با تداوم آلودگی هوا در شهرهای مختلف ایران همچنان راهکار دولت تعطیل کردن مدارس و ادارات است. این به اصطلاح راهکار در شرایطی که خسارتی هنگفت را به کشور وارد می‌کند اما هیچ اثری در بهبود هوا ندارد.
هوای بسیاری از شهرهای ایران طی روزهای گذشته و با وجود تعطیلی گسترده مدارس و ادارات همچنان آلوده است.
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص کیفیت هوا امروز پنجشنبه ۲۷ دی‌ماه ۱۴۰۳ بر روی عدد ۱۳۵ قرار گرفته و هوای تهران در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه است. تهران از ابتدای سال ۵ روز هوای پاک، ۱۷۹ روز هوای قابل قبول و ۱۰۱ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۷ روز هوای ناسالم داشته است.
هوای بسیاری از شهرهای دیگر کشور از جمله اصفهان، اهواز، آبادان و اراک نیز شرایطی مشابه تهران دارد و در وضعیت ناسالم و خطرناک برای شهروندان است.
برای نمونه شاخص آلودگی هوای کلانشهر اصفهان صبح پنجشنبه با قرار گرفتن روی عدد ۱۶۰ وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم شهروندان را نشان می‌دهد.
در استان خوزستان طی ۲۴ ساعت گذشته منتهی به ساعت نه صبح روز پنجشنبه ۲۷ دی ماه شاخص کیفی هوا در آبادان با شاخص ۱۶۲، خرمشهر با ۱۶۵، شادگان با ۱۵۳، ماهشهر با ۱۸۹، هدیجان با ۱۵۹، اهواز با ۱۶۳، سوسنگرد با ۱۵۴، شوشتر با ۱۵۲ و اندیمشک با ۱۵۵ میکروگرم بر متر مکعب در وضعیت قرمز و ناسالم برای تمامی گروه‌های سنی قرار گرفتند.
همچنین وضعیت هوا در مسجدسلیمان با ۴۹۳ میکروگرم بر متر مکعب در وضعیت قهوه‌ای و خطرناک قرار گرفت. شاخص کیفی در شهرهای امیدیه، بهبهان، هویزه و دزفول در وضعیت نارنجی و ناسالم برای گروه‌های سنی حساس گزارش شده است.
تداوم آلودگی هوا و بی‌عملی جمهوری اسلامی برای حل این بحران سبب اعتراضات بخشی از شهروندان شده بطوری که طی هفته‌های گذشته هر سه‌شنبه مردم در شهر اراک تجمع کرده و نسبت به وضعیت آلودگی هوا و مازوت‌سوزی نیروگاه شازند در این شهر اعتراض می‌کنند.
دولت و دیگر نهادهای حکومتی اما هیچ راهکار عملی و موثری برای مدیریت آلودگی هوای شهرهای کشور در دست ندارند و فقط دستور تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و ادارات را صادر می‌کنند تا با یک تیر دو نشان بزنند و به اسم آلودگی هوا، مصرف انرژی را نیز در روزهای بحرانی کمبود انرژی کاهش دهند!
در همین رابطه محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی با تأکید بر این که تعطیلات مکرر دردی از مشکل آلودگی هوا دوا نمی‌کند، گفته «تعطیلی‌ها هرچند ممکن است موقتا تردد خودروها را کاهش دهند، اما مانع فعالیت‌های دیگر مردم نمی‌شوند، به نحوی که در روزهای تعطیل همچنان بسیاری از افراد از خانه‌های خود خارج می‌شوند و از خودروهای شخصی استفاده می‌کنند.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی گفته «اگر هدف اصلی کاهش آلودگی هوا است، باید تدابیر جامع‌تری در نظر گرفته شود. برای مدیریت بهتر بحران آلودگی هوا، باید بر اقدامات بلندمدت و ریشه‌ای تمرکز کرد.»
رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی افزوده «یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در کلانشهر تهران، تعداد زیاد خودروهای شخصی است. با بهبود کیفیت حمل‌ونقل عمومی و گسترش آن به مناطق مختلف، می‌توان استفاده از خودروهای شخصی را کاهش داد. تجهیز ناوگان حمل‌ونقل عمومی به اتوبوس‌های برقی و گازسوز نیز می‌تواند تاثیرات مثبتی بر کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگی مثل پایتخت داشته باشد.»
به گفته محمدصالح جوکار، در برخی شهرهای ایران صنایع و کارخانجات بزرگ نقش قابل توجهی در تولید آلودگی هوا دارند و با نصب فیلترهای صنعتی پیشرفته، استفاده از فناوری‌های نوین و نظارت مستمر بر عملکرد واحد‌های صنعتی می‌توان به کاهش آلودگی هوا کمک کرد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تأکید کرده «راهکار دیگر کاهش آلودگی هوا، ارتقای کیفیت سوخت‌های مصرفی در کشور است. همچنین جایگزینی تدریجی سوخت‌های فسیلی با منابع انرژی پاک مانند گاز طبیعی فشرده (CNG) یا انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به کاهش میزان انتشار آلایندگی‌ها کمک کند.»
۴۳ روز تعطیلی مدارس در ۸۰ روز کاری به علت آلودگی هوا و کمبود انرژی؛ جمهوری اسلامی هیچ راهکاری ندارد!
احمد طاهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، هم اعلام کرده حمل و نقل به صورت کلی در آلودگی هوا، مخصوصاً در کلان‌شهر‌هایی مانند تهران و مشهد، نقش برجسته‌ای دارد. بطوری که در آینده، حدود ۶۰ درصد از ذرات معلق و ۸۰ درصد از آلاینده‌های گازی مرتبط با انتشار آلاینده‌ها از ناوگان حمل و نقل است.
احمد طاهری افزوده ناوگان حمل و نقل عمومی با توجه به اینکه می‌تواند سفر‌های خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها را کاهش دهد، گسترش آن می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد. اما متأسفانه در سال‌های گذشته، میزان گسترش حمل و نقل عمومی در شهر‌ها کمتر از مقداری بوده که در قوانین پیش‌بینی شده است. هم قانون هوای پاک و هم قوانین مربوط به حمل و نقل عمومی، گسترش این بخش را به شکلی که کلان‌شهر‌ها به آن نیاز دارند، نمی‌بینند.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه «با انبوهی از تکالیف انجام نشده در قانون هوای پاک مواجه هستیم» گفته «مهمترین مواردی که هنوز به درستی پیگیری نشده شامل اسقاط خودروها، حمل و نقل عمومی و انرژی‌های تجدید پذیر است. علیرغم تصویب قانون در این زمینه‌ها از ۷ سال پیش، این موارد به درستی اجرا نشده و این مسئله عامل اصلی وضعیت کنونی آلودگی هواست.»
«قانون هوای پاک» از سال ۹۶ جایگزین قانون «نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» شد. این قانون در ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره تصویب شد و چندین دستگاه اجرایی از جمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما را مکلف کرده است که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند. اما همانطور که کارشناسان و حتی مقامات حکومتی تأکید دارند این قانون هم مانند بسیاری دیگر از قوانین در جمهوری اسلامی اجرا نشده و شکست خورده است.
محمدصادق حسنوند رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با کنایه نسبت به قوانینی که تصویب می‌شوند اما اجرایی نمی‌شوند گفته «ما هر ۲۰ سال یکبار قانون برای هوا و آلودگی قانون تصویب کردیم، اما تصویب قانون به آلودگی هوا کمک نمی‌کند، بلکه اجرای آن باعث کاهش آلودگی هوا خواهد شد.»
یکی از مهمترین ابعاد آلودگی هوا خسارت‌های اقتصادی ناشی از تعطیلی‌ها و افزایش آمار مرگ‌ومیر و برخی بیمارها در میان شهروندان است.
سازمان جهانی بهداشت نیز آلودگی هوا را بزرگترین خطر بهداشت محیطی نامیده است و در سال‌های اخیر بیش از هفت میلیون نفر بر اثر استنشاق هوای آلوده و ابتلا به بیماری‌های ناشی از آن به خصوص ریوی و تنفسی جان خود را از دست دادند.
مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی از جمله مشکلات جسمی ناشی از آلودگی هوا است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد آلودگی هوا سبب افزایش ۲۷ درصدی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق و افزایش ۲۸ درصدی مرگ و میر ناشی از سرطان ریه می‌شود.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، تعداد مرگ‌ومیر‌های سالانه در ایران که به آلودگی هوا مرتبط هستند، حدود ۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. از این میان، شهر تهران به تنهایی حدود ۷ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در سال دارد. این آمار شامل بیماری‌هایی مانند سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی است که ارتباط مستقیمی با آلودگی هوا دارند.
میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در استان‌های اراک و اصفهان به ترتیب ۶۶۱ و ۲ هزار و ۲۹ نفر است، و میزان هزینه‌های تحمیلی بر سیستم بهداشتی در استان اراک معادل ۲ میلیون و ۵۶۴ هزار دلار و این میزان در استان اصفهان نیز ۷۹۶ میلیون دلار است.
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت نیز گفته «بر اساس مطالعه ۵۷ شهر ایران، آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ جان حداقل ۳۰ هزار نفر را گرفته و بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد تومان معادل ۱۲ میلیارد دلار هزینه بر جا گذاشته است.»
عباس شاهسونی تأکید کرده «این هزینه‌ها شامل مراقبت‌های درمانی، از دست رفتن نیروی کار به دلیل بیماری‌های ناشی از آلودگی، و کاهش بهره‌وری اقتصادی به دلیل مرگ و میر زودرس است. این مشکلات علاوه بر تاثیرات بهداشتی گسترده، روند توسعه اقتصادی ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.»
این رقم معادل ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران است و نشان از ابعاد اثرات فاجعه‌بار آلودگی هوا بر جان شهروندان و اقتصاد کشور است.
