه و تنظیم: الهام رفیع‌زاده