بحران انرژی در ایران ادامه دارد و بخش صنعت با جیره‌بندی شدید گاز روبروست. معاون اجرایی مسعود پزشکیان اعلام کرده که اگر گاز خانگی با همین روند مصرف شود منجر به تعطیلی کارخانه‌ها خواهد شد. او همچنین از احتمال قطع برق به دلیل کمبود سوخت خبر داده است.
محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی مسعود پزشکیان از احتمال قطع دوباره برق به دلیل کمبود انرژی خبر داده است: «تولید برق نیاز به سوخت دارد و اگر سوخت ناکافی باشد برق قطع می‌شود، بنابراین دنبال این هستیم که ناترازی را در بخش سوخت مدیریت کنیم.»
معاون اجرایی رئیس دولت افزوده که اگر گاز خانگی با همین روند مصرف شود منجر به تعطیلی کارخانه‌ها خواهد شد. او همچنین از ابلاغیه‌ی روز گذشته دولت به همه ادارات خبر داده که بر اساس آن «تمام دستگاه‌های اداری کشور موظف به خاموشی سیستم گرمایش و برق خود شدند تا مصرف را به حداقل برسانند.»
عباس علی‌آبادی وزیر نیرو نیز روز گذشته تأکید کرد: «شرط عدم بازگشت خاموشی‌ها تأمین سوخت است.»
وزارت نیرو خاموشی سراسری به مدت دست‌کم دو ساعت در روز در شهرهای مختلف کشور را از روز یکشنبه ۲۰ آبان‌ماه آغاز کرد اما در پی ایجاد اختلال شدید در روند زندگی روزمره شهروندان، افزایش آمار تصادفات رانندگی، تهدید جان بیمارانی که به ابزار و تجهیزات متکی به برق نیاز داشتند و همچنین زیان گسترده کسب و کارهای کوچک از جمله نانوایی‌ها، وزارت نیرو از ابتدای هفته دوم آذرماه جاری این روند را پایان داد.
علی عباس‌آبادی وزیر نیرو در نشست علنی ششم آذرماه مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که محدودیت در تأمین برق برطرف شده و در حال حاضر هیچ کمبود تولید برق توسط نیروگاه‌ها نداریم و خاموشی‌ها پایان می‌یابد.
با اینهمه اکنون، با گذشت فقط چند روز بار دیگر تهدید به قطع برق آغاز شده و قطع گاز نیز در بخش صنعت افزایش یافته است.
اعلام پایان جیره‌بندی سراسری برق خانگی؛ استخراج بیت‌کوین عامل افزایش مصرف برق؟
بر اساس گزارش‌ها حتی به مجتمع‌های پتروشیمی هشدار داده شده است که ممکن است با قطع گاز روبرو شوند. این در حالیست که پیشتر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران اعلام کرد در وضعیت فعلی، بین ۱۷۲ میلیون تا ۲۴۱ میلیون دلار از سود مجتمع‌های پتروشیمی یا ارزش افزوده کشور، با اعمال محدودیت عرضه گاز طبیعی خوراک از دست می‌رود.
میثم فتحی محب کارشناس صنعت پتروشیمی هم توضیح داده: «بطور کلی هنگامی که از پتروشیمی خوراک گازی صحبت می‌شود، منظور خوراک متان است. خوراک متان برای تولید متانول، آمونیاک و اوره استفاده می‌شوند. این محصولات به ویژه متانول و اوره عمدتاً صادراتی هستند و آمونیاک برای تولید اوره در پتروشیمی‌های داخل به کار می‌رود.»
به گفته او «پتروشیمی‌ها بخش بزرگی از تولیدات خود را برای صادرات به سایر کشورها اختصاص می‌دهند. اما وقتی گاز پتروشیمی‌ها قطع می‌شود، نه تنها تولید متوقف می‌شود، بلکه صادرات نیز کاهش می‌یابد. در سال ۱۴۰۲ و به دلیل قطعی گاز، تولید متانول حدود سه میلیون تن کاهش پیدا کرد. اگر گاز به میزان کافی تامین می‌شد، تخمین زده می‌شود یک تا دو میلیون تن اوره بیشتری تولید می‌شد و صادرات افزایش می‌یافت.»
دیگر صنایع از جمله صنعت سیمان‌سازی و فولادسازی نیز در پی قطع گاز با کاهش شدید تولید روبرو هستند. نکته قابل توجه اینجاست که صنایع کشور در نیمه نخست سال با قطع گسترده برق و حالا با قطع گاز روبرو هستند.
دانیال آستانه معاون اقتصادی و مالی شرکت مجتمع فولاد خراسان به تازگی اعلام کرده که طی شش ماه نخست امسال صنایع فولادی با کاهش ۲۰ تا ۸۰ درصدی فعالیت به دلیل قطع برق روبرو شدند.
این فعال صنفی افزوده «در توصیف آنچه گذشت می‌توانیم بگوییم این شب تلخی در صنعت فولاد ایران بود.»
روزنامه «پیام ما» در گزارشی درباره کمبود انرژی در صنایع نوشته «ایران با یک تصویر آخرالزمانی از بحران انرژی روبروست و کشور از سال ۱۴۰۶ به بعد دچار کاهش تولید گاز می‌شود. صنایع انرژی‌بر نظیر فولاد، سیمان و پتروشیمی به برق پایدار و قابل‌اطمینان نیاز دارند.»
بحران کمبود گاز؛ «گشت ویژه» برای رصد میزان مصرف گاز در ادارات و سازمان‌ها و مراکز تجاری
در هفته جاری شرکت ملی گاز ایران نیز «با هدف مدیریت مصرف گاز»، تعرفه گاز مشترکان بسیار پرمصرف را بطور قابل توجهی افزایش داد.
هوشنگ صیدالی مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران توضیح داده که «سال گذشته، تعرفه هر مترمکعب گاز در دو پله ۱۱ و ۱۲ حدود ۶ هزار تومان بود، اما امسال این مبلغ به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است.»
مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران گفته «بر اساس مصوبه ۲۰ آبان هیئت وزیران، مشترکانی که بتوانند در مقایسه با سال گذشته، ۱۰ درصد در مصرف گاز خود کاهش دهند، قادر به دریافت پاداش صرفه‌جویی خواهند بود.»
شرکت ملی گاز ایران پنج روز پیش نیز وضعیت مصرف گاز را در مرحله «هشدار» ارزیابی و در اطلاعیه‌ای اعلام کرد «سرمای شدید هوا» و «مصرف بیش از حد گاز طبیعی به‌ویژه در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء» دو عامل اصلی به وجود آورندهٔ بحران در این زمینه هستند.
بر اساس اعلام شرکت ملی گاز ایران مصرف گاز به ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسیده که نسبت به سال گذشته ۵۰ میلیون متر مکعب، یعنی ۱۰ درصد، افزایش داشته است.
مهرداد عباد عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران معتقد است که مهمترین عامل کمبود گاز در کشور مشکلات ساختاری و مدیریتی است و همکاری دولت و بخش خصوصی در دستیابی به ثبات در تأمین گاز راهگشا و ضروری است.
مهرداد عباد کمبود گاز در ایران را به دو دسته عوامل ساختاری و عوامل مدیریتی تقسیم کرد. یکی از اصلی‌ترین دلایل ناترازی گاز، افزایش بی‌رویه مصرف گاز در مقایسه با رشد تولید آن است. این ناترازی به‌ویژه در فصول سرد سال به‌وضوح مشاهده می‌شود، زیرا مصرف خانگی و صنعتی بطور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران افزوده که سرمایه‌گذاری ناکافی در پروژه‌های توسعه میادین گازی و نوسازی زیرساخت‌ها، توان تولید پایدار را کاهش داده و باعث عدم پاسخگویی به تقاضا شده است علاوه بر آن عدم توجه به نگهداشت و تعمیر تجهیزات تولید گاز طبیعی نیز بر این مشکل افزوده است که دلیل اصلی آن تحریم‌های بین‌المللی است.
او با ارائه آماری تکاندهنده از راندمان نیروگاه‌ها در ایران گفته «میانگین راندمان نیروگاه‌های برق در ایران حدود ۳۲ درصد است که موجب اتلاف بخش زیادی از گاز مصرفی می‌شود. این اتلاف انرژی باعث افزایش نیاز به سوخت مایع و کاهش کارایی سیستم‌های انرژی می‌گردد.»
مهرداد عباد گفته «غفلت تاریخی از مقوله‌های بهینه‌سازی مصرف و کنترل شدت مصرف انرژی، موجب بروز ناترازی در کشور شده است. شورای عالی انرژی که باید نقش راهبردی ایفا کند، عملاً تشریفاتی بوده و نتوانسته برنامه‌های مؤثری ارائه دهد.»
او افزوده که «از سال ۱۴۰۰ به بعد، هیچ اقدام بزرگی برای افزایش تولید گاز انجام نشده است. این عدم توجه به نگهداشت تولید و تعریف پروژه‌های جدید، ناترازی را تشدید کرده است.»
به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران با وجود پتانسیل‌های بالای انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، «تنها حدود یک درصد از انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود. او تأکید کرده که «این وابستگی شدید به گاز طبیعی و عدم توسعه منابع جایگزین، بسیار خطرناک است.»
تصمیمات جدید دولت برای مدیریت کمبود گاز؛ از افزایش قیمت گاز تا تعطیلی ادارات و صنایع!
شورای اقتصاد دولت آخر آبان‌ماه امسال دستورالعملی را برای رفع ناترازی گاز در ماه‌های سرد سال جاری تصویب کرد که از جمله آن می‌توان به تعیین تعرفه‌های جدید، صرفه‌جویی، فرهنگ‌سازی، تعیین دمای آسایش در ساختمان‌های دولتی، از سر گرفتن واردات گاز از ترکمنستان و مصرف نفت کوره در نیروگاه‌ها و صنایع با تایید دادستانی استان‌ها اشاره کرد.
بر اساس این دستورالعمل که از سوی حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شد، وزارت نفت به همراه دیگر نهادهای مرتبط نظیر وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شدند که تعرفه‌های جدید گاز خانگی را طراحی کنند. این تعرفه‌ها باید برای جلوگیری از مصرف‌های نامتعارف و غیرضروری تاثیر بازدارنده داشته باشد و به هیئت وزیران برای تصویب ارسال شود.
وزارت نفت نیز باید در مدت ۱۵ روز پس از ابلاغ مصوبه، دستورالعمل‌هایی را برای توسعه شرکت‌های کاروَر و صرفه‌جویی در مصرف گاز تهیه کند.
این دستورالعمل‌ها باید شامل ساز و کارهایی برای ارائه گواهی سپرده گاز با قابلیت معامله در بورس و ضمانت‌نامه‌های مورد نیاز برای تحقق صرفه‌جویی در مصرف باشد.
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نیز موظف شد که در همکاری با وزارت نفت و وزارت نیرو، اقدامات لازم برای فرهنگ‌سازی در خصوص کاهش مصرف گاز طبیعی و برق در ماه‌های سرد سال را انجام دهد.
دستگاه‌های اجرایی نیز موظف شدند که دمای آسایش و محدوده زمانی مصرف برای تجهیزات گرمایشی را در ساختمان‌ها و تأسیسات مختلف تعیین کنند.
در نهایت، این مصوبه تاکید کرده که در شرایط اوج مصرف، ساعات کاری واحدهای تجاری بزرگ کاهش یابد و واحدهای آموزشی و اداری مطابق با تصمیمات کارگروه تأمین پایدار سوخت زمستانی تعطیل یا ساعات کاری آن‌ها کاهش یابد.
