چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران که توسط کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران منتشر شده، نشان می‌دهد که برخلاف وعده‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان، وضعیت اینترنت در ایران تغییری نکرده و محدودیت‌های زیانبار اینترنت همچنان ادامه دارد.
انجمن تجارت الکترونیک ایران اعلام کرده کیفیت اینترنت ایران نسبت به گزارش قبلی در تیر ۱۴۰۳، تفاوت چشمگیری نداشته و همچنان در وضعیت خطرناک است.
این انجمن تأکید کرده نتیجه تداوم سیاست‌های محدودکننده داخلی، تحریم‌های خارجی و مشکلات گسترده شبکه Access است. بر اساس داده‌های این گزارش، اینترنت ایران پس از میانمار و اوکراین، پراختلال‌ترین اینترنت و پس از چین محدودترین اینترنت در چند ماه گذشته بوده است.
بر اساس گزارش Google Crux کیفیت اینترنت ایران در رتبه ۹۱ و بر اساس داده‌های ooni در رتبه ۹۹ از ۱۰۰ کشور است. در تجمیع این دو شاخص، ایران در جایگاه ۹۵ از ۱۰۰ کشور ایستاده است.
علاوه بر این در رابطه با اختلالات با وضعیت slow2GDensity که پس از شهریور ۱۴۰۱ افزایش چشمگیری پیدا کرده بود، اینترنت ایران همچنان به نقطه قبل از آن برنگشته است.
انجمن تجارت الکترونیک ایران اعلام کرده که روند استفاده از اینترنت استارلینک در یک سال گذشته در ایران افزایش ۲۰ برابری داشته است.
بر اساس داده‌های این گزارش، مشترکان اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران بیش از ۳۰ هزار تخمین زده شده است. با این حال تعداد کاربران استارلینک در داخل ایران به بیش از ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.
این انجمن تأکید کرده افزایش استفاده از اینترنت استارلینک به معنای اینست که شهروندان ایرانی در مقابل اینترنت کُند، پراختلال و محدود داخلی حاضرند با هزینه‌ای ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ دلاری در ماه، اینترنت ماهواره‌ای تهیه کنند.
همچنین طبق بررسی‌هایی که در گزارش چهارم کیفیت اینترنت ایران آمده تلفن‌های همراه ایرانی‌ها به دلیل استفاده از فیلترشکنهای رایگان به عامل مهمی در آلودگی شبکه تبدیل شده و این آلودگی را بازتولید می‌کنند!
این گزارش افزوده کاربران ایرانی با اختلال‌های متفاوتی به شکل کامل یا مقطعی در دسترسی به اینترنت روبرو هستند. اهمیت این اختلال برای کسب و کار ایرانیان تا آنجاست که طبق محاسبات این انجمن، اختلال روی http3 معادل خسارت روزانه‌ی ۲ میلیارد تومانی در یک شرکت استارتاپی است.
در بخشی از گزارش انجمن تجارت الکترونیک ایران برای روشن‌تر شدن وضعیت تجربه کاربران در ایران، میانگین کیفیت Density دو سرویس پر استفاده در ترکیه- ایران و امارات- ایران مقایسه شده است.
در مقایسه اول مشخص شد که ۷۷درصد کاربران اسنپ و تپسی در ایران با کیفیت ۴g Density توانسته‌اند این وبسایت‌ها را مشاهده کنند در حالی که شهروندان اماراتی، تاکسی آنلاین این کشور (Careem) را با ۹۲درصد ۴g Density مشاهده می‌کنند.
در مثال دیگر درباره‌ی فروشگاه‌های آنلاین، ۸۱درصد شهروندان ایرانی دیجی‌کالا را با کیفیت ۴g Density مشاهده می‌کنند و سرویس مشابه آن در ترکیه (Trendyol) برای شهروندان ترک با ۹۷درصد در این شاخص قابل مشاهده است.
در این گزارش آمده، «لازم به یادآوری است در گزارش سوم کیفیت تماشای «آپارات» در ایران را با یوتیوب در ترکیه مقایسه کرده بودیم که نتایج آنهم مشابه این نتایج بود.»
انجمن تجارت الکترونیک ایران تأکید کرده که یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش حملات DDoS از مبدا ایران، فیلترینگ گسترده و در نتیجه استفاده گسترده مردم از فیلترشکنهای رایگان و در نهایت افزایش آلودگی شبکه است. تلفن همراه بسیاری از شهروندان از طریق نصب فیلترشکنهای رایگان به عنوان bot-net مورد سوء استفاده‌ی هکرها قرار می‌گیرد.
در این گزارش آمده که بررسی وضعیت کنونی حاکی از آن است که سیاست‌گذاران داخلی که تا کنون با وضع محدودیت بر اینترنت آزاد، عملکردی همسو با تحریم‌کنندگان خارجی داشته‌اند، اکنون با تحولی عظیم در فناوری روبرو شده‌اند. هرچند تا کنون نیز ناکارآمدی و هزینه‌بر بودن این محدودیت‌ها و تحریم‌ها آشکار شده است، اما از این پس با پیشرفت‌های تازه در حوزه فناوری، ادامه مسیر نادرست گذشته عملاً غیرممکن خواهد شد.
به گفته کارشناسان در این گزارش، با فراگیر شدن نسل بعدی اینترنت ماهواره‌ای که بدون نیاز به تجهیزات جداگانه (Direct To Cell) امکان اتصال مستقیم تلفن همراه به اینترنت را فراهم می‌کند، نرخ انطباق کاربران با فناوری‌های نوین شتاب چشمگیری خواهد گرفت و در نتیجه آن محدودیت‌های سنتی دسترسی به اینترنت بیش از پیش کارآیی خود را از دست می‌دهند.
در بخش پایانی چهارمین گزارش کیفیت اینترنت ایران، کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک به سند پیش‌نویسی برای مطالبه از کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ار کشور رسیده است. در این پیش‌نویس از این کارگروه خواسته شده است که در چند بخش درباره مسدود ساختن آی‌پی‌ها یا دامنه‌های اینترنتی شفاف و نسبت به سکوهای اینترنتی پاسخگو باشند.
بخشی از بندهای این پیش‌نویس شامل مواردی مانند امکان استعلام برخط (آنلاین) دامنه‌ها و آی‌پی‌های اینترنت مسدودشده در یک سامانه اینترنتی، درخواست رفع انسداد به کارگروه و پاسخ به آن ظرف ۱۰ روز کاری است. همچنین در این پیش‌نویس، پیشنهاد سامانه ثبت اعتراض شهروندان نسبت به مسدود ساختن آدرس دامنه یا آی‌پی اینترنتی آمده است.
