تداوم بحران انرژی در ایران سبب ادامه مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها و قطع گاز در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی‌ها شده است. نه تنها برق بخش خانگی و گاز بخش صنعتی به دلیل کمبود انرژی قطع می‌شود بلکه در آنسو کلانشهرهای کشور به علت ماوزت‌سوزی با آلودگی کم‌سابقه هوا روبرو هستند.
سعید توکلی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران امروز دوشنبه ۱۹ آذرماه مدعی شده مصرف گاز در آذرماه امسال برابر با بهمن سال گذشته شده است: «مصرف گاز بخش خانگی در ۲۴ ساعت گذشته ۱۳۰ میلیون مترمکعب بیشتر از مدت مشابه پارسال ثبت شد و این عدد با مقدار مصرف در بهمن پارسال برابری می‌کند.»
سعید توکلی همچنین گفته در مقطع فعلی، نگاه ملی به موضوع مدیریت مصرف گاز در کشور و در نظر گرفتن اولویت‌ها، ضرورتی انکارناپذیر است. او افزوده که «همانطور که بارها تأکید کردیم، حفظ جریان پایدار گاز برای بخش خانگی اولویت و خط قرمز شرکت ملی گاز ایران در دوره سرد سال است.»
او همچنین گفته «پس از بخش خانگی، اولویت دوم شرکت ملی گاز ایران، تأمین حداکثری گاز بخش نیروگاهی است و از آنجا که هم‌اکنون ۷۰ درصد گاز کشور در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء مصرف می‌شود، این شرکت تا حداکثر توان ممکن، گاز نیروگاه‌ها را تأمین کرده است.»
همزمان با این سخنان مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران خبری درباره قطع گاز پتروشیمی شیراز منتشر شد. خبرگزاری «فارس» به نقل از شرکت پتروشیمی شیراز اعلام کرد که «با توجه به اعلام شرکت گاز استان فارس مبنی بر محدودیت در مصرف گاز، کلیه واحدهای تولیدی این شرکت (شرکت پتروشیمی) از مدار خارج گردیدند.»
پیشتر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران اعلام کرده بود در وضعیت فعلی، بین ۱۷۲ میلیون تا ۲۴۱ میلیون دلار از سود مجتمع‌های پتروشیمی یا ارزش افزوده کشور، با اعمال محدودیت عرضه گاز طبیعی خوراک از دست می‌رود.
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت روز گذشته در مراسمی به مناسبت روز دانشجو گفت: «می‌پرسند چرا برق می‌رود، باید گفت امسال ذخایر گازوئیل حدود ۵۵ تا ۶۰ تا درصد نسبت به سال پیش کمتر شده است. مردم صدای ما را نمی‌شنوند، لذا صرفه‌جویی نمی‌کنند.»
سخنگوی دولت پزشکیان همچنین گفته «ما مشکل انرژی داریم و راهی برای حل آن نداریم. چه کار کنیم؟ به مردم دروغ بگوییم؟»
بحران انرژی در ایران؛ «نهضت صرفه‌جویی» یا «نهضت جیره‌بندی»؟!
محسن منصوری معاون اجرایی مسعود پزشکیان ۱۶ آبان امسال گفته بود که «با سرد شدن هوا، وارونگی هوا اتفاق می‌افتد که یکی از علت‌های اصلی آن کمبود انرژی و ناترازی انرژی در تولید برق و تأمین گاز نیروگاه‌هاست. بعضی نیروگاه‌ها ناگزیر برای تأمین برق و جلوگیری از خاموشی از مازوت استفاده می‌کردند. امروز پس از بررسی‌ها رئیس جمهور پزشکیان دستور داد که به دلیل آلودگی خاص ایجاد شده در مناطق اراک، کرج و اصفهان که ناشی از مازوت سوزی در حدود ۱۶ میلیون تن است و باعث آلودگی هوا و بیماری می‌شود، مازوت سوزی متوقف در این سه نیروگاه شود.»
اما با حدود یک ماه از گذشت این موضوع امروز خبر آمد که مجدد مازوت سوزی در نیروگاه‌هایی که مازوت‌سوزی در آنها ممنوع شده بود، انجام شده است.
حمید ظهرابی سرپرست معاونت محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید «منابع ثابت آلاینده در این سه شهر تأثیر زیادی بر آلودگی هوا می‌گذارند که نیروگاه‌ها در این زمینه سهم قابل توجهی دارد، به‌ویژه در نیروگاه شازند اراک که کاملاً مشخص شد، دی اکسید کربن موجود در هوا ناشی از سوختن مازوت است.»
صدیقه ترابی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از انجام شکایت قضایی علیه وزارتخانه‌های متخلف در رابطه با مازوت‌سوزی خبر داده است.
او توضیح داده که «با توجه به اینکه نقش این نیروگاه‌ها در بین ۱۰۲ نیروگاه فعال در تولید برق در کشور چشمگیر نیست، معتقدیم وزارتخانه‌های نیرو و نفت در زمینه‌هایی مانند مدیریت مصرف تلاشی انجام ندادند و بر اساس قانون هوای پاک حتی اگر مجبور به استفاده از مازوت برای تولید برق شوند، باید سوختی را استفاده کنند که آلاینده‌های منتشره در حدود مجاز انتشار آلاینده‌های هوا باشد. در این زمینه نیز وظایفشان را انجام نداده‌اند بنابراین بطور قطع سازمان حفاظت محیط زیست اقدام قضایی خواهد کرد.»
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین افزوده که «در قانون پیش‌بینی شده است که اگر نیروگاه‌ها قصد استفاده از مازوت یا سوخت سنگین را دارند وزارت نفت باید نسبت به گوگرد زدایی از مازوت اقدام کند.»
در روزهای اخیر شدت آلودگی هوا در شهرهای ایران به حدی رسیده که بسیاری از مراکز اداری و آموزشی در شهرهای مختلف ایران اعلام تعطیلی اجباری کرده‌اند. کارشناسان یکی ازمهمترین دلائل آلودگی هوا در روزهای گذشته در کلانشهرها را مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها اعلام کرده‌اند.
کورش بختیاری فعال محیط‌زیست در اراک، به «خبرآنلاین» گفته «بر اساس دستور رئیس جمهور مازوت سوزی باید در شهرهای اراک، اصفهان و البرز متوقف می شد ولی ما شاهد این هستیم که مجددا در این شهرها با قدرت مازوت سوزی شروع شده و نه تنها زیر قول خودشان زدند بلکه آلودگی این سوخت بسیار شدیدتر از گذشته است و انگار جان مردم برایشان اهمیتی ندارد.»
این فعال محیط زیست تأکید کرده که «تأثیر این اقدام فاجعه‌بار است. اراک یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است و بیماری‌های غیرواگیر، به‌ویژه انواع سرطان‌ها، در این شهر بسیار بالاست. آمارها نشان می‌دهد سالانه حدود ۹۰۰ نفر در اراک به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این در حالی است که دولت آمار دقیق این بیماری‌ها را محرمانه و امنیتی کرده و اجازه انتشار آن را نمی‌دهد.در حالی که این آمار فاجعه‌بار است.»
محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز اعلام کرده که سالی حدود ۵۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا در کشور جان خود را از دست می‌دهند و این هزینه انسانی آلودگی هوا است.
وزیر بهداشت افزوده وضعیت کنترل آلودگی هوا به حدی رسیده که کل بودجه‌ای که اکنون برای تولید و درآمد نفت در سال ۱۴۰۴ در بودجه قرار دادند، ۱۱ میلیارد دلار است و درمقابل هزینه مالی آلودگی هوا حداقل ۱۲ میلیارد دلار است، یعنی برابر با بودجه نفت و در برخی محاسبات به گفته او تا ۲۰ میلیارد دلار هم رسیده است.
محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی مسعود پزشکیان هفته گذشته از احتمال قطع دوباره برق به دلیل کمبود انرژی خبر داده بود: «تولید برق نیاز به سوخت دارد و اگر سوخت ناکافی باشد برق قطع می‌شود، بنابراین دنبال این هستیم که ناترازی را در بخش سوخت مدیریت کنیم.»
معاون اجرایی رئیس دولت افزود بود که اگر گاز خانگی با همین روند مصرف شود منجر به تعطیلی کارخانه‌ها خواهد شد. او همچنین از ابلاغیه‌ی روز گذشته دولت به همه ادارات خبر داده که بر اساس آن «تمام دستگاه‌های اداری کشور موظف به خاموشی سیستم گرمایش و برق خود شدند تا مصرف را به حداقل برسانند.»
عباس علی‌آبادی وزیر نیرو نیز یک روز پیشتر تأکید کرده بود: «شرط عدم بازگشت خاموشی‌ها تأمین سوخت است.»
وزارت نیرو خاموشی سراسری به مدت دست‌کم دو ساعت در روز در شهرهای مختلف کشور را از روز یکشنبه ۲۰ آبان‌ماه آغاز کرد اما در پی ایجاد اختلال شدید در روند زندگی روزمره شهروندان، افزایش آمار تصادفات رانندگی، تهدید جان بیمارانی که به ابزار و تجهیزات متکی به برق نیاز داشتند و همچنین زیان گسترده کسب و کارهای کوچک از جمله نانوایی‌ها، وزارت نیرو از ابتدای هفته دوم آذرماه جاری این روند را پایان داد.
علی عباس‌آبادی وزیر نیرو در نشست علنی ششم آذرماه مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که محدودیت در تأمین برق برطرف شده و در حال حاضر هیچ کمبود تولید برق توسط نیروگاه‌ها نداریم و خاموشی‌ها پایان می‌یابد.
با اینهمه اکنون، با گذشت فقط چند روز بار دیگر قطع برق آغاز شده و قطع گاز نیز در بخش صنعت افزایش یافته است.
دولت همچنین تعرفه مصرف برق و گاز مشترکان را نیز افزایش داده و به بیان دیگر برق و گاز را گران کرده است. در شرایطی که ماه گذشته مشخص شد قیمت برق با افزایش ۳۸ درصدی روبرو شده، هفته گذشته نیز شرکت ملی گاز ایران «با هدف مدیریت مصرف گاز»، تعرفه گاز مشترکان بسیار پرمصرف را بطور قابل توجهی افزایش داد.
همه این اقدامات و قطع انرژی در بخش خانگی و صنعتی نتوانسته کمکی به جبران کمبود انرژی در ایران کند بطوری که تصویری «آخرالزمانی» از وضعیت انرژی در کشوری که دارنده دومین ذخایر طبیعی گاز و چهارمین دارنده ذخایر نفت در جهان است به نمایش می‌گذارد.
