رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اعلام کرده بارندگی‌های سال جاری تا کنون ۴۳ درصد کمتر از حد عادی و معمول بوده است.
احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اعلام کرده که بارندگی‌های سال آبی جاری به ۳۴ میلیمتر رسیده است، «در حالی که تا پایان پاییز باید بطور میانگین ۶۰ میلیمتر بارش دریافت می‌کردیم، بنابراین بارش‌ها طی این مدت ۴۳ درصد کمتر از حد نرمال بوده است.»
او همچنین به دمای هوای کشور اشاره کرد و گفت: «میانگین دما طی هفته گذشته کمتر از حد نرمال بوده، اما از اول پاییز تا کنون بطور متوسط بیش از یک درجه بالاتر از میانگین بلندمدت قرار داشته است.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی پیش‌بینی کرده: «در دو هفته آینده، امواجی از غرب کشور وارد می‌شوند که موجب بارش در دامنه‌های جنوبی البرز و سواحل شمالی و غرب کشور خواهد شد، اما متأسفانه جنوب و مرکز کشور بارش نخواهند داشت.»
بر اساس داده‌ها و جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی، بیشترین کاهش بارش‌ها در این مدت با ۹۳/۵ درصد مربوط به استان سیستان و بلوچستان است. استان هرمزگان با کاهش ۸۴/۴ درصد در رتبه دوم کم‌بارش‌ترین استان کشور قرار دارد.
استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد نیز به ترتیب با کاهش ۷۲/۳ درصد و ۷۱ درصد در رده‌های بعدی کم‌بارش‌ترین استان‌ها قرار دارند.
در بین استان‌های کشور، تنها استان مازندران رشد مثبت بارش‌ها را در بازه زمانی مذکور داشته است. در این استان از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ دی‌ماه، بارش‌ها ۱۳/۴ درصد نسبت به دوره بلندمدت افزایش یافته است.
در استان تهران نیز بارش‌ها ۳۷/۷ درصد کاهش یافته است. میزان بارش بلندمدت پایتخت ۷۶/۵ میلیمتر بوده که این میزان به ۴۷/۷ میلیمتر کاهش یافته است.
در مجموع، بارش‌ها در کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۵ دی‌ماه ۱۴۰۳ نسبت به دوره بلندمدت ۴۵/۸ درصد کاهش پیدا کرده است. در دوره بلندمدت، ۶۳/۲ میلیمتر بارش در کشور ثبت شده که در بازه زمانی اشاره‌شده به ۳۴/۳ میلیمتر کاهش یافته است.
همانطور که احد وظیفه اشاره کرده وضعیت بارش‌ها زمستان هم چندان امیدبخش نخواهد بود. نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان گفته زمستان امسال پُربارش نخواهد بود و نمی‌تواند کم‌بارشی پاییز را جبران کند.
۹۹ درصد تالاب گاوخونی خشک است؛ لزوم بازنگری در سند سازگاری با خشکسالی
معاون اداره هواشناسی استان اصفهان با اشاره به اینکه میانگین بارشی استان اصفهان از ابتدای سال زراعی (یکم مهر ماه ۱۴۰۳) تا ۳۰ آذر به ۱۶ میلیمتر رسید، اظهار کرد: بارش‌های سه ماه پاییز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۵ درصد و در مقایسه با دوره بلندمدت ۷۰ درصد کاهش یافته است.
او افزوده در برخی مناطق به ویژه نواحی مرکزی استان از جمله شهرهای اصفهان، زرین‌شهر و نجف آباد حدود ۱۰۰ درصد کاهش بارش را نسبت به بلند مدت داریم.
حسین اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست استان اصفهان در خبری تکاندهنده گفته «۹۹ درصد سطح تالاب بین‌المللی گاوخونی خشک بوده و تنها یک درصد در مصب تالاب به صورت لکه‌های کوچکی مرطوب است.»
وی گفته با اینکه در سند تعیین تکلیف حقابه‌های زاینده‌رود، برای تالاب گاوخونی ۱۵.۵ درصد لحاظ شده است اما این حقابه تحقق پیدا نکرد و «در برنامه‌ریزی رهاسازی اخیر آب برای کشاورزی، سهم تالاب گاوخونی در کاغذ مکتوب و مستند نشد که الزامی برای توزیع حقابه تالاب باشد.»
علت عدم تخصیص حقابه تالاب‌ها و دریاچه‌ها صرفا کاهش بارندگی نیست و سدسازی‌های غیرکارشناسی و غیراصولی جمهوری اسلامی بر مسیر رودخانه‌ها طی سه دهه گذشته نیز از عوامل اصلی تشدید خشکسالی و عمیق کردن اثرات تغییرات اقلیمی در محیط زیست ایران است.
بر اساس گزارشی که شهریورماه امسال منتشر شد تالاب‌های انزلی، بامدژ، هامون، جازموریان، طشک، بختگان، گاوخونی، مهارلو، حوض‌سلطان، شیمبار خشک شدند. همچنین دریاچه ارومیه که از ابتدای تابستان روند خشک شدن آن شدت گرفته بود در شهریورماه بطور کامل خشک شد.
عیسی کلانتری رئیس پیشین سازمان محیط زیست خردادماه امسال در گفتگو با خبرگزاری «رکنا» از خشکی «تمام تالاب‌های ایران» خبر داده و گفته منابع طبیعی و آب ایران با «مدیریت و سیاست‌های غلط» از بین می‌روند.
عیسی کلانتری با تأکید بر اینکه «فقط یک‌سوم حقابه آنها از خارج از مرزها تامین می‌شود» گفته دعوای آب در ایران «داخلی» است و ۶۰ میلیارد مترمکعب حقابه داخلی است که وزارت نیرو نمی‌دهد و فقط دو میلیارد مترمکعب آب حقابه در خارج از مرزها داریم که تاثیر چندانی در حفظ تالاب‌ها ندارد.
رئیس پیشین سازمان محیط زیست همچنین گفته «ما زمانی می‌توانیم حقابه هیرمند را از طالبان و حقابه هامون و هورالعظیم را از عراق و ترکیه طلب کنیم که حقابه هیرمند، جازموریان، ارومیه، دشت ارژن و گاوخونی، شادگان و بختگان را از وزارت نیرو گرفته باشیم.»
عیسی کلانتری معتقد است وزیر امور خارجه باید «دیپلماسی محیط زیست» را بلد باشد. بخشی از کارشناسان نیز معتقدند اساساً جمهوری اسلامی به الگوهای مدیریت آب به شیوه تاریخی در ایران که قرن‌ها کشور را از بحران خشکسالی و کم‌آبی در امان نگه داشته بود بی‌اعتنا هستند.
«روز جهانی محیط زیست» با آتش‌سوزی جنگل‌ها و خشکی دریاچه‌ها و تالاب‌ها در ایران
کمبود ذخائر آبی حتی برای تأمین آب آشامیدنی و مورد مصرف شهری نیز با هشدار روبروست. مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم به تازگی وضعیت آبی کشور را «فاجعه» خواند. عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب هم اعلام کرده بودجه کافی برای مدیریت بحران کم‌آبی در دست نیست!
سخنگوی صنعت آب گفته «همه بحران کم‌آبی را پذیرفته‌اند و وزارت نیرو هم طرح‌ها و برنامه‌های اثرگذاری دارد، اما برای انجام آن پول کمی در اختیار وزارت نیرو قرار دارد.»
او افزوده «در بودجه‌های کشور، رقمی متناسب با حل این بحران انعکاسی دیده نمی‌شود. ما از مسئولان سازمان برنامه‌و‌بودجه انتظار داریم در تدوین پیوست‌های بودجه ۱۴۰۴ عنایت ویژه‌ای به بخش آب داشته باشند.»
عیسی بزرگ‌زاده با اشاره به «فاج»عه» خواندن وضعیت آب کشور از سوی مسعود پزشکیان گفته «به رغم این تعابیر و احساس خطرها شاهدیم که در اعتبارات و بودجه‌های جاری کشور، رقمی متناسب با حل این بحران بخش آب انعکاسی دیده نمی‌شود.»
عباس محمدی کنشگر محیط زیست نیز معتقد است: «وزارت نیرو و مسئولان آن مقصر اصلی بحران عظیم آبی کشور هستند. مسئولان این وزارتخانه عملاً هیچ نظارتی بر مصرف آب ندارند و کارشان فقط این است که آب را از جایی به جای دیگر منتقل کنند. وزارت نیرو با صرف ده‌ها میلیارد دلار در سال‌های گذشته و به منظور بهره‌وری، سدهای زیادی ساخته، اما بی‌فایده بوده و وضعیت آبی ما روز به روز بدتر می‌شود.»
این پژوهشگر درباره نقش مخرب سدسازی‌های پی در پی و صدمات ناشی از آن در نابودی منابع آبی گفته که «بدون تردید عامل اصلی خشک‌شدن دریاچه ارومیه نیز ساختن مداوم و پی‌درپی سدهاست. ده‌ها سد روی رودخانه‌هایی که به این دریاچه می‌ریزند، بسته شده و مسیر آبی که باید این دریاچه را تغذیه کند، مسدود کرده است. از طرفی خودِ فرآیند تبخیر و چاه‌های متعددی که در اطراف وجود دارند، کاری با زمین کرده‌اند که آب را می‌مکد و چیزی برای تقویت دریاچه باقی نمی‌ماند. مجموعه این عوامل منجر به خشکیدن دریاچه ارومیه شده‌اند.»
