عبدالرحمن الراشد (الشرق الاوسط) – در شرایط پیچیده و پر از تغییرات سیاسی، جغرافیایی، منطقه‌ای و جهانی، عجله در قضاوت درباره اتفاقات بزرگ سوریه کار عاقلانه‌ای نیست. حتی باتجربه‌ترین تحلیلگران هم از سرعت سقوط مناطق در شمال غربی سوریه و اخیراً در دیرالزور در شرق این کشور شگفت‌زده شده‌اند. شاید در آینده‌ای نزدیک، این سقوط به جنوب، از جمله درعا، نیز برسد.
در این میان پرسش‌های بسیاری همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند که یکی از آنها درباره «هیئه تحریر الشام» (هتش) و رهبر آن احمد الشرع ملقب به «الجولانی» است که متهم به ارتباط با القاعده است.
این گروه در گذشته به‌عنوان «جبهه النصره» شناخته می‌شد. اما طی پنج سال گذشته، رفتار این گروه و حتی لحن رهبرشان تغییر کرده است. آیا این تغییرات نوعی تقیه سیاسی است؟ شاید. اما نمی‌توان جز بر اساس اقدامات و عملکرد این گروه و رهبرشان قضاوت کرد. همانطور که جولانی به شبکه CNN گفته است: «به اعمال من نگاه کنید، نه به حرف‌هایم.»
اگر فرض کنیم او همچنان گرایش‌های القاعده‌ای دارد، پروژه سیاسی او شانس زیادی برای موفقیت نخواهد داشت. حتی ترکیه، حامی اصلی او، حاضر نیست قدرت را به گروهی افراطی بسپارد که ممکن است وضعیت داخلی ترکیه را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، جهان مجبور است بر اساس اعمال او رفتار کند و نه پیشینه‌ی او. این همان رویکردی است که در قبال خمینی در ایران، طالبان در افغانستان و اخوان‌المسلمین در مصر اتخاذ شد.
آیا امکان سقوط نظام سوریه وجود دارد؟
رژیم بشار اسد اشتباهات استراتژیک بسیاری داشته است از جمله پافشاری بر همکاری نظامی با رژیم ایران، نادیده گرفتن ترکیه به عنوان یک همسایه مهم و رد هرگونه آشتی با مخالفان پس از پیروزی در سال ۲۰۱۸. به همین دلیل دمشق اکنون در حال چشیدن نتایج این سیاست‌های غلط است.
اکنون نیروهای مخالف تنها یک ساعت با دمشق فاصله دارند، نیروهای وابسته به رژیم ایران و حزب‌الله در وضعیت آشفته و دشواری قرار دارند. اگرچه در سال ۲۰۱۵ بسیاری سقوط اسد را قطعی می‌دانستند، اما او توانست در آن زمان با کمک روسیه و حکومت ایران و حزب الله نبرد را ببرد. با این حال، شرایط امروز بسیار متفاوت است. جنگ اخیر بین جمهوری اسلامی و اسرائیل باعث تضعیف تهران شده است. اگر حکومت ایران نیروهای خود را به سوریه بفرستد، احتمال دخالت اسرائیل بسیار بالاست. ترکیه نیز اعلام کرده است که در صورت ورود نیروهای ایرانی به عراق، مداخله خواهد کرد.
در این شرایط، امید نظام سوریه به حمایت هوایی و زمینی روسیه است، اما روسیه به دلیل جنگ در اوکراین درگیر مسائل بزرگتری است. از نظر سیاسی، شاید تنها امید دمشق به یک معجزه در قالب آشتی با ترکیه باشد. اما با توجه به اختلافات بین دمشق و آنکارا و همچنین اظهارات اخیر اردوغان که گفته است مخالفان در آستانه ورود به دمشق هستند، چنین سناریویی بعید به نظر می‌رسد.
آیا تغییر حکومت در سوریه، منطقه را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ قطعاً تغییر حکومت در سوریه توازن قدرت در منطقه را دگرگون خواهد کرد به ویژه آنکه این تغییر همزمان با جنگ‌های غزه و لبنان اتفاق می‌افتد. سوریه برای استراتژی رژیم ایران اهمیت حیاتی دارد و از دست دادن آن، معادلات منطقه‌ای را کاملاً تغییر خواهد داد.
سوریه و مردم این کشور روزهای سختی در پیش دارند. امیدواریم که از این بحران‌ها به سلامت عبور کنند.
*منبع: روزنامه الشرق الاوسط
*نویسنده: عبدالرحمن الراشد
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
