مخالفان رژیم بشار اسد با پیشروی برقآسا توانستهاند حلب، حماه، درعا و دیرالزور و تا زمان تنظیم این گزارش فرودگاه حمص را به تصرف خود درآورند. آنها میگویند هدف اصلی تصرف دمشق و «سرنگونی رژیم بشار اسد» است.
با اینکه دمشق و دو بندر لاذقیه و طرطوس سه شهر در غرب سوریه همچنان در اختیار نیروهای دولتی این کشور قرار دارند، اما سقوط بشار اسد آنقدر محتمل شده است که در بعضی مناطق از یکسو نیروهای ارتش بدون مقاومت تسلیم میشوند و شهرها را ترک میکنند و از سوی دیگر روسیه، چین، اردن، عراق و حتا جمهوری اسلامی ایران در حال تخلیه اتباع و نیروهای خود از سوریه هستند.
بر اساس گزارشهای میدانی، روسیه و جمهوری اسلامی از طریق فرودگاه دمشق و بندر طرطوس و لاذقیه در حال تخلیه اتباع و بخشی از نیروهای نظامی خود از سوریه هستند.
روزنامه «وال استریت ژورنال» به نقل از مقامات امنیتی سوری گزارش داد اسد همچنان در دمشق مانده است، اما هفته گذشته همسر و فرزندانش به روسیه و برادران همسرش به امارات متحده عربی فرار کردهاند. برخی منابع مدعی شدند اسد و خانوادهاش به تهران رفتهاند که تکذیب شد.
مهدی رحمتی که در زمینه استراتژی منطقهای به مقامات جمهوری اسلامی مشاوره میدهد، به نیویورکتایمز گفته که جمهوری اسلامی پرسنل نظامی خود را از سوریه خارج میکند، به این دلیل که اگر خود ارتش سوریه قصد جنگیدن ندارد، تهران نیز نمیتواند به سوریه مشاوره و حمایت نظامی ارائه دهد.
پیشتر «اسکای نیوز عربی» به نقل از مقامات روسیه گزارش داده بود که «روسیه هیچ برنامهای برای نجات اسد ندارد و تا زمانی که ارتش [سوریه] مواضع خود را ترک میکند، انتظار نمیرود هیچ اقدامی شود.»
حمایت علنی اردوغان از مخالفان
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که از مخالفان اسد حمایت میکند، بعد از نماز جمعه ۱۶ مهرماه در استانبول ابراز امیدواری کرد که پیشروی نیروهای مخالف اسد بدون مشکل پیش برود.
او به خبرنگاران گفت: «هدف اصلی نیروها تصرف دمشق است و آرزو میکنم پیشروی نیروهای ضد رژیم پس از حلب، ادلب و حماه به سمت دمشق بدون حوادث یا فجایع ادامه یابد.»
اردوغان همچنین از رهبری سوریه ابراز ناامیدی کرد و گفت: «ما از بشار اسد درخواست کردیم و گفتیم: بیایید آینده سوریه را با هم تعیین کنیم. متأسفانه پاسخ مثبتی دریافت نکردیم.»
خروج عوامل جمهوری اسلامی از سوریه
منابع غیررسمی میگویند شماری از فرماندهان و نیروهای ایرانی «سپاه قدس» به همراه خانوادههایشان سوریه را ترک کردند اما نیروهای افغان در لشکر «فاطمیون» هنوز در سوریه هستند و وضعیت آنها مشخص نیست.
همچنین گفته میشود گروهی از تکاوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وابسته به یگان ویژه «صابرین» به سوریه اعزام شدهاند تا به عملیات تخلیه وابستگان حکومت کمک کنند. بخشی از آنها در فرودگاه دمشق مستقر شدند تا امنیت پروازها را تأمین نمایند.
رسانههای نزدیک به مخالفان اسد، ویدیوهایی را منتشر کردهاند که نشان میدهد تعداد زیادی از نیروهای ایرانی و افغان در «سپاه قدس» به اسارت نیروهای مخالف رژیم سوریه درآمدهاند.
احمد نادری از نمایندگان انقلابی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از بیعملی حکومت در شبکه «ایکس» هشدار داد، «سوریه در آستانه سقوط است و ما خونسرد داریم تماشا می کنیم. در صورت سقوط دمشق، لبنان و عراق را هم از دست خواهیم داد و باید در مرزهایمان با دشمن مقابله کنیم. خونهای زیادی برای حفظ سوریه دادیم. علت این سکوت را نمی فهمم اما هرچه باشد به صلاح کشور نیست. تا دیر نشده باید کاری کرد.» نگرانی این نماینده درواقع بیشتر از سرنوشت جمهوری اسلامی است که با تضعیف شدید نیابتیها و سقوط احتمالی بشار اسد، «عمق استراتژیک» آن به فنا میرود.
در این میان، بحرانی که رژیم اسد با آن روبرو شده، محدود به درگیری با نیروهای مخالف مسلح نیست. در بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ، شهروندان سوری دست به اعتراض زده و اماکن دولتی را در اختیار خود گرفتهاند. بر اساس ویدیوهای منتشر شده در شبکههای اجتماعی، مردم پس از آزادی شهرها در کنار نیروهای مخالف جشن میگیرند و شیرینی پخش میکنند.