تازه‌ترین گزارش‌ها درباره گسترش فرونشست در شهرهای مختلف ایران از شکاف‌های ناشی از فرونشست در فرودگاه اصفهان و حتی چمن ورزشگاه تازهتأسیس «نقش جهان» در این شهر خبر می‌دهند.
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن شهرسازی وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده «نمونه شکاف‌های فرونشستی در اطراف فرودگاه اصفهان و حتی چمن ورزشگاه تازهتأسیس نقش جهان گزارش شده است.»
وی گفته فرونشست شهر اصفهان از نوع «نامتقارن» خوانده و گفته «فرونشست زمین در اصفهان یک فرونشست نامتقارن هست یعنی در یک جا‌هایی فرو نشست کم هست در یک جا‌هایی در کنار زون‌ها فرونشست زیادی را داریم.»
بیت‌اللهی در توضیح فرونشست‌ها نامتقارن گفته انگار یکطرف ساختمان نشست کمتری داشته باشد و یکطرف ساختمان یا پل نشست بیشتر باشد، در چنین حالتی، چون اینطور مستحدثات صلب هستند و قابل خم شدن نیستند شدیداً دچار ترک خوردگی و شکست می‌شوند و این باعث می‌شود که ما آثار فرونشست زمین را در اصفهان و هم در آثار تاریخی و هم در مستحدثات و منازل مسکونی این شهر زیاد ببینیم و متاسفانه این پدیده جزو پدیده‌های نادری هست که در اصفهان سراغ داریم.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن شهرسازی وزارت راه و شهرسازی همچنین خاک اصفهان که از نوع «خاک‌های واگرا» است را عامل دیگری در تشدید فرونشست در اصفهان خوانده است.
این نوع خاک وقتی خشک می‌شود در اثر کاهش سطح آب از هم باز می‌شود و ترک‌ها و شکاف‌های عمیق روی سطح آن نمایان می‌شود.
شهر اصفهان یکی از پرتنش‌ترین شهرها در زمینه خشکسالی است و فرونشست در آن نیز به مرز بحران رسیده است.
امرداد امسال احمدرضا لاهیجان‌زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفته بود «از ۳۵ دشت استان که مورد مطالعه قرار گرفته است، ۲۹ دشت از نظر فرونشست در شرایط بحرانی قرار دارد.»
مدیر کل حفاظت محیط زیست اصفهان با بیان اینکه همه سازه‌ها اعم از لوله‌های انتقال گاز، آب و فاضلاب، قطار شهری و بناهای تاریخی را تحت تأثیر قرار می‌دهد» تأکید کرده بود «باید حداقل ۱۰ تا ۱۵ مترمکعب آب در رودخانه زاینده رود در محدوده دشت اصفهان جریان داشته باشد تا روند فرونشست متوقف شود.»
روزنامه «هم‌میهن» نیمه خردادماه امسال در گزارشی از آثار فرونشست‌ها در استان اصفهان از ایجاد شکاف‌ها و ترک‌هایی در بناهای تاریخی اصفهان از جمله مسجد جامع عباسی، مسجد حکیم، مسجد عتیق، بقعه شهشهان، حمام وزیر، مسجد و حمام علی قلی‌آقا، مسجد سید، سی‌و سه پل و پل خواجو خبر داد.
بحران فرونشست همچنین دامن مدارس این استان را هم گرفته است. وبسایت «خبر آنلاین» در گزارشی نوشته مدارس متأثر از فرونشست «نه تنها بر ایمنی دانش‌آموزان تأثیر نهاده، بلکه بر کیفیت آموزشی نیز تأثیر منفی داشته است.»
در این گزارش آمده که فرونشست آسیب‌های قابل توجهی به ۴۰ مدرسه در شهرستان‌های برخوار، شاهین‌شهر و نواحی ۴ و ۵ کلانشهر اصفهان شده است که این آسیب‌ها شامل ترک‌های ساختاری و تغییرات در زیرساخت‌های بنا می‌شود.
این گزارش تأکید کرده که در استان اصفهان، بیش از ۳۷۰ هزار دانش‌آموز در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل هستند، با آسیب به ۴۰ مدرسه، بیش از ۱۰ هزار دانش‌آموز به طور مستقیم تحت تأثیر این بحران قرار گرفته‌اند.
موضوع فرونشست اما در دیگر استان‌ها نیز طی هفته‌های گذشته خبرساز شده است. استان فارس با گسترش فرونشست در دشت مرودشت و تهدید جدی آثار تاریخی تحت جمشید، نقش رستم و کعبه زرتشت از جمله استان‌های درگیر با فرونشست گسترده است.
مهدی زارع رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله و استاد زلزله‌شناسی روز گذشته در گفتگو با روزنامه «اعتماد» گفته برداشت گسترده از منابع آب زیرزمینی در دشت مرودشت، موجب بیشترین میزان فرونشست در این دشت شده به گونه‌ای که میزان فرونشست دشت مرودشت طی سال‌های اخیر به حدود ۲۰ تا ۳۰ سانت در سال رسیده که عدد بسیار زیادی است. محوطه‌های باستانی تخت جمشید و نقش رستم هم در مجاورت دشت مرودشت است که بخش‌هایی از این محوطه‌ها هم به دلیل فرونشست دشت، در معرض آسیب قرار گرفته است.
مهدی زارع گفته تهدید اصلی متوجه بنای کعبه زرتشت است که در محوطه نقش رستم، روی زمین ساخته شده و همین امروز هم به طور مستقیم در معرض فرو نشست قرار گرفته و متاسفانه، نشست کعبه زرتشت به سرعت در حال گسترش است.
به گفته او در محوطه نقش رستم، یک جوی زه‌کش درست کرده‌اند که ایجاد این جوی زه‌کش، یک اقدام کاملا غیرعلمی است علاوه بر اینکه نحوه حفر این جوی این گونه است که انگار تعدادی کارگر را آورده‌اند تا کف محوطه را به این شیوه کنده‌کاری کنند. محوطه باستانی نقش رستم با یک گاراژ اتوبوسرانی فرق داشته و نباید به این شکل زه‌کشی می‌شد که به نظر من، همین زه‌کشی کف محوطه نقش رستم، موجب توسعه شکاف‌ها شده.
رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله با انتقاد از عملکرد سازمان میراث فرهنگی استان فارس تأکید کرده که «ظرف دو یا سه سال اخیر، میراث فرهنگی استان فارس جز دریافت وجه بلیت از گردشگران ورودی، هیچ کاری برای نگهداری و پایش و مرمت در این محوطه انجام نداده و البته اقدامات پیش از این سه سال هم چندان قابل تعریف نبوده است.»
علیرضا عسگری چاوردی سرپرست برنامه ساماندهی نقش رستم و مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید هفته گذشته اعلام کرد «در زمان کاوش‌های باستان‌شناسی یکصد سال پیش هیئت آمریکایی مشخص شد کعبه زرتشت سالم‌ترین بنایی است که از روزگار هخامنشی تا کنون به جای مانده و از زیر خاک نمایان شده است. هخامنشیان این بنا را در برابر خطرات زلزله و هر گزند دیگر کاملاً ایمن ساخته‌اند و به‌دلیل اهمیت مذهبی این بنا، سازه معماری و مصالح سنگی بکار رفته در ساخت آن یکی از شاهکارهای معماری دوره باستان است اما این بنا در معرض خطر ناشی از فرونشست زمین قرار دارد.»
به تازگی هشدارهایی درباره فرونشست‌های استان تهران منتشر شد. در جنوب این استان سه لکه فرونشست وجود دارد. یکی لکه فرونشست کوچک در محل دفن زباله‌های تهران قرار گرفته است. شدت این فرونشست زیر پنج سانتی‌متر در سال است.
لکه بعدی در محل فرودگاه بین‌المللی «خمینی» قرار دارد؛ شدت فرونشست در این فرودگاه نیز کمتر از پنج سانتی‌متر در سال است و نیمی از باند و تأسیسات فرودگاه در زون فرونشستی جای گرفته است و نیمه دیگر آن دچار فرونشست نیست. این، بدین معنی است زیرساخت‌های فرودگاه «خمینی» ممکن است به‌سبب وجود گرادیان (اختلاف در اندازهٔ فرونشست) آسیب ببینند.
این فرونشست علاوه بر زیرساخت‌های بنای فرودگاه و باند آن، ریل قطار سریع‌السیر تهران-قم، آزادراه خلیج فارس، بزرگراه فرودگاه «خمینی» و بزرگراه رباط‌کریم-حسن‌آباد (ضلع شمالی فرونشست) را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
گزارش‌های پی در پی درباره گسترش فرونشست در ایران و گسترش آن به محدوده شهری و آثار تاریخی در حالیست که تا کنون هیچ برنامه مشخص و منسجمی از سوی دولت برای جلوگیری از تشدید این پدیده ویرانگر منتشر نشده است.
